VOV4.K’ho - Bơh rài yau, bơhìan hòi sơnđan bơh cau Sêdàng sùm geh gàr sùm kơ\ kơljap. Ala\ ơkhar geh ngui nàng geh hòi sơnđan bơh ala\ bơta git gơp bơh mò ồng, mè bèp, oh kòn, jơi nòi bàr đah bau kòn… kung li la mờ ua\ ngan. Tàm hìu nha\, tu\ dùl na\ cau bau, broa\ hòi sơnđan, broa\ sơnđan kung geh tam gơl. Ngan la, tàm tu\ khi neh geh kòn, sau den broa\ hòi sơnđan kung krơi ngan sơl, di pal mờ bơnga\ khi dê mờ neh geh hìu nha\ sền kuơ mờ kờ` gơboh.
Kung drờm bè ờ ua\ cau kòn cau oh mi ndai tàm Tây Nguyên, tàm cau Sêdang, làng bol mờng ngan ờ hòi mat tờm bơh tơl cau. Khi mìng sơnđan hòi mat bơh kơnòm dềt, cau ờ hềt bau, ờ hềt kòn. Ala\ cau dềt sơnam sùm geh sền kuơ mờ geh adat tu\ hòi sơnđan tus mờ cau dờng sơnam, pal sùm hòi sơnđan jat sa\ dờng, bơta he mờ cau ndai…
Bàr hìu nha\ tam bau bal, tu\ yal jơnau mờ cau ndai den cau mè bèp hơ\ sồng sơnđan la ‘’Pôa roi’’ (Ồng prui), ‘’Jâ roi’’ (Mò Prui) (Hơ\ la geh yal bè mè bèp đah pơ ùr hala bơklau kòn he dê). Bulah bè hơ\, tu\ ồng mò ồng prui tam tìp, boh bơr tơn den ngui ngui dùl ơkhar ndai nàng ơla ( tàm dà đơs cau Sêdàng sơnđan la ‘’Heăn’’, sền kuơ mờ gam rềp mềr). Mò Y Phui, cau Sêdàng kis tàm [òn Kon Tây, xã Ea Yiêng, kơnhòal Krông Pach, càr Dak Lak ai git:
Jat bơhìan bơh cau Sêdàng dê, tàm hìu nha\ geh kòn (klau hala ùr) geh bau, lài jơh, mè bèp 2 đah hìu nha\ geh hòi sơnđan bal la ‘’roi’’ (Mò, ồng prui), dilah ùr ban den hòi pô me la ‘’xâ’’, pô bàp la ‘’pôa’’, hơ\ la hòi sơnđan tu\ khi ờ hềt geh kòn, broa\ hòi sơnđan do la ai go\ bơta sền geh bơnga\ mờ rềp mềr, ờ di la sơnđan bèp bơklau, mè bơkau ‘’kơdrá’’ tàm tu\ boh bơr, hơ\ sồng ala\ mlo\, wa, kồ` mơi 2 đah kung geh hòi sơnđan bal mờ ‘’roi’’, bulah bè hơ\ tu\ sa\ tờm tìp den mìng ngui sơnđan ‘’heăn’’.
Tu\ dùl na\ kòn neh bau den tơl cau pal wèr ngan broa\ hòi sơnđan mat tờm bơh kòn bơrtơu (kòn ba`), oh bơrtơu (oh ba`), hala bi bơrtơu (bi ùr ban). Jat bơhìan, dilah dùl na\ cau ờ he lơh rà` hòi sơnđan mat tờm bơh cau kòn ban (hala bơrtơu) hìu he, den pal dan sa\, ai dilah hòi ngan bè hơ\ den gơbàn jơi nòi đah ne yal mờ cau kra [òn lơh glài jat adat bơhìan. Drờm bè hơ\, khi kung ngui hòi sơnđan ai go\ bơta jat adat dờng dềt pal sền ngềr ngan tus mờ mờ oh mi, cau pròt mhàm đah hìu prui pra. Mò Y Phui ai git tai:
Pơnyơu a` la kòn ùr neh mut bau, kung jat bơta gơbàn, dilah bơklau a` geh oh klau tờm nàng sền ngềr tam tu\ boh bơr den a` pal hòi sơnđan oh klau bơklau a` mờ ‘’mâi’’ (bơrtơu), dilah lah bơklau a` geh bi klau, lo\ ùr dờng pròt mhàm den a` pal hòi sơnđan la ‘’mâi’’ (bơrtơu tơnhua, ba` tơnhua- dilah neh geh bau kòn). Ala\ oh mi tờm bơh bơklau a`, a` drờm hòi sơnđan la ‘’mâi’’, dilah bi klau tờm bơh bơklau a` den a` hòi sơnđan mờ ‘’mâi nho\ng’’ (Bi bơrtơu tơnhua), bol a` ờ hòi sơnđan la ‘’meh’’ (wa klau dờng, wa ùr dờng )
Tu\ ùr bơklau neh geh kòn (geh sau), den mè bèp, oh mi tờm kung pal sền kuơ, ờ hòi sơnđan mat tờm mờ hòi sơnđan jat sa\ kòn, sa\ sau khi dê. Cau Sêdàng pơrya la: Hòi sơnđan bè hơ\ hơ\ sồng gơ di adat, sền kuơ mờ di adat bơhìan.
Mờ bơta geh tam tìp git gơp mờ ala\ kòn cau ndai, tu\ do broa\ hòi sơnđan bơh cau Sêdàng gơ lơyah rlau nàng bươn tam tu\ boh bơr pah ngai. Bulah bè hơ\, tàm mpồl bơtìan [òn lơgar, làng bol gam hòi sơnđan bal sền ngềr bè lài. Broa\ hòi sơnđan bè hơ\ nàng geh đal git dờng dềt, bơta tàm hìu nha\, jơi nòi, mờ bau kòn bơh cau hơ\ tu\ boh bơr. Do la bơta niam, pơ gồp bơnah tam tơrbo\ git gơp tàm hìu nha\ mờ mpồl bơtìan bơh cau Sêdàng, kung bè lơh li la tai tàm bơhìan chài rgơi bal bơh ala\ kòn cau Việt Nam.
Cau cih Nhảt Lisa, cau mblàng K’ Brọp
Viết bình luận