VOV4.K’ho - Ală nam rềp ndo, khà blơi Bảo hiểm Y tế gơguh mhar ngan, tus mờr 89% khà kờp làng bol, sơr lèt rlau mờ jơnau kờ` geh ai tơlik. Ngan là bơh tu\ Adat tam gơl, bơ tơl 2, 3 bơta bơh Adat Bảo hiểm Y tế dê geh ai ngui ngan ngồn. Mơya, uă cau lơh broă ờ blơi sùm, den tàng, broă bơtàu tơnguh Bảo hiểm y tế pal geh uă broă lơh nàng khà cau blơi Bảo hiểm y tế geh kơ\ kơljap, lơh geh jơnau kờ` blơi Bảo hiểm y tế gùt làng bol geh 90% tàm nam 2020.

Jat Bảo hiểm xã hội Việt Nam yal, dilah nam 2012, gùt lơgar geh mờr 59% cau blơi Bảo hiểm y tế den tus nam 2018 khà blơi Bảo hiểm y tế neh gơguh tus mờr 88% khà kờp làng bol – sơr lèt rlau mờ jơnau kờ` geh ai tơlik. Kờp tus tu\ do, neh geh 89% làng bol blơi Bảo hiểm y tế.

Bal mờ bơta dong kờl bơh kes priă dà lơgar dê, 2, 3 càr, [òn dờng neh ngui kes priă càr, [òn dờng dê nàng bơ tơl, tơnguh khà dong kờl tă priă blơi Bảo hiểm y tế ai 2, 3 mpồl cau in, bè dong kờl 30% ai kơnòm bơsram, cau bơsram dờng in, dong kờl 50% tus mờ cau gơ wèt hìu bơnhă lơh sa suơn sre – chi brê – phan tàm dà geh khà tơl niam rài kis dimơ. Ồng Phạm Luơng Sơn, Phó Kuang atbồ Bảo hiểm xã hội Việt Nam đơs nền, khà cau blơi Bảo hiểm y tế gơguh mhar dùl bơnah là tài Adat Bảo hiểm xã hội sền gròi uă tus gơnoar kuơ bơh cau blơi Bảo hiểm y tế dê. Bal mờ hơ\, kes priă dà lơgar dong kờl uă ngan là tàm mpồl cau lơh broă tàm anih lơh broă ngan ngồn (hơ\ là geh gơ rềng đah cau lơh broă) mờ cau lơh broă ờ geh gơnoar broă:

“Jơnau kờ` geh sền gàr pràn kơldang să jan bơh làng bol dê là dờng ngan mờ dipal ngan, ngan là tàm tu\ tơngai bol he gam bơt bơtàu, bơtàu tơnguh jat gùng dà broă lơh drà kă bro, khà priă kham sơm kòp kung gam geh tam gơl jat gùng dà broă lơh kờp di, kờp tơl. Dilah làng bol ờ bơtuah gơtìp kòp jê den [uơn ngan gơtìp ală “dă r[ah” tàm broă kham sơm kòp. Mùl màl tơ nơ\ 27 nam lơh jat Chính sách bảo hiểm y tế den broă blơi Bảo hiểm y tế dong làng bol, geh tu\ geh uă jơnau đơs là, Bảo hiểm y tế bè phan dong kờl nàng dong làng bol lik klàs bơh “dă r[ah” kham sơm kòp hơ\.”

Bulah bè hơ\, tus tu\ do, kung gam dùl bơnah uă ngan mpồl cau ờ hềt blơi Bảo hiểm y tế là cau lơh broă tàm anih ờ ngan ngồn, geh mờr 13% khà kờp làng bol ờ hềt blơi Bảo hiểm y tế. Tàm hơ\, uă ngan là cau blơi is Bảo hiểm y tế gam ơm kis tàm tiah [òn lơgar, cau kă bro dềt, cau lơh broă khat gơboh, dong broă hìu bơnhă tàm ală tiah drà. Bal mờ hơ\, bơnah priă nàng blơi Bảo hiểm y tế gơ wèt uă ir tàm kes priă dà lơgar (Tu\ do, kes priă dà lơgar tă priă blơi mờ dong kờl ai rlau 60% khà cau blơi Bảo hiểm y tế in), den tàng khà cau tă is priă blơi Bảo hiểm y tế mìng geh tàm khà dùl êt ngan.

Uă hìu bơnhă r[ah mờ hìu bơnhă ndrờm bè cau r[ah, tu\ jơh r[ah den ờ gam gơ wèt là mpồl cau geh dong kờl bơh dà lơgar dê tai, den khi kung ờ blơi tai Bảo hiểm y tế. Do là bơta lòng dờng ngan gơ wèt mờ broă gàr niam bơta kơ\ kơljap bơh kes priă dê tàm broă lam lơh chính sách Bảo hiểm y tế. Ồng Phạm Luơng Sơn pà git tai:

“Bơta kơp gơn tàm bơta dong kờl bơh dà lơgar dê bơh 2, 3 mpồl cau kung gam gơlik geh sơl. Den tàng bol he pal mblàng yal, tơnguh rlau tai broă geh dờp broă drơng ala kham sơm kòp, den broă bơt bơtàu dùl kơrnuat, dùl bơta pal jat nàng tơnguh rlau tai bơta mpồl bơtìan tu\ blơi Bảo hiểm y tế. Bol a` kunggam lơh ngan dan mờ Chính phủ, mờ Quốc hội, bol he ai tơlik ală bơta pal jat mờ kal ke ir, nàng tơmù [à bơta làng bol blơi Bảo hiểm y tế, mơya hơ\ kunglà broă lơh nàng bol he tơmù [à bơta sac rơ wah sơ lơu\, mìng ală cau ờ sô, ală cau kòp hơ\ sồng blơi Bảo hiểm y tế”.

Nàng geh rlau 90% khà kờp làng bol blơi Bảo hiểm y tế tus nam 2020 jat jơnau đơng lam bơh Thủ tướng Chính phủ dê, ồng Bùi Sỹ Lợi, Phó Kuang atbồ Ủy ban ală broă mpồl bơtìan bơh Quốc hội dê đơs là, gah Bảo hiểm xã hội pal tơnguh rlau tai broă lơh mblàng yal, lam sồr, hòi jà tơl nă cau blơi Bảo hiểm y tế; tơnguh bơta gơ kờ` bơh Bảo hiểm y tế dê mờ pơ gồp bal mờ ală broă lơh ngan ngồn, di mờ tơl mpồl cau. Bal mờ hơ\, pal tơnguh bơta niam kham sơm kòp geh Bảo hiểm y tế, gàr niam gơ noar kuơ mờ lơh jat jơnau kờ` kham sơm kòp bơh cau blơi Bảo hiểm y tế dê, lơh ngan tơmù khà dơ\ ngui kham sơm kòp tơn bơh priă is hìu bơnhă dê gơmù gam hơ đơm 40% tàm nam 2020.

Jat ồng Bùi Sỹ Lợi đơs, dùl tàm ală broă lơh geh cồng nha là tơnguh bơta niam kham sơm kòp tàm hìu sơ nơm kấp hơ đơm:

“Jat ă` den broă lơh bol he dê là pal lơh bè lơi nàng gơtùi lơh geh bơta niam kham sơm kòp hìu sơ nơm kấp hơ đơm dê. Bơta do geh cèng wơl  bơta pin dờn làng bol in gơ wèt mờ Bảo hiểm y tế, broă rơndap lơh bol he dê là pal bè hơ\. Làng bol tàm kấp hơ đơm là uă ngan. Den tàng bol he pal sền gròi tus hìu sơ nơm kấp kơnhòal, kấp xã, bơtàu tơnguh hìu sơ nơm kấp hơ đơm”.

Nàng gơtùi lơh geh jơnau kờ` bảo hiểm y tế gùt làng bol, ồng Ngô Đông Hải, Phó Kuang atbồ Ban Kinh tế dà lơgar sồr ală Bộ, gah broă lơh geh gơ rềng, ală tiah tơr gùm đơng lam, lam lơh jơh nùs broă blơi Bảo hiểm y tế gùt làng bol. Gơ wèt mờ ală bơta ờ niam, tàm tơngai tus, ală tiah mờ gah Bảo hiểm xã hội pal pơn jat tai bơsong nàng lơh gơs 2 chính sách Bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế:

“Gơ wèt mờ gah Bảo hiểm xã hội Việt Nam là anih lam lơh tơn chính sách, den broă lơh ngan lơh niam sră nggal hành chính, tơnguh bơta niam broă drơng ala, lơh niam phan bơna ma\i mok, mơkung tam gơl niam chài drơng broă, lơh bè lơi nàng chính sách gơtùi tus mhar ngan rlau jơh, di tu\ ngan rlau jơh, [uơn ngan rlau jơh ai ală cau geh dờp bơta kuơ in là kuơmàng ngan. Do kung là bơta kuơmàng nàng pơ gồp bơnah gơ hòi gơ jà, tơnguh khà cau blơi bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội tàm tơngai tus”.

Jat broă rơndap lơh wèt tus Bảo hiểm y tế gùt làng bol, tus nam2020 digơlan geh rlau 90% khà kờp làng bol blơi Bảo hiểm y tế. Nàng tơnguh khà cau blơi Bảo hiểm y tế mờ wèt tus bơta bơtàu tơnguh kơ\ kơljap, Quốc hội mờ Chính phủ pal mhar tam gơl ală jơnau cih gam ờ niam tàm broă lam lơh jat chính sách Bảo hiểm y tế. Kuơmàng, pal geh cơ chế sền gròi geh cồng nha priă tă dơ\ ngui kham sơm kòp gơ wèt mờ hìu sơ nơm, broă lơh ntrờ` kấp hìu sơ nơm, priă kham sơm kòp gơ wèt mờ cau blơi Bảo hiểm y tế 5 nam sùm; bơt bơtàu adat Bảo hiểm y tế geh tai bơta sac rơ wah ai cau blơi bảo hiểm y tế in, lơh jat jơnau kờ` ngai sơlơ uă bơh mpồl bơtìan dê, gàr niam bơta ring bal, geh kơnòl tă pơgồp mờ dờp bơta kuơ, tơmù bơta gơ lin bè gơnoar kuơ…

Cau mblàng K’Duẩn