Hìu sơnơm dờng càr Dak Lak neh geh dờp la hìu sơnơm khà 1 mờ bơta dờng geh tus 800 nơm jơnờng piam kòp. Bulah tàm ala\ nam do, hìu sơnơm neh geh bơcri mờ rề ơnàng tai ờ ua\ gah sơm kòp, mơya gam ờ hềt bơsong geh bơta gal ir cau tus piam kòp tàm hìu sơnơm. Bè tam gah sơm kòp ồm sa ru\ tàm sa\, geh crơng gơs bơh gùl nam 2012 mờ geh tus 20 jơnờng piam kòp, tài bơh khà cau kòp gal ir den tàng geh lơha nih pa, tơngguh anih piam kòp geh tus 45 nơm jơ nờng piam kòp, pah ngai gam pal sơm kòp bơh 70 tus 75 na\ cau kòp pal bic 2 na\ tàm dùl jơ nờng la bơta geh ngan. Lo\ Nguyễn Thị Thịnh cau kòp bơh kơnhoàl Lak gam geh sơm kòp tàm do đơs:“Hìu sơnơm gal ir cau, gal ir ua\ ngan, geh tu\ cơldu\ piam kòp dềt bè do mờ pal tus rlau 20 na\ cau bic dùl mang, la\ bềl bic tàm bơr nàng hìu, cau hìu nha\ lòt ròng cau kòp. Geh ngai geh tus 28 na\ cau tàm dùl cơldu\ do, 11 nơm jơ nờng, 2 na\ cau kòp bic dùl jơ nờng, kal ke ngan, cau kòp jê, gơ lơh ờ suk ua\ bơta ngan”.
Cau kòp ồm sa ru\ tàm sa\ ua\ ngan la kòp kơnjơ\, bồ tơngoh sơnơng kơnjơ\ kơnjut ngan, mơ gam pal bic bal dùl jơ nờng den tàng slơ gơ lơh kal ke ngan. Bác sĩ git bè hơ\, gơya ờ geh gùng lơi nàng dong cau kòp. Bác sĩ Huỳnh Thị Như Huệ gah sơm kòp ồm sa ru\ tàm sa\ hìu sơnơm dờng càr Dak Lak ai git:“Mùl màl la pa crơng gơs, phan bơna anih kham sơm kòp he dê mùl màl lơh ờ hềt niam, siơ\u siar srap bơta mờ cau kòp den gal ngan, pal lơh ngan jơh bè broa\ lơh bal mờ nus nhơm, bơta jơh nùs. Geh tu\, geh ala\ jơnau gơlik geh kal ke ngan, bè cau kòp den gơbàn kòp jrua\ mờ khi ờ geh jơ nờng bic, he gơlơh ờ gơtùi lơh roa\ lơh, he ờ git ai khi ơm tềng lơi”.
Bác sĩ Nguyễn Đăng Giáp at bồ cơldu\ kham sơm kòp ồm sa ru\ tàm sa\, hìu sơnơm dờng càr Dak Lak ai git:“Kal ke bè jơ nờng piam kòp den cau kòp pal kong gơ, tu\ do ờ geh jơ jờng den pal bic bal, bic 2, gơtùi ơn ghe\ nàng bic, ai bác sĩ bal dùl cơldu\ den gam kong gơtùi, bè jo\ jòng den kơp kờ` geh tam gơl. Ai kal ke bè phan bơna, mai\ moc lơh broa\, sơnơm tơm ba kờ` pal geh pria\ bơcri den hơ\ sồng drơng cau kòp geh niam rlau”.
Tàm gah sơm kòp kơnòm dềt, ngan la tàm tu\ tơngai tam gơl kàl tàm nam den cau kòp kơnòm dềt slơ gal ngan. Dùl cơldu\ piam kòp ơnàng rlau 20 thơt vuông, ơn 4 nơm jơ nờng, tơl jơ nờng pal bơh 3-4 na\ kòn dềt, bal mờ kòn dềt la dùl na\ cau sền gàr. Bơh gal cau bè hơ\, ờ gơtùi ơm tàm cơldu\ hal hal, dềt bè hơ\ den tàng ua\ cau neh pal tus ơm tềng ràng đah nàng bic. Lo\ Nguyễn Thị Phương Thảo kis tàm sơnah bòn Tân Lập, bòn dờng Buôn Ma Thuột pa deh kòn di 1 nhai den pal cèng sau mut tàm hìu sơnơm tàm gơbàn as sồt klờm soh. Mè mờ kòn neh bic tàm hìu sơnơm rlau 10 ngai, kòp sau dê kung neh gơ rài, mơya gam ờ hềt geh rê bơh hìu sơnơm. Lo\ Thảo ai git:“Dùl cơldu\ den sùm tàm dùl jơ nờng bơh 3 tus 4 na\ sau. Tu\ do pal ai jơ nờng lơ\u nàng ơm bơdĩh ràng đa kờ` bic. Jòi tềng lơi ờ gơbàn càl hi hơ\ sồng tơlik kòn hờ bơdĩh nàng bic, ai ơm tàm do gal ir, hơ\ sồng gơbàn kòp jê ndul, kòp ala\ bơta ndai den tàng kung ngòt bơtờp. Kòp a` gơbàn as sồt klờm soh, ngai do neh tus 10 ngai bloh. Bác sĩ gam geh sền, ờ hềt cau ai rê”.
…………………………………..
Broă geh gal ir cau tus piam kòp kung gơl^k geh tàm ală gah sơm kòp mờ uă nam do tàm hìu sơnơm càr Dak Lak. Broă lơh tềng đăp măt là lơh tai jơdu\; gah sơm kòp kơnòm dềt neh lơh dùl ròt jơdu\ sơm kòp kờ` drơng tàm broă sơm kòp kòn se in, bu\ lah bè hơ\, mìng rơ\p tơmù geh ờ uă. Bác sĩ Hoàng Ngọc Anh Tuấn kuang atbồ gah sơm kòp kơnòm dềt, hìu sơnơm càr Dak Lak pà g^t:
“Bơta kal ke ngan tu\ do gah sơm kòp kơnòm dềt dê là lơh bè lơi kờ` sơndră, tam cah is ală kơnòm dềt, tam cah is tàm mpồl dềt, rềp bal bè do den ờ niam ngan. Gah lơh sơnơm càr kung neh sồr hìu sơnơm bal mờ gah sơm kòp do, neh tus hìu sơnơm bòn dờng sơl, sền anih lơh broă mờ sền tàm broă khà cau lơh broă , jơnờng piam kòp hơ\ sồng ală broă kờ` tàm broă sơm kòp kờ` bơsong ờ uă cau kòp tàm do”.
Broă tơnguh bơta ngăc ngar bác sĩ mờ tơnguh niam khà phan bơna ai ală hìu sơnơm tàm kơnhoàl neh geh gah lơh sơnơm càr Dak Lak kơlôi sơnơng kờ` tơmù bơta gal ir tàm hìu sơnơm càr. Geh ờ uă gah sơm kòp kung neh tam cah is l^k bơdìh hìu sơnơm càr, crơng gơs hìu sơnơm is bè: hìu sơnơm măt, hìu sơnơm cau sơnrang, hìu sơnơm kòp bơsiă gơl^k mhàm kờ` pơgồp bal tàm broă tơmù gal ir cau tus tàm hìu sơnơm càr. Bu\ lah bè hơ\, lơh tai phan bơna pa mìng geh bơsong broă lơh mhar tềng đăp măt. Jăt ồng Bùi Trường Phong gơnoar jăt jơng atbồ gah lơh sơnơm càr Dak Lak-mờ là gơnoar atbồ hìu sơnơm càr Dak Lak yal, den pal geh broă bơcri priă tơl mờ ală bơta bơh càr tus ntum:“Kờ` bơsong jơh den loh làng là geh uă broă lơh, broă lài ngan là tơnguh broă sơm kòp tàm ală gah, kuơ màng ngan là tàm ală ntum, lơh bè lơi kờ` tơl hìu sơnơm ntum kung geh go\ kòp gờ`, bơsong gờ`, hơ\ sồng tus hìu sơnơm kơnhoàl, hìu sơnơm càr. Tàm tơngu me tơl gah jăt broă tam pà bal geh tơmù broă gal ir tàm hìu sơnơm càr. Broă dơ\ 2 tai là sơndră mờ kòp mờ tơmù gơtìp kòp, pal lơh bè lơi ờ hoan geh cau gơtìp kòp, ờ go\ di là mìng geh gơrềng tus mờ broă ai uă jơnờng piam kòp. Kờ` tơmù kòp là 1 broă lơh bal tơl mờ ală bơta. Ală hìu sơnơm pal bơsong niam broă lơh, geh bè hơ\, hơ\ sồng bơsong bơta tòm kờ` he bơsong jơh broă gal ir cau kòp tàm hìu sơnơm”.
Viết bình luận