VOV4.K’ho - Cau Rơđê tàm Tây Nguyên jat đah mè, den tàng tàm hìu nha\ kung bè tàm  [òn lơgar, mpồl bơtìan, cau ùr geh gơnoar dờng ngan. Dùl tàm gơnoar hơ\ la geh gơnoar kup bau kòn ùr in, kòn ùr sơnđan jơi mè mờ geh bơnga\ kuơ màng tàm hìu nha\.

            Tàm adat bơhìan jun bau bơh cau Rơđê, tơl hìu nha\ geh sồr dùl na\ cau sơnđan la Amiêt awa (cau kồ`). Amiêt awa geh ala mat hìu nha\ nàng bơyai lơh ala\ adat bơhìan kờ` gơs pơ ùr bơklau mờ tàm jơh rài kis gam wơl tơnơ\ do. Amiêt awa geh bơnga\ bè cau deh dờng bơh ùr ban, kòn bơrtơu, tus boh bơr mờ bơsong jơh tơl broa\ dờng dềt bơh 2 hìu nha\. Mò Ấp kis tàm xã Ea Tul,  kơnhòal Cư\ Mgar, càr Dak Lak ai git:

            Neh bơh yau ngan, bè hìu geh jrong, Amiêt awa ngan la cau ala mat hìu nha\ cau ùr tus hìu cau klau nàng bơyai lùp bau tus sau tờm he dê. Dilah ur klau khi tam kờ` den hìu nha\ geh dong bơta nàng ùr klau do geh bau.

             Ồng Vui sa\ tờm la Y Soát Êban kra [òn [òn Puôr, xã Hòa Đông, kơnhòal  Krông Pach, càr Dak Lak ai git,  tus sơnam dờng sa\,  dilah kờ` klau pơnu lơi, ùr ơruh geh yal mờ cau kồ` mờ mè bèp tus hìu cau klau nàng lap bau. Tu\ hìu đah klau mờ đah ùr kung neh kờ` sơl mờ ngan la klau pơnu kung neh kờ` mờ dơ\ tam bau do, ùr ơruh hơ\ sồng gơtùi tus hìu cau klau nàng tơn dò kòng. Ồng Vui  đơs:

            Tu\ kòng neh geh dò, kò`  đah cau klau đơs: ‘’Do la kòng ai ùr bơklau gơs pơ ùr bơklau’’, ‘’Rơpu kơnrồ ờ cau bơklơn ce drang, ùr klau ờ  cau bơklơn bau. Dilah ùr klau khi kờ` den khi  geh at kòng do’’. Tơnơ\ hơ\,  klau pơnu mờ ùr ơruh geh tup bal tềng kòng, kồ` geh hòi yàng. Broa\ tơn dò kòng mờ pơrya la 2 đah pơrgon geh gơs pơ ùr bơklau, kờ` gơboh bal. Pơrya bơh bơhìan dò kòng dan bau la bơta  dờp bơh cau yàng, hìu nha\ mờ [òn lơgar dờp ùr klau do gơs pơ ùr bơklau.

            Tơnơ\ dò kòng,  cau kồ` bơh hìu  đah klau geh đơs jơh ala\ phan kơt bau, bè: ùr ban pal ơm bơnha\ 3 nam,  kơt  pô me đah  bơklau dùl nơm kơnrồ,  kơt pô bàp đah klau in dùl nơm sur,  kơt ai ala\ oh mi tàm hìu dùl nơm sur hala iar, kơt  cau kồ` in dùl nơm sur hala pria\... Hìu đah klau kung geh dờp dùl sa\ sùng, dùl nơm cer, dùl drap tơrnờm.  Tu\ neh tơl jơh ala\ phan kơt bau, cau kồ` 2 đah hìu tam tìp nàng cri bơyai mờ ring bal mờ ala\ bơta pơrgon pa nàng ngòt gơlik geh ala\ bơta mờ he ờ kơp kờ` tu\ ùr bơklau pa bau kis bal dùl hìu. Do la dùlđơ\ lơh yàng kuơ màng ngan, geh đơs crih tam  ya mang àng.

            Tu\ do,  bơhìan  rka\ khà kơt bau bơh cau Rơđê kung bal hia\ rlau, bè ờs gơ mìng ai geh pơrya di pal mờ bơta lơh sa phan bơna hìu nha\ geh,  kờ` ngan la  nàng dong ùr bơklau pa bau ba` gơbàn dôs srồng,  geh tơl bơta nàng bơt bơtàu rài kis is. Ồng Na mat tờm la Y Cúc Hwing kis tàm [òn Tu, xã Ea Tul, kơnhòal Cư\ Mgar, càr Dak Lak ai git:

             Pal geh tàm adat bơhìan  tàm gùng tam bau mờ hìu nha\ ờ gam sùm   ngui  broa\ bơklơn rka\ khà phan kơt bau bè rpu, kơnrồ, cing, drap yang… bè rài yau tai. Tu\ do,  ờ gam ngui ala\ phan hơ\ tàm broa\ rka\ khà jun bau. Bơta gam prap gàr tus tu\ do la bơta bơto bơtê bơh  2  kồ` tus mờ ùr bơklau pa bau bè bro\a ròng siam oh kòn, kis git tàm kờ` gơboh dong kờl bal ua\ rlau,  ba` tam lời… Bơta do gam geh sùm ngui tus tu\ do.

            Tàm jun bau bơh cau Rơđê,  pal geh broa\ lơh yàng lơh brah nàng yang brah sền tus mờ ùr bơklau pa bau. Tơnơ\ geh lơh yàng kờ` pràn sa\ ja` tus mờ mè bèp den geh lơh yàng mo tus mờ ùr bơklau pơa bau. Hìu đah ùr geh ngui  3 li ơlak mờ 3 nơm kòng nàng jàu bơrtơu in, kồ` tờm mờ bi klau tờm bơh bơrtơu. Hìu  đah klau geh trơ wơl wơl mờ 3 li ơlak mờ 3 nơm kòng ai ùr ban,  kồ` tờm mờ bi klau tờm bơh ùr ban.

            Tu\ ala\ adat bơhìan neh bơyai lơh  gơs, tơl cau geh `ô sa chờ hờp. 2 na\ cau kồ` ai ơlak ur ban mờ kòn bơrtơu. 2 na\ khi geh `ô soat ơlah tam bau mờ iat ala\ jơnau bơto bơtê bơh mè bèp mờ 2 jơi nòi. 2 na\ khi pal `ô soat ba` lời ơlak gơ lìu bơdĩh. Hơ\ la bơta ờ ai ngan. Nac tus jun bau rhời rhời lòt gan tềng đap mat ùr bơklau pa bau mờ geh pà phan bal mờ jơnau nting sap kơp kờ` bơta niam.

            Cau kồ` geh bơto bơtê ùr bơklau kis bal pal mìng git bau he lơm, pal lơh gơs bơnga\ he dê. Ala\ cau đơs crih bơto bơtê geh tơnggu me bè do: ‘’ Neh geh bau den pal kis mờ bau tus chơt, neh at bồt jà `ô tơrnờm den pal `ô tus bơ sàp, neh dròng cing den pal  dròng tus tu\ cau ờ ai dròng tai’’.

            Bè ala\ kòncau oh mi ndai, cau Rơđê geh ala\ adat bơhìan chài rgơi krơi is niam ngan tàm broa\ jun bau. Chờ rlau tai,  tàm  bơh ala\ adat bơhìan hơ\,  kis gơ rờm bal mờ rài kis pa, làng bol neh sang ala\ bơhìan  ờ niam, ờ di pal bè rka\ khà kơnjơ\ ngan, sùm  ngui bơta niam tàm broa\ bơto bơtê kòn sau kis ngai lơ ngò,  geh  kơnòl rlau.

                                                Cau cih H’ Zawut, cau mblàng K’ Brọp