VOV4.K’ho - Lài do,  broa\ bau kòn bơh kòn cau Bahnar kung drờm bè ala\ kòn cau ndai tàm Tây Nguyên, drờm bơh hìu bơnha\  ‘’rơndap’’. Tu\ do, jat bơhìan rài kis, ala\ klau pơnu, ùr ơruh jòi git bal tam kờ` bal mờ gơs pơ ùr bơklau. Ua\ bơhìan ờ niam tàm jun bau jun kòn neh geh sang sơbì bà tài ờ gam di pal tai. Ala\ bơhìan niam gam geh làng bol gam sùm ngui.

            Ồng Hnơm 60 sơnam, kis tàm [òn A Luk, xã K’ Dang, kơnhòal Đak Đoa, càr Gia Lai yal, lài do,  tu\ oh kòn tus sơnam dờng, mè bèp geh jòi kòn klau he in dùl na\ ùr ơruh jak broa\ bè git ruồi brài,  tà` ồi,  tà` ồi mbơn, ntrò`, ào kòn cau, jòi kòn ùr in dùl na\ klau pơnu trơyang lơh broa\ tam mìr, git jòi chi lơh hìu, kis niam mờ hìu nha\ mờ jơi nòi, [òn lơgar.

            Tu\ mè bèp 2 đah kờ` bal, den khi kơnờm mờ cau lòt đơs tus lòt lap bau ùr ơruh klau pơnu in. Phan lap bau geh dùl nơm iar, dùl yang tơrnờm dềt dùl nơm kòng hala ce biàng. Tềng bơta  sền ngan bơh cau lòt lap bau, 2 đah hìu nha\, ùr klau geh jàu kòng pơrgon gơs ùr bơklau mờ pơrgon ngai jun bau.

            Tu\ kòi tàm mìr neh jơh kac cèng brê tàm đam, àng kơnhai ndar me la ngai niam ngan nàng bơyai lơh jun bau. Bùi mho mang ngai niam, cau lòt lap bau tus hờ hìu 2 đah cau tam bau nàng lùp bơyai lơh jun bau,  đah lơi lơh hìu đah ùr hala đah klau, jơi nòi rềp ngài nđờ na\ cau, kis tềng lơi nàng lòt ai jun bau. Khi kung jòi cau Jâng bang (dà yoan la phù dâu, phù rể) dong broa\ lơh poac iar mờ tru\ piang bau.

            Ồng Bek dùl tàm ala\ cau lòt la bau kis tàm [òn A Luk, xã Kdang, kơnhòal Đak Đoa yal:

            Rài yau geh  bơh 9 tus 10 na\ cau lòt lap bau. Khi tus tơl hìu jơi nòi 2 đah ùr ban, klau bơrtơu nàng jà tus bal mờ dan phan  jàu jun bau ai ùr klau in bè drap tơrnờm, sur, iar mờ dilah ờ geh den jàu cùan, jơrlu\, boh… tơnơ\ hơ\ geh gơl biap, plai đo nàng  ta\ bal tàm dơ\ jun bau do.

            Ngai jun bau, tu\  cau dong ùr ban tru\ piang neh sin mờ pat 2 pơnat piang, cau dong klau bơrtơu neh tròt bềng  dà tàm drap tơrnờm, buh sin iar mờ ta\ 2 nơm bơnô, cau lơh yàng geh mut lơh yàng. Cau lap bau bal mờ klau bơrtơu, ùr ban mờ mê bèp 2 đah nggui tềng  đap drap tơrnờm jun bau. Ồng Hmơm yal tai:

            Cau klau dong cau bơrtơu at  2 nơm  bơnô iar, ùr dong ùr ban den at 2 pơnat piang nàng ơn tềng nha geh ơn rềp mờ drap tơrnờm. Cau lap bau lùp 2 na\ cau bau mờ hìu nha\ khi gam  gơbàn  gơ kòl bơta lơi lah ờ? Mờ tơnơ\ hơ\ ùr bơklau pa bau pal ho geh kis bal tus  kra bồ. Hơ\ sồng ồng lap bau jàu tơl na\ dùl nơm bơnô iar mờ dùl pơnat piang, mờ kơp kờ` ùr bơklau kơnòm sa\ kis gơ rờm bal, kờ` gơboh bal, kis boh  gơbài ngap lơngai, deh oh deh kòn rơ\ rài kòn sau. Tơnơ\ hơ\ ùr bơklau pa bau geh tam gơl phan sa bal mờ geh sa mờ sơnđờm tus dơ\ jun bau. Tu\ hơ\,  jơh ala\ tơl cau tus bal kung geh nting sap ùr bơklau kis boh gơbài,  tam ròng bal. Khi `ô sa bal, `ô tơrnờm mờ boh bơr yal brê chờ hờp tus jrô bơnang.

            Àng drim gờ` ngai tơnơ\, ùr bơklau kơnòm sa\ bơyai lơh sền bơya  yal tơnggit git bơh sềm bơrling. Khi bal mờ mè bèp hala ùr bơklau (gơ jat bơyai lơh jun bau đah  hìu lơi) lòt mùr nàng iat sềm bơrling nrau. Do la dùl broa\ lơh kuơ màng ngan tus  rài kis ùr bơklau. Ồng Hnơm yal tai:

            Dilah sềm bơrling nrau lơs đah ma den hơ\ la jơnau niam, đah klau den la bơta ờ niam,  ùr bơklau pal tơngac in cau rê hìu hơ\. Kơp di 2, 3nhai tai hìu nha\ đah pơ ùr hala bơklau bơyai lơh wa\ rò bơrtơu hala ban lòt sền sềm bơrling nrau tai. Dilah gam bè hơ\, den la tam lời, ờ lơh glài phan lơi. Ai dilah sềm bơrling nrau lơs tềng tồr den la bơta ờ niam ngan pal tam lời mo.

            Lài do,  bau kòn  la bơh bè bèp tam bơkap den tàng cau Bahnar pin dờ` ngan tàm ala\ bơya yal. Tu\ do,  tu\ kòn cau kòn ùr khi tam kờ`, tam gơboh is, jòi is bau den  broa\ bau kòn ờ gam   kơnờm mờ ala\ bơta bè mpau go\ bơta ờ niam hal sềm bơrling nrau. Ồng Hmơm pà git tai:

            Tu\ do ala\ klau pơnu ùr ơruh khi jòi is khi dê bau. Khi jòi wa\ bơh ala\ ngai lòt lơh broa\ bal, bơh ala\ dơ\ lơh yàng bơthi bồc… Tu\ neh go\ ala\ cau mờ khi kờ` gơboh, kờ` bau den khi yal mờ mè in git hơ\ la cau ùr. Ai cau klau den yal mờ nrơh nrang hala kơnờm mờ cau lòt đơs bau nàng lòt lap bau. Broa\ bơyai lơh jun bau gam lơh bè yau. Ngai lòt đơs, cau lòt lap bau lùp nền ngan mờ sồr ùr klau pal sơntơm sa\, jơh jun bau den ờ go\ di sang sơbì, cau lơi gơbàn tìs den pal lơh glài nđờ nơm rpu. Kơnrồ, sur, iar, drap tơrnờm… ai cau gơbàn sang. Tơnơ\ do dilah geh jơnau lơi, den cau lòt lap bau, kra [òn ai bơta hơ\ nàng lơh glài cau gơbàn tìs.

            Tàm ala\ nam rềp do,  broa\ bơcik bồ bơh cau Bahnar dê kung geh lơh bal hia\, mìng geh ba` kèo la di. Mìng is broa\ pơrgon den pal nền cê loh làng, tài tu\ neh bơyai lơh jun bau bloh den ờ geh tam lời bulah geh bơta yal la  ờ niam.

            Dơ\ jun bau  rài yau cau lòt jun bau  mìng la cau tàm jơi nòi bơh cau lòt lap bau lòt ai. Rài do,  broa\  lòt ai jun bau bơh hìu nha\  bàr đah mờ bơh sa\ tờm ùr bơklau jun thiệp, den tàng geh jơh jơi nòi, gơp bơyô rềp ngài tus bal. Jun bau tàm  [òn gam bơh 2 hìu nha\ bơyai lơh bal, đah hìu lơu geh tơl den geh lơh bơnah ua\, Jun bau geh lơh bal hia\ mơya bơta niam tàm mpồl bơtìan, [òn lơgar den la ua\ ngan.

                   Cau cih Ama Zưt, cau mblàng K’ Brọp