VOV4.K’ho – Lài do, bulah kis tam cah is tàm brê bơnơm, mơya ờ di tài bè hơ\ mờ cau K’ho ờ geh ală phan sa bơkah, tơl pràn mờ niam chài is. Phan nàng gơm gơs ală phan sa uă ngan geh ai bơh tàm brê bơnơm, neh pơgồp bơnah lơh gơs ală klau pơnu, ùr ơruh K’ho pràn kơldang, lơbơn niam, tryang tryồng, ờ ngòt bòl glar kal ke. Pơn rơ bè phan sa biap prền gơm mờ kơltau rơpu” bơkah ngan bơh cau K’ho he dê.

Jat ồng K’Dui, ơm tàm kơnhoàl Di Linh, càr Lâm Đồng yal, tài kis tàm brê ngài, dà khih, mờ trồ tiah ờ niam, kòp jê digơlan gơbàn khat tàm tu\ lơi, den tàng cau K’ho sền gròi ngan tus ală phan te\ dong kờl cèng bơta hòi, duh bè mre\, ca, ca yòng… nàng tru\ gơs phan sa. Prền gơm mờ kơltau rơpu là dùl bơta ai lơh pơn yơu pơn rơ ngan ai bơta pơgồp bal đah ală phan te\ bơh ù tiah brê bơnơm dê.

Kung jat ồng K’Dui yal, biap prền gơm mờ kơltau rơpu là phan sa rềp mềr mờ ngan ngồn gơwèt mờ làng bol kòn cau K’ho. Do ờ mìng là phan sa cèng wơl bơta pràn să jan in mờ rlau mờ hơ\ tai, gam là che tơrbo\ bơta tam klac đềt mềr đah cau K’ho mờ brê bơnơm. Biap prền gơm mờ kơltau rơpu là phan sa gơtùi dong să jan kòn bơnus dê ờ gơtìp as sồt kồ ntìng, jê kồ ntìng halà jê reh jê ram tàm ntìng. “Cau K’ho tài bơh sa prền gơm mờ kơltau rơpu den tàng să jan pràn kơldang, den tàng lòt tàm brê, tàm mìr gùt ngai kung gam ờ git lơgah jơng, ờ go\ jê but sơl”- ồng K’Dui đơs.

Plai prền lài mờ tu\ gơm

Ồng K’Dui pà git tai: Prền là dùl bơta tờm hòn lềng làm gùt tiah brê bơnơm Tây Nguyên dê. Prền sùm tơt plai gùt nam. Plai prền dềt kàr nau tê èt, tơlir, geh tềl kò tềng plai. Phan sa bal hiă ngan rlau jơh geh cau K’ho lơh bơh prền, hơ\ là prền bơrlu\ mờ boh mre\.

Rơwah plai bơnung, ràu kloh hơ\ sồng ai pềs dờng, lơut nàng pờng lề. Mre\ tơlir bo\ lề bơrlu\ bal mờ prền. Te\ tai dùl êt boh, bòk ngòk hơ\ sồng pơn jat tai bo\ dùl êt nàng gơ in bơrlu\ ring boh, mre\. Mìng bal hiă bè hơ\ lơm là neh lơh gơs biap prền nàng sa mờ piang kòi mìr. Bơta hòi mre\ dê, bal mờ bơtang prền dê, lơh gơlik dùl bơta bơkah krơi ngan. Lơh bè do ờ mìng [uơn mờ gam gơtùi gàr bè ờs bơta bơkah bơtang bơh prền dê tai. Cau K’ho sùm lơh phan sa tàm àng drim gờ` hơ\ sồng ìa tàm mìr nàng sa mờ piang ngềt, halà prap rơcang lài ai ală ngai lòt tàm brê ngai in.

Phan sa bơh cau K’ho dê bal hiă là bè hơ\. Lài do, ờ huan geh priă jền lòt drà blơi phan sa, làng bol sùm ìs prền gơ in ro, hơ\ sồng prap tàm pơr lơ; tu\ kờ` den gơm dùl êt mờ dà duh, hơ\ sồng gơm gơs phan sa. Bal mờ hơ\, prền kung geh cau K’ho ngui nàng gơm mờ ka ro, ka rì. Gơm mờ ka ro, ka rì kung [uơn ngan. Plai prền tơnơ\ tu\ neh ràu kloh den he tah plai prền. Ka rì bo\ lề tàm mpal. Tơnơ\ hơ\, chàng ka rì neh bo\ lề mờ tơngi gơ in [ô thồm hơ\ sồng ơn dà, gơm tus tu\ dà rơng go\ den ơn prền. Pơn jat hơ\, gơm tai pơgap 10 phuk den te\ mre\, nha lốt, bòk ngòk, boh là neh gơ gơs biap prền.

Bal mờ hơ\, cau K’ho gam ngui prền nàng gơm gơs uă phan sa ndai, bè :prền gơm mờ kit, prền gơm mờ ndung halà prền gơm mờ poac il, sơma, su\ halà buh prền mờ poac jơrke. Tơl phan sa cèng sùl bơta bơkah is. “Mơya bơta ngan rlau jơh tàm phan sa cau K’ho dê pal đơs tus biap prền gơm mờ kơl tau rơpu” - ồng K’Dui đơs.

Biap prền mờ kơltau rơpu tơnơ\ tu\ gơm

Bè bơh lơi mờ geh phan sa bơkah do, ồng K’Dui kung bè ală cau dờng sơnam ngan rlau jơh tàm Di Linh kung ờ git geh bơh tu\ lơi, mìng git là kòn lơh jat mè, sau lơh jat mò, bè hơ\ gơ tàm jat gơm gơs phan sa. Kờ` geh dùl glah biap prền gơm mờ kơltau rơpu bơkah, cau gơm pal lơh nền nòn ngan.

Lài ngan là rơwah prền mờ kơltau rơpu. Plai prền pal là plai bơkah ngan rlau jơh, ờ krà` ir mơkung ờ bơnung ir. Kơltau rơpu niam ngan rlau jơh là pơgap 3 sơnam. Lòng nàng sing pal là lòng gơ sa hơng, ờ geh nhu\, rơnga gơ dê duh jo\ nàng gàr glah prền gơm mờ kơltau rơpu rơng go\ jo\. Neh geh tơl phan, broă pơn jat tai là gơm biap. Gơ jat tàm kơltau rơpu pa (hơ\ là kơltau ris) halà yau (hơ\ là kơltau ro), mờ cau K’ho geh ală bơta chài gơm krơi is.

Dilah kơltau rơpu ro, lài ngan là he buh tàm ồs hơng, hơ\ sồng ai pềs hơr còr kloh jơh tơr nò. Pơn jat hơ\, ai nggkơr pềs pờng pờng tus tu\ kơltau rơpu lơ bơn den ràu kloh mờ dà. Pơn jat hơ\, tah kơltau rơpu lơ ut kàr 2 nau tê, hơ\ sồng ơn dà tàm glah, gơm rơng go\ gơ in lơ bơn. Tơnơ\ hơ\, tuah sang dà do uă dơ\ tus tu\ dà sàng, den hơ\ sồng ơn tai ntìng, plai prền ờ tah tàm glah mờ pơn jat tai gơm rơng go\. Bè hơ\, gơm tus tu\ jơh bal plai prền mờ kơltau rơpu ndrờm sin lề den hơ\ sồng he te\ bòk ngòk, boh là gơtùi sa bloh. Mờ ngan là tu\ gơm prền mờ kơltau rơpu den pal geh uă mre\ lir mờ nha lốt. Bè hơ\ den bơta bơkah biap prền dê hơ\ sồng wil tơl. Den tàng, uă cau đơs là, sa biap prền gơm mờ kơltau rơpu pal gơlik dà kơl hề den hơ\ sồng gơtùi git bơta bơkah is bơh phan sa Tây Nguyên dê.

Geh cau gam đơs là, sa sùm biap prền gơm mờ kơltau rơpu  gơtùi sơm uă bơta kòp bè lơmă, dong lơh lề phan sa tàm pròc, klung… Ai dilah sa kơltau rơpu gam ris, den mìng tah dềt di sa là gơtùi gơm mơ bè neh yal hơđang. Biap prền gơm mờ kơltau rơpu geh [ô thồm nha lốt dê, hòi mre\ dê, bơtang bơh plai prền dê mờ geh bal [ô thồm lơngàm bơh kơltau rơpu dê, lơh gơs dùl bơta bơkah krơi ngan, cèng bềng nùs nhơm brê bơnơm Tây Nguyên dê.

Cau mblàng K’Duẩn