VOV4.K’ho - Pa do, tàm [òn Drung, xã Yang Tao, kơnhoàl Lăk, càr Dak Lak neh go\ 1 tiah gơbàn kòp viêm gan A lơh g^t nđờ 10 nă cau gơbàn kòp. Geh bơta do là tài làng bol ngui phan sa ờ tơl kloh, bơta mờng tàm rài kis khăt gơboh, jă brê, đì ndul ờ di anih geh ai, ngui bal phan ngui …

Kòp viêm gan A là 1 bơta kòp gơtòp uă ngan tàm dunia, mìng lơh gơtòp bơh gùng tơrdih phan sa. Tàm lơgar Việt Nam, kòp geh rah rài tàm ală tiah, tơrgùm tàm ờ uă càr Tây Nguyên, kuơ màng ngan là tàm tiah geh rài kis ờ kloh niam.

Bơta lơi lơh gơbàn kòp viêm gan A

Virus kòp viêm gan A là 1 tàm 5 bơta virus lơh gơbàn tus mờ gơnoar lơh broă bơh klờm dê. Virus viêm gan A gơtòp bơh tàm gùng sào sa, tơrdih ală bơta phan sa gơgàn geh siêu vi A. Bơta virus do geh tàm phan tơrdih phan sa bơh cau kòp mờ tơl^k hờ bơdìh bơh tàm phơng. Den tàng, phan ngui, dà hùc, phan sa ha là tê cau tìp tơn mờ virus geh gơs ală bơta lơh gơtòp kòp viêm gan virus A.

Bơdìh mờ ală bơta phan lơh gơtòp do, den siêu virus A kung geh kis tàm ù mờ tàm dà bè, tơnao dà re, tơnao dà, croh dà, dà dờng, tàm broă ngui cau 1 nă să is, phan ngui bal hìu nhă… virus viêm gan A geh jòi go\ tàm dà đồm, phơng, dà diao cau kòp.

Viêm gan A gơtờp bơh ală gùng tòm tơnơ\ do:

-Hùc dà, sa phan sa ờ tơl kloh, gơbàn virus viêm gan A.

-Ngui bal phan bè rơsô, sơ[àk, chèo um, gai jroh sề, chèo jùt muh măt, phan ngui sào sa…, sa bal phan sa, hùc bal dà mờ cau neh gơbàn kòp viêm gan A.

-B^c bài mờ cau gam kòp.

Bè hơ\, kòp viêm gan A lơh gơbàn gơtòp bơh cau gơbàn kòp ờ rào tê mờ tă phan sa he in, hùc bal, sa bal ha là ngui bal phan.

Bơdìh hơ\ tai, gơbàn gơtòp viêm gan A kung là tài sa ris ală bơta phan kis bơh tàm tiah ù, dà neh gơtòp kòp, sào sa ờ kloh niam, ha là tìp tơn mờ cau sùm tìp mờ cau neh gơbàn kòp, tàm hơ\ geh bal tu\ cau do ờ hềt geh bơta tơngo\ bè lơi bơh kòp.

Bơh ală jơnau yal do, gơtùi đơs là, ală cau lơi kung gơbàn kòp viêm gan A. Ală cau di gơlan gơbàn uă ngan kòp viêm gan A là:

-Tu\ b^c bài mờ cau geh kờp.

-Geh cau tàm hìu nhă gơbàn kòp do.

-Cau ngui ma tuý.

-Ală cau, tàm hơ\ uă ngan là kơnòm dềt, kis rềp mờ tơnao dà, croh dà, dà dờng, tiah geh bă ù gơbàn [ơ\ ha là kis tàm ală tiah geh cau gơbàn kòp viêm gan A.

Tu\ gơbàn gơtòp virus viêm gan A, cau kòp go\ să jan ờ pràn rơlao, bơta pràn sơndră mờ kòp gơmù mờ gơnoar bơh klờm kung ờ pràn. Cau kòp di gơlan gơbàn khih klờm mờ să jan.

Mơya, kòp viêm gan A ờ di là kòp ngòt rơngơ\t. Di lah kòp viêm gan ờ jroă den cau kòp geh bời mờ ờ gơbàn geh bơta lơh aniai tus mờ klờm lơi.

Broă sơndră mờ kòp viêm gan A:

Tu\ do, kòp viêm gan A gam ờ hềt geh broă sơm kòp lơi [ă tàm. Den tàng, jơnau bơto sồr niam ngan là pal sơndră mờ kòp viêm gan A mờ broă tam gơl bơta mờng tàm broă sào sa. Mùl màl bè:

-Pal lơh broă mờ ơm kis di pal di jơ, kuơ màng ngan là phan tam pà tơngai ơm rơlô di pal, pal b^c di pal bơh 7 tus 8 jơ pah ngai.

-Tàp pràn să jan ndrờm bal kờ` geh să jan pràn kơl dang, dong kờl sơndră mờ kòp geh is geh cồng nha ngan.

-Rơcang c^t sơnơm vaccine sơndră mờ kòp viêm gan A.

-Pal sa sin hùc duh. Ba` sa biăp ris ờ tơl kloh, biăp ờ loh tiah tam.

-Tơmù ală bơta phan lơh aniai tus mờ klờm bè bièr, ơlăk, jrào, tài ală bơta phan do lơh gơbàn kòp bè klờm, plai măt mờ lơh gơguh bơta gơbàn gơtòp virus viêm gan A tai.

Cau cih mờ yal tơng^t Ndong Brawl