VOV4.K’ho -  Bơh tàm  ala\ bơta ờ ru broa\ ngan bơh tàm rài kis,  broa\  tà` phan mờ đơr gle tàm ờ ua\ [òn  làng bol cau Sêdang neh gơbàn ờ hoan geh tai. Bulah bè hơ\,  tàm [òn Ea Mao, xã Ea Yiêng, Krông Pach, Dak Lak gam geh ua\ ngan làng bol mờ mpàng tê chài ngan he dê neh  tà` geh ala\ phan bơhìan niam, bè: sơ\, nir, đồng, lơ i mờ ala\ phan tà` ndai nàng drơng broa\ lơh geh ngui tàm rài kis, lơh broa\ sa bơh hìu nha\, [òn lơgar, pơ gồp bal sền gàr bơhìan niam chài yau kòn cau.

            Jat bơhìan bơh cau Sêdang,  pah nam, tàm tu\  ơm ru broa\, tu\ kòi tàm mir neh bun, lik, cau klau, klau pơnu jà bal gơp mut tàm brê jòi đơr, sơ kàr, kơrlô cèng rê tà` phan  kờ` geh ngui tàm hìu nha\. Mờ  mpàng tê lơh broa\ he dê, ala\ cau klau do neh tà` geh ala\ phan niam, kơljap mờ niam ngan, bè sơ\,  đồng,  nir, lơ i mờ ua\ phan ndai…

             Ồng A Kluh, 70 sơnam la cau Sêdang tà` phan mờ đơr, gle, kơrlô  chài  ngan rlau jơh tàm [òn Ea Mao, xã Ea Yiêng, Krông Pach, Dak Lak. Bal mờ broa\ lơh sa suơn sre,  tu\  ru ơm tàm hìu ồng gam sùm tơryang ngan tà` phan mờ đơr, gle, kơrlô, kơrla mờ tà`  geh ala\ phan bơna ai kòn sau in tàm nha\,  jơi nòi geh phan nàng ngui:

             Nàng tà` geh  dùl nơm đồng ntơr,  đồng puh  den pal jơh dùl ngai dùl mang mut tàm brê,  guh bơnơm nàng  lòt jòi đơr, jòi kơrlô.  Đơr, kơrlô pal  geh  rwah nền nòn ngan, pal song, pal ràm,  geh kồ kơ\. Tu\ do jòi đơr, kơrlô ờ bươn bè lài do tai tài brê neh  jơh ua\ bloh. Dilah kờ` geh phan tà` niam mờ kơljap den pal lơh nền nòn ngan bơh broa\ hur ding, blah ding, kôs tơrnà`, lơh sơndra\ mo\ sa… Broa\ tà` đơr gle geh tu\ kung pal roh dùl, 2 poh hơ\ sồng  tà` gơs.

            Broa\ tà`  đồng ntơr mờ đồng puh  geh bơta  mờr ndrờm bal, drờm la lơm pòng wil,  ờ jrô mờ geh gơnap gap  gùt dar. Đồng ntơr mờ đồng puh drờm geh tà` bơh tàm  gùl hơ\ sồng tà` rề lik 4 đah,  gơng gơnap geh gap mờ che rơyah mờ gơl gle. Bulah bè hơ\, 2 phan do geh bơta krơi is la  dờng mờ dềt, phan  tà`, broa\ tà` mờ geh ngui. Nàng  geh  gơng, tơrnà` niam mờ mhir la  bơh bơta kèr tê bơh cau chài kồs. Gơng tơrnà` nàng  tà` đồng ntơr geh ai kơllồ lơ ut,  song, kos niam, ơnàng di 1 phơng, lơ ut di dùl li. Gơng tơrnà` nàng  tà` đồng puh den ai đơr lơ ho, dềt mờ lơyah rlau, di bơh 0,6 phơng tus o,7 phơng, lơ ut 1 li. Đồng  ntơr dờng,  geh tà` bơh 1 thơt 2 tus 1 thơt 5. Đồng puh geh tà` bơh  6 tơk tus 8 tơk. Đơs bè broa\ tà` mờ  ngui bơh đồng ntơr mờ đồng puh, ồng A Kluh ai git:

            Tu\ tà` gơs  sa\ đồng hơ\ sồng ngui nrang gle jòng neh jơh kôs, hur ồs, tơnơ\ hơ\ hơ\ sồng gap. Đồng puh  dềt rlau mờ đồng ntơr,  oh mi cau ùr mờng ngui nàng puh kòi phe, ai đồng ntơr ngui nàng puh dih la he pràn, hala ơn, hala  is kòi. Broa\ tà` mờ  bơka  bơh  đồng ntơr mờ đồng puh kung krơi is  sơl. Ala\ cau kra tu\ yau kung geh bơta  tà` niam krơi ngan, sơnđan la tà` ‘’te\n po’’, tà` ua\ bơta bơka krơi is, tu\ do mìng geh êt ngan cau git tà` bè rài yau.

             Nàng tà` gơs sa\ đồng làng bol mờng tà` jat ‘’te\n tê’’ hơ\ la tà` pờ gơng dùl tơrnà` 3 hala tơrnà` 3- tơrnà` 5. Ala\ cau jak hơ\ sồng gơtùi tà` mờ tơmut ( lơh sa\ đồng ring bè  sa\ đồng tu\ neh gap gơs), geh gơ lơm pòng wil. Đơs bè bơta chài  tà` đồng ntơr, đồng puh jat bơhìan. Ồng A Nua\ 72 sơnam, cau Sêdang  kis tàm [òn Ea Mao,  ai git:

             Broa\ tà` sa\ ai đồng in sơnrờp pal ngui ờ ua\ gơng  geh hur ồs lài hơ\,   gơ dà jù mhir niam, geh ơn tam gùl, dùl gơng song dùl gơng pơ\t dang gơng song bè rùp chi kal. Gùt dar den geh tà`  mờ ala\  tơrnà` bè [ss, tà jat 3 tơrnà`  tơmù dùl tơrnà` pờ hala 1 tơmù, 3 pờ,  gơ jat mờ bơta cau tà`. Dilah kờ` geh ua\ ngan bơta bơka niam krơi den ngui ua\ gơng nàng tà` tam pơt dang bè rìp chi kal gơ geh lơh sa\ đồng  kơljap rlau. Tà` đồng puh krơi mờ tà` đồng ntơr, đồng puh den pờ 5 mù 2, hala  pờ 2 tơmù 5, lơh geh  bơta bơka niam bơne\ rlau mờ tà` đồng ntơr.

             Tu\  geh gap đồng, làng bol pal ngui che rơyah nàng gap gơ in kơljap. Bè ờs, làng bol ngui che rơyah dà tàm brê,  geh blah gơs 4 hala blah gơs 6 mờ kồs nền nòn ngan nàng gơ gơs dùl che lơ ho,  ơnàng di 2 li hala lơ ir la  bươn gơ tac.

            Đồng ntơr mờ đồng puh geh làng bol cau Sêdang ngui tàm ala\ broa\ krơi is. Đồng ntơr ngui nàng puh, ơn, is kòi tơngời khoah gar. Đồng puh geh ngui nàng puh phe,  kòi, tơngời, khoah. Cau lơi ngui ờ di gơ den cau kra git den cau hơ\ gơbàn  bơto bơtê. Tài bè hơ\, khi  ờ hềt wa\ broa\ ngui phan ngui bơhìan, ờ krơi broa\ he ngui thau bàc rào  jơrlu\ bơngàn nàng ơn ào mpha bơ\. Dilah ngui ờ di den pal geh rào kloh wơl, rào mo mờ  dà kloh mờ ìs ra`,  tơnơ\ hơ\ hơ\ ồng geh ngui.

             Tu\ do,  bơta chài tà` phan  mờ đơr gle  bulah ờ gam ua\ bè lài tai tài broa\ lòt jòi đơr, gle, sơ kung sơ kàr, kơrlô kơrla den kal ke ngan. Ala\ cau jak tà` phan bơh đơr gle neh  jơh dờng sơnam, rnàng kơnòm sa\ gơ lơh bè khi ờ kờ` ngan bơsram. Bulah bè hơ\,  broa\ tà` phan  bơh mờ đơr gle gam geh ua\ cau tàm [òn Ea Mao sền gàr  mờ lơh ngan tà` bè ồng A Kluh, A Nua\...

            Ồng A Điết, cau kuang  lơh broa\ đah chài rgơi xã Ea  Yiêng, kơnhoàl Krông Pach, càr Dak Lak đơs,  nàng broa\ tà` phan bơh  bơr gle bơhìan bơh cau Sêdang dê gơtùi geh lơh ua\ wơl,  geh chồl guh tàm rài kis tu\ do, dà lơgar kờ` pal geh ala\  broa\ lơh dong kờl, ngan la geh lơh bal mờ  làng bol ala\ anih nhơl chờ. Ala\ cau chài kung kờ` pal bơceh lơh geh ua\ phan lời kir sơnrai  li la rlau nàng  drơng cau nac:

             Tàm [òn lơgar bol a` dê,  gam gàr broa\ tà` phan bơhìan do, nền nòn la broa\ tà` phan bơh đơr gle do, nền nòn  la tà` ala\ bơta bè sơ\ à`, đồng ntơr, đồng puh… Bulah bè hơ\,  nàng chồl guh rlau tai, ala\ cau chài, làng bol  chài tà` kờ` pal cri bơyai, lơh broa\ bal,  rwah ala\  cau mùl màl jak tàm ala\ [òn nàng bơto bơtê ala\ rnàng kơnòm sa\. Bal mờ hơ\,  a` kung  kơp kờ` dà lơgar pơnjat tai geh sền gròi,  dong kờl bè pria\ jền nàng bol a` geh tơl bơta pờ ơdu\, nàng geh prap gàr mờ chồl guh broa\ lơh bơhìan  tàm [òn  lơgar he dê.

             Tàm ala\ [òn làng Tây Nguyên tu\ do,  phan bơna neh li la nga ala\ phan ngui mờ trà, đùh,  ni long, inox… Bulah bè hơ\,  ala\ phan ngui do ờ gơtùi ơla jơh mờ ala\ phan ngui mờ đơr gle di pal mờ  adat bơhìan, broa\ ơm kis  ngui sa, lơh broa\ sa bơh rài yau tus rài do bơh cau Sêdang đơs is, ala\ kòn cau Tây Nguyên đơs bal.

          Cau  mblàng K’ Brọp