VOV4.K’ho - Kung bè ala\ kòn cau oh mi ndai tàm Tây Nguyên, tàm ala\ tu\ geh broa\ lơh kuơ màng tàm hìu nha\ hala tàm [òn geh bơyai lơh `ô  sa dờng den bal mờ ala\ phan  sa bơhìan, bè bang ris, bang rô, biap rơtuơn, bơsềt mờ ala\ bơta biap brê ndai… cau Sêdang pal geh tru\ biap bơh kơnồng ju brê (Châu lơleăng). Nàng geh biap do, làng bol pal ai tơngai,  mut tàm brê lòt jòi kơnồng ju brê. Ngan la,  cau tru\ gơm kờ` pal geh bơta chài, kèr tê tàm broa\ tru\ gơm  bal mờ ala\ phan te\ geh ai bơh tàm brê, hơ\ sồng lơh geh  biap bơkah krơi is.

            Bơh yô yau, pah tu\ [òn geh bơyai lơh yàng, `ô sa tàm [òn, bè lơh yàng lơh niam wơl mbòr dà, lơh yàng `ô lềr bong… làng bol Sêdang drờm rcang ala\ phan sa bơhìan. Mờ dùl tàm ala\ phan sa  pal geh hơ\ la biap sa geh tru\ bơh kơnồng ju brê. Lài mờ mut lơh  yàng dùl hala 2 poh, làng bol mut tàm brê, guh hờ bơnơm nàng lòt jòi tờm ju. Ồng A Hmrông, kis tàm [òn Kon Wang, xã  Ea Yiêng, kơnhòal Krông Pach, càr Dak Lak ai git:

            Bol a` guh tàm  bơnơm,  mut tàm brê nàng lòt jòi biap, lòt ua\ jiơ hơ\ sồng tus. Geh tu\ bol a` pal bic brê hơ\ sồng jòi geh phan tru\ biap bè ju brê, gòl, bang gle… nàng tru\ gơm ala\ phan sa bơhìan kòn cau.

Sa\ mờ kơnuh ju brê neh lơh kloh nàng gơm biap

            Mờ ala\ hìu nha\  rbah kal ke ngan tàm [òn kung gơtùi tru\ biap do sa sơl.

            Tơnơ\ geh  jòi geh ju brê, làng bol rwah ờ ua\ ju neh dờng, ờ ràm kung ờ bơnung. Làng bol sreh jơh mờ mpung, mìng rwah di  dùl,  bàr tờm ju, nàng mpung ju pơnjat tai gơ dờng. Khi wà bà kơmhò ràm, đah bơdĩh tàm  ju,  mìng ai  tờm  dơlam bơnung. Tu\ cèng tờm ju rê hờ hìu, broa\ lơh sơnrờp  la koh lơho tờm kơnồng ju. Tu\ jơh koh den  broa\ tru\ gơm hơ\ sồng  lơh geh.

Tru\ biap kơnồng ju brê

            Kờ` geh biap kơnồng ju bơkah, den làng bol  pal ìs kơnồng  ju tàm ding đơr dùl, bàr ngai. Tơnơ\ hơ\ tuh ju tàm sôbàk  dà kloh, ngui tê pat ra` dà 2, 3 dơ\. Bơnah dà tàm ding đơr geh tru\ duh tàm glah biap, hơ\ sồng đùh  ju tàm glah. Hala nền nòn rlau, làng bol bo\ lề ju mờ phe neh tram, hơ\ sồng ai poa\c, ntìng sur, iar đò tàm glah tru\ biap bal mờ ala\ phan  te\ bơhìan tu\ tru\ biap, geh lơh glah biap slơ tơngi mờ kơt. Biap do di la sa bal mờ `ô mờ tơrnờm, bơta bơtang lơngồt geh lơh cau nac kah sùm.

            Đơs bè broa\ tru\ biap bơh sa\ kơnồng ju brê, lo\ Nôu Đi, kis tàm [òn Kon Ring, xã Ea Yiêng, kơnhòal Krông Pach, ai git:

            Sa\ kơnồng ju brê bol a` sùm tru\ geh 3 bơta biap tờm la. Lài jơh la biap ‘’kơchâi tah’’ hơ\ la kơnồng ju geh tah rhền, pat lề hơ\ sồng chàng mờ poac, di gơlan la poac iar, poac prò, đe, sur.

            Biap dơ\ 2 la,  ai kơnuh  prìt (kló lơleăng) tơm bà di mơ, tu\ sa den geh cik mờ boh  mre\ bo\ jat làng bol bo\.

            Biap dơ\ 3  geh sơnđan la ‘’pơ-xu lơleăng’’, kơnồng ju geh klài mờ phan te\. Mìng is biap do den kờ` pal klài mờ ala\ phan te\  ai bơh tàm brê. Nền nòn la còr kơmhò tờm plai gus,  cèng ìs ra`, chu đang  cồng ồs hìt, mìng ai  cah bò, sang cah jù, klài bal mờ bòk phe neh bo\ rhền mờ mpal, rnai.  Dilah geh tai poac prò, poac đe, poac iar hala poac sur den  ờ gam bơta lơi bơka drờm. Mờ  bơta kơnồng prìt koh rhền pal is tàm ding đơr dùl, 2 ngai, tơnơ\ hơ\ hơ\ sồng cèng tru\ biap den gơ geh bô bơkah rlau.

Biap ju brê geh ơn bal mờ ala\ phan sa bơhìan yau

             Jat làng bol cau Sêdang, biap kơnồng ju geh kuơ ngan  tus sa\ ja`, geh ua\ jrao, dong lơh niam tàm sa\ mờ lơh kloh sa\ ja` niam ngan. Biap sa\ ju la biap sa bơkah ngan  pal geh tus mờ cau Sêdang, ngan la, tu\ hìu nha\ geh broa\ lơh kuơ màng, tàm [òn geh bơyai lơh `ô sa dờng… Biap do gơtùi tru\ gơm mờ ua\ ngan bơta lơh  krơi is, bơh bal hia\ mìng tru\  kơnồng ju lơm, tus mờ nền nòn te\ ua\ ngan  bơta poac mờ phan te\..., hìu nha\ bulah rbah hala pas drờm gơtùi tru\ geh.

Biap ju brê geh đơs la bơkah krơi is ngan tàm dơ\ pơrlòng phan sa tàm xã Ea Yiêng, Krông Pach, Dak lak

             Biap kơnồng ju brê lơh geh bơta bơkah krơi is, ai go\ bơta chài rgơi, ker tê bơh ala\ cau mò, cau mè. Mơ kung, bơh phan sa do gam lơh geh bơta tam klac,  ram mhu\ tai tàm hìu nha\ mờ lơh cau nac kah ngan tu\ sa biap do dilah geh nac tus hìu.

            Cau mblàng K’ Brọp