VOV4.K’ho - Ờ loh măt là bơta mờng gơbàn ngan tàm măt. Kuơ màng tàm kơnòm dềt, bơta gơbàn ờ loh măt gam sơlơ geh uă. Geh bơta do mìng geh sền là tài kòn dềt tìp gờ` mờ uă phan điện tử, tiah kis àng mờ tu\ nggui bơsram sră ờ di pal.

Bơta gơbàn ờ loh măt lơh ờ niam uă ngan tus mờ rài kis pah ngai mờ cồng nha tàm broă bơsram sră kòn dềt dê. Mơya tu\ do, uă cau mè cau bèp ờ hềt mùl màl sền gròi tus mờ broă do, ờ hềt geh broă sơndră mờ bơta mờng gơbàn ờ loh măt tàm kòn dềt.

Ờ loh măt là bơta măt mìng geh sền go\ ală phan rềp, sền ờ loh ha là sền ờ go\ ală phan ngài. Kòn dềt tàm sơnam bơh 6 tus 14 sơnam [uơn gơbàn ờ loh măt ngan. Tài tàm sơnam do, kòn dềt sơn đờm lòt bơsram, ală bơta tơngo\ bơh ờ loh măt [uơn ngan cau pơgru g^t\.

Kòn dềt gơbàn ờ loh măt tàm tơngai do gam sơnđan là ờ loh măt bơsram sră. Di lah ờ loh măt ờ go\ gờ` lơh aniai tus mờ broă bơsram sră. Kòn dềt ờ sền go\ akhar cih, sồ tềng kơ [àng, kòn dềt cih jơnau ờ jai, bơh tu\ hơ\ cồng nha bơsram sră gơmù.

Ờ loh măt là bơta măt tàm kòn dềt gam tơngo\ gơguh uă ngan, kuơ màng là tàm tiah [òn drà. Tàm hìu sơnơm măt càr Dak Lak, nam 2018, tàm khà mờr 25 rơbô nă cau kham sơm kòp bal den geh mờr 5 rơbô nă kòn dềt gơbàn ờ loh măt.

6 nhai bồ nam 2019, khà kòn dềt gơtìp ờ loh măt geh 26% tàm khà cau tus kham sơm kòp bal bè măt. Tàm dơ\ sền gròi kòp ờ loh măt tàm hìu bơsram ai kơnòm dềt tàm hìu bơsram cấp 2 Phan Chu Trinh, [òn dờng Buôn Ma Thuột pa do, geh tus rơlao 80% khà kơnòm bơsram gơtìp ờ loh măt. Bác sĩ Lê Dương Thuỳ Linh, kuang atbồ gah kham, hìu sơnơm Măt càr Dak Lak pà g^t:

-Bơta ờ loh măt đơs bal mờ jơngo măt đơs is tu\ do là bơta tòm lài ngan lơh gơbàn ờ pràn măt tàm sơnam ơruh pơnu, kơnòm pa tào. Jăt jơnau kơlôi sơnơng bơh ală cau jăk chài yal, khà cau gơtìp jơngo măt tu\ do uă ngan, kuơ màng là tàm ală [òn dờng lơh broă sa mờ măi mo\k pa. tàm do geh di pơgăp bơh 60 tus 80% khà kòn pa tào, kơnòm dềt gơtìp ờ loh măt.

Gam tàm lơgar Việt Nam, jăt jơnau kơlôi sơnơng bơh hìu sơnơm măt dà lơgar yal den khà kòn dềt gơtìp ờ loh măt là geh bơh 30 tus 40%, kuơ màng tàm ală [òn dờng, khà do di gơlan gơguh tus 80% mờ bơta do gam pơn jăt tai gơguh. Kuơ màng là tàm rài công nghệ thông tin tơnguh bơtàu bè tu\ do, tu\ kòn dềt geh tìp mờ ală phan điện tử uă.

Geh uă bơta lơh gơbàn ờ loh măt tàm hìu bơsram, mơya bơta tòm mìng là tài kòn dềt nggui bơsram sră, sền sră ờ di nggui tàm bơta àng  tơl, kòn dềt tìp gờ` mờ uă phan điện tử ngăc ngar, măi tính bảng, măi vi tính, ti vi…

Oh Đặng Cao Trà Giang, 11 sơnam, kis tàm kơnhoàl Ea H’ Leo tus kham tàm hìu sơnơm Măt càr Dak Lak pà go\, ală bác sĩ đơs oh gơtìp ờ loh măt ma 0,75 độ. Lo\ Cao Thị Hồng, mẹ oh Trà Giang pà g^t, să tòm sền gròi uă ngan tus mờ broă pleh mờ ờ loh măt kòn in mờ broă blơi kơ [àng nggui bơsram sră, ồs đèng àng di pal.

Mơya tu\ kham geh bác sĩ sơm kòp gah măt yal hơ\ sồng g^t là, lài do he ờ sền gròi tus mờ broă nggui bơsram sră, sền sră kòn dê, kuơ màng là tàm tơngai pa do, kòn mờng guh gờ` sền jơnau yal yau. Do di gơlan là bơta tòm lơh oh Trà Giang gơbàn ờ loh măt:

-Kòn mờng gơbàn kơl dim măt. Hơ\ sồng tu\ sền phan dềt dềt den mờng gơbàn ờ loh. Bơta do gơbàn kung di pơgăp 3 nhai do. Bác sĩ yal kòn gơtìp ờ loh măt di mơ, 0,75 độ. Kơ [àng bơsram sră ha là bơta àng ồs đèng den he sền gròi mơya broă ngui den uă tu\ he ờ sền gròi. Kuơ màng pa do, oh mờng b^c tàm jơnờng sền sră, trồ mang kung gam b^c tàm jơnờng sền sră sơl.

Jăt bác sĩ Lê Dương Thuỳ Linh, kuang atbồ gah kham, hìu sơnơm măt càr Dak Lak yal, ală kòn dềt ờ g^t mờ kung ờ yal mờ mè bèp bè ală bơta tơngo\ ni sơna tàm măt. Den tàng, uă kòn dềt ờ loh măt ờ go\ gờ`, ờ sơm kòp di tu\ lơh gơbàn ờ pràn mờ jơngo măt tơn.

Ờ pràn măt là bơta tơngoh ờ dờp g^t rùp mờ măt ai tus. Lơh gơbàn ờ loh mờ bơta do ờ gơtùi tơnpràn măt mờ broă tar măt krơh. Den tàng, ală cau mè cau bèp geh kòn dềt tàm sơnam lòt bơsram pal kah sền gròi broă lơh mờ broă bơsram sră pah ngai kòn dềt dê.

Di lah kòn dềt geh ală bơta gơbàn bè: mờng kơl dim măt, rơcao măt, sền ală phan tàm bơta tơl rềp, kòn dềt ờ su\k ơm ha là jê bồ mờ lơgah măt den pal lòt kham mơ tàm ală hìu sơnơm sơm kòp bè măt. Pleh mờ bơta gơbàn ba` was is măt mờ tar măt krơh tàm ală hìu tăc măt krơh hờ tàm drà kă bro.

Di lah tar măt krơh ờ loh măt mờ ờ geh jơnau bơto sồr bơh bác sĩ sơm kòp gah măt den lơh gơbàn tus mờ broă tar măt krơh ờ di mờ bơta ờ loh măt. Bè jo\ jòng, bơta do geh lơh gơguh bơta ờ loh măt mhar rơlao.

Cau mblàng Ndong Brawl