VOV4.K’ho - Lơh broa\ tàm gah sơm kòp mhar mo cau kòp kơnjơ\ in, hìu sơnơm dờng càr Daklak geh 70 na\ cau kuang, cau bác sĩ, cau lơh sơnơm. Tàm hơ\ cau ùr geh tus 70%. Tus lơh broa\ tàm gah sơm kòp do, cau kuang, cau lơh sơnơm  tàm do ờ mìng pal kong bơta bòl glar bal bơh gah lơh sơnơm bơh bơta gal ir cau mut tàm hìu sơnơm, ala\ cau kòp jrua\, ngòt  rngơt, kơnjơ\… den khi gam ờ suk ngan bè bơta ngap lơngai khi dê.

            11 jiơ mang, tàm gah sơm kòp mhar mo cau kòp kơnjơ\ in, hìu sơnơm dờng càr Daklak, den ua\ ngan ala\ gah lơh broa\ ndai drờm ờ lơ nga` den tàm do sùm lơ nga` bơh tơl ala\ ntas. Ala\ rùp rài,  klo ntas  rơndeh sơnơm bal mờ bơta tơng gà bơh cau kòp,  sap đơs  gơ jal ngan, ờ suk ngan bơh cau hìu nha\,  sap ntas bơh kong  rơndeh sơnơm gơ lòt  tềng bơrnàng gak, klo sap ntoat mờ lòt jờl ngan  bal mờ  dà kơlhề bòl glar bơh ala\ cau y, bác sỹ sùm go\ tàm gah sơm kòp  mhar mo do.

            Lơh broa\ tàm gah sơm kòp mhar mo cau kòp kơnjơ\ in Hìu sơnơm dờng càr Daklak neh rlau 30 nam do, lo\ Nguyễn Thị  Thuỷ  atbồ điều dưỡng wa\ ngan ala\ bơta bòl glar kal ke bơh ala\ cau kuang, cau lơh sơnơm tàm do, ngan la cau ùr. Lo\ sùm kah bè pa mo ala\  ngai nhai bòl glar tu\ pa bau mờ deh kòn. Mè bèp 2 đah drờm   kis ngài,  bơklau den  lơh kuang àng mờ sùm pal lòt lơh broa\  ngài sùm, dùl na\ lo\ pal lơh jơh broa\ hìu, broa\ hờ hìu sơnơm mờ pal sền gàr ròng siam 2 na\ kòn gam dềt. Tu\ hơ\ òr, mpồl  cau lơh broa\ tàm do gam ờ hềt gal den tàng bulah  kòn gam dềt mơya lo\ pal sùm pal lơh broa\ mang. Geh mang, lơh broa\ mang pal pơyua  kòn mờ cau rềp hìu bal. Geh mang, jơh 3 na\ mè mờ kòn pal tus hờ hìu sơnơm. Dùl đah den cau kòp kờ` pal sơm mhar mo cau kòp kơnjơ\, dùl đah kòn dan mè. Tu\ do, tu\ oh kòn neh  jơh dờng,  geh tu\ kah wơl, lo\ Thuỷ kung gơ lơh ờ git bè lơi mờ he gơtùi sơrlèt geh gaơl gùng bòl glar kal ke hơ\. Lo\ Thuỷ  tam pà:“Tu\ hơ\, phan bơna lơh geh gam kal ke ngan. A` lòt lơh broa\ hờ hìu sơnơm ndang mờ pal lơh broa\ tai tàm hìu bè tru\ ơlak, ròng sur… Bơklau den  sùm ờ tòm tàm hìu den tàng tơl broa\ bơh đah mè bèp tờm tus mè bèp bơklau, drơng oh kòn, drờm he pal lơh jơh”.

            Ờ kah dơ\ sơnrờp geh sền cau  hìu nha\ bơh cau kòp đơs lah, pơhìn  y, bác sĩ la bơh tu\ lơi,  mơya tus tu\ do, tơnơ\ mờr 30 nam lơh điều dưỡng tàm Gah sơm kòp mhar mo cau kòp kơnjơ\ in, Hìu sơnơm dờng càr Daklak, lo\ Phạm Thị Nở gam  sùm ngòt pah tu\  bơta hơ\ geh gơbàn. Bơta krơi is bơh gah sơm kòp mhar mo mờ ala\ gah sơm kòp ndai la cau kòp sùm geh mut gal tàm trồ mang. Mờ geh ua\ cau ngan geh gơ rềng tus bơta ờ niam tàm mpồl bơtìan bè cit  ma tuý, tam lơh tam pờng… den tàng tơl cau kuang,  cau lơh sơnơm tàm do gơbàn pơhìn, geh sơrpah me  la bơta sùm gơbàn geh. Kah wơl dùl  na\ cau tus sơm kòp mhar mo kal ke, lo\ Phạm Thị Nở tam pà:“Geh dùl dơ\ a` gam lơh broa\ den geh dùl na\ cau kòp mut. Khi gơbàn dùl  sồt nggờc tềng đo jơng. A` ờ hềt tus sền den cau hìu nha\ geh tus tềng rơndeh cit sơnơm a` dê tus coh. Tu\ hơ\ a` gơ jra` ngan. Ala\ cau lơh broa\ bal ndai ngòt den tàng dô jơh, mìng dùl na\ a` ơm wơl. A` neh pal mblàng la broa\ lơh hơ\ la ờ di, hơ\ sng khi wa\...”

            Gah sơm kòp mhar mo cau kòp  kơnjơ\ in, Hìu sơnơm dờng càr Daklak geh tus 70 na\ cau kuang,  y, bác sĩ. Tàm hơ\ cau ùr lơh broa\ geh tus 70%. Bal mờ ala\ bơta bòl glar bal mờ gah lơh sơnơm bơh bơta gal ir bơh hìu sơnơm, ala\  cau kòp jrua\, kơnjơ\... den khi gam ờ suk ngan tài bè bơta ngap lơngai sa\ tờm. Neh geh ờ ua\ bác sĩ pal dan lòt lơh broa\ ndai tài ờ jai kong mờ bơta bơklơn do. Go\ geh ala\ bơta ngòt rngơt mờ cau kuang lơh sơnơm tàm gah sơm kòp mhar mo pal kong, Gah atbồ hìu sơnơm mờ gah dong kờl cau lơh broa\ Hìu sơnơm neh ai tai cau lơh broa\ sền gàr. Bulah bè hơ\,  tài do la gah sơm kòp kờ` mhar mo cau kòp kơnjơ\ in lồi dut càr dê, cau kòp den gal, den tàng mpồl cau sền gàr kung gam ờ lơh di bơta kờ` bơh broa\ lơh. Bác sĩ Y Bliu Arul kuang jat jơng atbồ Hìu sơnơm dờng càr Daklak ai git:“Tu\ gơlik geh bơta ờ niam kal ke tàm Gah sơm kòp mhar mo den Mpồl atbồ Hìu sơnơm neh rơndap wơl phan bơna, lơh tai anih lik pleh. Mơ kung geh bal mờ kuang àng  sơnah [òn nàng gar ngap lơngai. Bulah mpồl  cau sền gàr do neh geh ai tai mơya gơnoar broa\ mờ kơnòl khi dê bè sền gàr gam geh ua\ bơta  ờ niam, ờ di bè mpồl  kuang àng…”

            Bal mờ hơ\, cau kuang lơh sơnơm tàm do sùm gơbàn ờ wa\ tài ala\ bơta ờ suk bơh  cau hìu nha\ cau kòp. Tài bơh bơta ờ suk, ngòt  tus mờ cau kòp,  cau lơi kung kờ` pal la cau geh  kham sơm kòp mhar mo cau kòp kơnjơ\ in lài jơh bơh cau lơh sơnơm, geh lơh ua\ dơ\ ala\  lo\ neh pal kan ngan lơh broa\\. Lo\ Phạm Thị Nở điều dưỡng   tàm Gah  sơm kòp mhar mo ai git tai:“Jat broa\ lơh den bol a` pal  sơm kòp mhar mo mờ ala\ cau kòp jrua\ lài, hơ\ sồng tus cau kòp nggờc. Geh ala\ cau kòp, bơta kal ke mờ ngòt rngơt ờ gơlik geh hờ bơdĩh.  Mờ cau hìu nha\ cau kòp den ờ wa\ mờ geh đơs la bol hi ờ  geh kơnòl…”

            Bulah broa\ lơh den  bòl glar kal geh mờ ua\ ngan bơta gơ bơklơn, mơya ờ bè hơ\ mờ cau kuang lơh sơnơm tàm  do dil  broa\. Khi sùm geh git wa\ bè kơnòl tus mờ broa\ lơh he dê. Cơng tàng ai go\ la tàm ala\ dơ\ geh tam pơdar lơh broa\ gùl tơngai bơh ala\ gah sơm kòp, ala\ lo\ drờm dùl nùs bal ơm wơl nàng drơng broa\ lơh gah sơm kòp mhar mo cau kòp kơnjơ\ in. Mờ nàng tơl na\ cau iang nùs lơh broa\,  bơh ala\ lo\ geh bơta tam pà bal, dong bal mờ ala\ broa\ lơh bulah dềt bè dong jun kòn lòt bơsram, lơh broa\ tam ơla…. bè  bơta geh pơrya, kờ` tơl cau gơtùi lơh broa\ drờm bal bơh hìu nha\ mờ broa\ lơh.

            Tu\ geh lùp bè ala\ bơta kơp kờ` bơh sa\ tờm, cau kuang, cau lơh sơnơm tàm gah sơm kòp  mhar mo cau kòp kơnjơ\ in mìng  kơp kờ` dùl bơta lơm la geh dùl  anih lơh broa\ ờ do ờ da\ rlau, tềng hơ\, ala\ lo\ geh dong kờl mờ ala\ cau  lơh broa\ sền gàr  tơl chài lơh broa\, ngan la tàm ala\ dơ\ lơh  broa\ trồ mang, kờ` gơtùi iang nùs  rlau lơh broa\ lơh  jơh nùs drơng cau kòp.