VOV4.K’ho - Cau Bahnar pơrya la, dùl na\ kòn se pa deh mờ ờ hềt  sơnđan mat den ờ hềt geh sền la kòn bơnus. Den tàng mat sơnđan mờ broa\ sơnđan mat la bơta kuơ màng ngan, dong kòn se ngan ngồn gơs gơs la cau tàm hìu nha\, jơi nòi mờ [òn lơgar. Mơya, krơi mờ ờ ua\  kòn cau ndai tàm Tây Nguyên, bơh yô yau, cau Bahnar neh ờ geh jơi. Den tàng, broa\ sơnđan mat kòn se bè lơi gơ ai go\ bơta git gơp jơi nòi la bơta geh sền kuơ ngan.

            Jat bơhìan,  tơl jơi nòi cau Bahnar mờng sơnđan mat kòn sau jat dùl sơnđan akhar mờ sùm bè hơ\ geh sơnđan mat gơ ring bè hơ\ tus rnàng tơnơ\. Bal mờ mat sơnđan bơh akhar sơnrờp, cau Bahnar gam sơnđan mat jat bơta tàm mpau… Bulah bè hơ\,  khi ờ go\  sơnđan mat lài tus mờ kòn se gam tàm ndul mè. Tơnơ\ geh deh, hìu nha\ ờ nisơna sơnđan mat mo kòn se in. Mìng tơnơ\ tu\ gơ jrùh klo\, khi hơ\ sồng lơh yàng khồm tồr (bluh đon) nàng  sơnđan mat kòn.

            Tu\ sơnđan mat, hìu nha\ mờ ala\ cau oh mi bal geh bơyai, ring bal sơnđan mat kòn se in mờ yal mờ Pơ jâu ( cau đơng deh), lơh  yàng khồm tồr nàng lơh yàng sơnđan mat mờ yal tơnggit  hìu nha\ geh dùl na\ cau pa mờ jơi nòi, [òn lơgar. Mò Yao, kis tàm [òn Piơm, thị trấn Đak Đoa, kơnhòal Đak Đoa, càr Gia Lai ai git:

            Tu\ kòn se neh deh, tus gơ jrùh klo\ den lơh yàng khồm tồr, jà pơ jâu lơh yàng mờ sơnđan mat. Ring bal  rơwah mat hơ\ sồng lơh yàng, tu\ lơh yàng den pal hòi mat pa sơnđan kòn se in, nàng trồ tiah geh sền,  geh pràn sa\ ja`, tơryang broa\ lơh sa, ờ do ờ da\ tàm jơh rài kis. Jơh lơh yàng tơl cau `ô sa, kơp kờ`, kờ` kòn se niam tu\ neh geh  mat sơnđan.

            Bơh ờ geh jơi sơnđan,  cau Bahnar mờng sơnđan mat jat akhar bơh sơnrờp bơh mat mò, ồng, mè, bèp… nàng gàr kơ\ git gơp jơi  nòi, [òn lơgar. Bulah jat bơhìan  jat đah cau ùr, mơya broa\ sơnđan mat kòn se ờ bơklơn pal sơnđan jat sa\ mè, mờ gơtùi sơđan jơh 2 jơi nòi đah pơ ùr, bơklau. Tàm pơrya bơh làng bol,  jơh 2 đah hìu nha\ geh lơh bal drơng gar kòn se, jơh đah mò ồng drờm geh sền kuơ, kờ` gơboh.

            Den tàng,  broa\ sơnđan mat kòn se in gơtùi rwah jat mat bơh  dùl na\ cau lơi hơ\ tàm 2 jơi nòi mờ khi gơ lơh kờ` gơboh, rềp mêr, hala kơp kờ` oh kòn jak chài,  gơs bơnus bè cau hơ\. Ồng Suck, dùl na\ cau wa\ ngan bè bơhìan yau bơh cau Bahnar ai git:

             Cau Bahnar mờng sơnđan mat kòn jat akhar mò ồng, mè bèp la tờm ngan mờ tu\ cau ndai sền tàm  sơnđan hơ\ la git mo oh mi, jơi nòi… Pơyơu  bè sa\ bè geh sơnđan bơh D den oh mi, jơi nòi dròm mat sơnđan  sơnđờm bơh D jơh. Bơh ồng, hala mò rài yau tus kòn sau drờm ờ tam gơl, gam sùm  sơnđan mat bơh D tus mờ sau se… Den tàng,  tàm dùl [òn ala\ cau drờm geh sơnđan bơh D den  drờm gơ lơh bè 99% la oh mi, jơi nòi tờm.

            Ala\ mat sơnđan jat akhar bơh cau Bahnar sùm ờ kờ` pal geh pơrya, mìng la gơ ring  bal mờ di. Bal mờ hơ\,  gam geh mat sơnđan jat bơta geh is bơh trồ tiah tu\ kòn se deh hala bơh sa\ bồ, gơbàn kơlte..  Bơh geh sơnđan mat  jat akhar  bơh mat sơnđan bơh  2 jơi nòi, mờ ờ kờ` pal geh pơrya loh làng,  den tàng mat sơnđan la li la ngan. Tài bơh hơ\,  cau Bahnar ờ tu\ lơi sơnđan mat drờm bal kòn se mờ dùl na\ cau lơi tàm [òn, tàm  ù tiah dilah neh git geh cau sơnđan  mat bè hơ\. Khi kung  ngan ngồn wèr ngan sơnđan mat drờm bal mờ cau neh chơt.

            Jat  ồng Vên, kis tàm [òn Piơm, thị trấn Đak Đoa, kơnhòal Đak Đoa, càr Gia Lai broa\  ờ sơnđan mat  drờm bal mờ cau neh chơt la tài làng bol ngòt  gơ cèng bơta ờ bơtuah ai kòn se in, geh lơh kah wơl bơta  moat,  roh hòac bơh hìu nha\ geh cau drờm mat sơnđan, hala ngòt gơ kòn se tơr ngèo gơbàn mè bèp đơs lah, sơrpah… la bè sơrpah tàm mò pàng yau cau dê… Den tàng bơh ala\ bơta do,  cau Bahnar sùm tam gơl mat sơnđan dilah drờm mờ mat cau neh chơt, mơ kung  cau geh tơl mat sơnđan gơtùi ngui 2  mat sa\ pa mờ  yau.

            Tàm di lah  2 na\  cau drờm mat bal mờ gam kis, dilah sơnam drờm bal den khi geh dờp lơh oh mi sơnđan la ‘’pố bă’’. Dilah  sơnam krơi is den geh dờp la bè kòn, hala mè kòn mờ sơnđan la ‘’ba\ kon’’. Nàng geh jơi nòi dờp bơta do, khi bơyai lơh dùl dơ\ `ô sa nàng jà oh mi, jơi nòi tàm [òn tus bal sền mờ tam pà bơta chờ mờ 2 na\. Ồng Vên ai git:

            Tu\ geh mat sơnđan drờm bal, mat bal hala bulah [òn is hala [òn ngài bè lơi tu\ neh git den khi mờng dờp oh mi bal. Dờp oh mi do ờ di la bơh phan bơna do ne, mờ do la bơta chờ tài 2 na\ khi drờm mat bal, la bơh ỳang tam bơkap. Mờ 2 na\ cau drờm mat do tu\ dờp oh mi den geh gàr sùm bơta git gơp oh mi tus jơh rài kis, geh tu\  gam tam kờ`, sền gàr bal  rlau mờ oh mi tờm.

            Tàm rài kis pa tu\ do,  bơh bơta gơ tam git gơp bơh chài rgơi,  tam tìo bơh cau ala\ tiah tus den  bơta sơnđan mat bơh cau Bahnar geh  bơta tam gơl  go\ ngan. Ờ ua\ tiah geh sơnđan tai  A, Y, H ..lài nàng đal git cau ùr, cau klau. Ờ ua\ tiah geh sơnđan tai jơi la Đinh, Brôn, Hoang… Geh tu\ geh [òn làng bol gam  ai mat cau  yàng,  mat  lơgar cau, mat ala\ cau pơnrơ ngan… nàng sơnđan mat kòn sau.

            Bulah  geh tai mat sơnđan, jơi sơnđan bè lơi,  gal ngan cau Bahnar tàm ala\ [òn làng  Tây Nguyên gam sùm  sơnđan mat jat sơnđan bơh mat mò ồng, mè bèp, jơi nòi. Tài khi đơs la, sơnđan kòn sau bè hơ\ la ai go\ bơta pơnỳơ sa\, kờ` gơboh jơi nòi,  ờ hiu\ jơi nòi kòn cau he dê.

            Cau mblàng K’ Brọp