Tơnơ\ jơh bơsram hìu
bơsram Trung cấp Y tế nam 1981, y sĩ Võ Thanh Dũng geh rê lơh broa\ tàm hìu
sơnơm kơnhoàl Lak, càr Dak Lak. Tàm tàm sơnơm pơnu, bi geh dan is lòt ling. Rê
ling, bi rê lơh broa\ tàm hìu sơnơm ntum
Yang Reh, kơnhoàl Krông Bông, hơ\ sồng geh pơnjat tai lòt bơsram bác sĩ chuyên
tu mờ guh lơh broa\ la kuang at bồ hìu sơnơm ntum. Mờ bơh bơta lơh ngan bơsram,
lơh ngan ờ bòl glar tàm broa\ lơh, cau
lơh sơnơm tàm ntum gam gơbàn ua\ ngan kal ke do neh lơh geh ua\ ngan bơta kuơ
tus làng bol tàm bòn lơgar.
Ntum Yang Reh, kơnhoàl Krông Bông,
càr Dak Lak geh rlau 5.500 na\ cau, tàm hơ\ geh mờr 60% la làng bol cau jat
yàng Bàp mờ mờr 40% la làng bol kòn cau. Mờ bơta geh ngan hơ\, làng bol tàm do
gam geh ngui ờ ua\ bơhìan bơr ngơl gơ la, den tàng broa\ lơh mblàng pơlam, lam
sồr làng bol tàm do nàng geh tam gơl bơta mờng ơm kis bơh yau mờ tus kham sơm
kòp, sền gàr pràn kơldang sa\ ja`, deh dùh…tàm hìu sơnơm ntum la broa\ lơh kal
ke ngan. Gơya, bơh bơta at bồ bơh bi Võ
Thanh Dũng kuang at bồ hìu sơnơm ntum, mpồl bal cau lơh broa\, y bác sĩ bơh hìu
sơnơm ntum Yang Reh neh jòi geh git wa\ ua\
broa\ lơh mblàng pơlam, lam sồr
làng bol geh tam gơl git wa\ bè sền
gàr pràn kơldang sa\ ja`.
Tài bơh ờ tơl cau lơh broa\, bác sĩ
Dũng neh lam sồr cau lơh broa\ lơh tai ua\ jơ nàng lơh gơs broa\ jàu. Kơnờm bơh
hơ\, ala\ khà broa\ jàu bơh hìu sơnơm
sùm geh cồng nha jơnhua. Tus tu\ do, khà
cit sơnơm pah nam ai tus kơnòm dềt hờ đơm 5 sơnam tàm ntum geh tus rlau 98%,
cau ùr bun geh cit sơnơm kòp tu\ tơl,
hùc sơnơm pơnai sắt tus mờr 100%. Cau mè deh kòn tàm hìu sơnơm ntum bơh
cau lơh sơnơm sơnơm tàm ntum đơng deh
geh tus rlau 85%, broa\ lơh kham sơm kòp tus làng bol tàm hìu sơnơm ntum Yang
Reh nam tơnơ\ jơnua rlau mờ nam lài…Bơh nam 2007, hìu sơnơm ntum Yang Reh geh
dờp tơl khà dà lơgar bè broa\ lơh sơnơm tàm
ntum.
Mờ bơta lơh ngan, nhap nhar, bơceh
lơh mờ jơh nùs, bác sĩ Võ Thanh Dũng gam dong
mblàng broa\ tus Gah sền gàr pràn kơldang sa\ ja` tus làng bol tàm ntum
Yang Reh, kơnhoàl Krông Bông geh lơh bal mờ broa\ bơto pơlam bè pràn kơldang sa\ ja` tus làng bol tàm ala\
bùi kham sơm kòp, ai ala\ phan bơna mai\ mok pa tàm broa\ kham sơm kòp tus làng
bol kung bè lơh kràn broa\ bơsram tai, mờ lơh broa\ jơh nùs, jơh tồr, mut lơh
12 jơnau bơto bơh gah slơh sơnơm, broa\ pal lơh tus mờ cau kòp mờ hìu nha\ cau
kòp bơh cau lơh sơnơm.
Ờ mìng geh rài kis balhia\, kis gơ
rờm bal, lam lài tàm tìp cau, mờ lơh
ngan tàm bro\a bơsram, ờ ngòt bòl glar tàm broa\ lơh, jơh nùs pơlam mờ
dong cau lơh broa\ bal bè broa\ lơh, bác
sĩ Dũng gam lam lài tàm broa\ mut lơh ala\ kơrnuat, tơnggu me geh cih, lơh broa\ pal tơl jơ, tềm pềr đèng, dà…
Bơh nam 2012 tus tu\ do, hìu sơnơm ntum Yang Reh neh gơ gơs la dùl tàm
ala\ hìu sơnơm lam bồ lài tàm kơnhoàl Krông Bông, càr Dak Lak tàm broa\ mut lơh
mờ sùm sền gàr gah lơh sơnơm tơl khà Dà lơgar jat khà pa, tơngai bơh nam
2011-2020. Hìu sơnơm ntum neh geh Gah lơh sơnơm dà lơgar jàu sra\ jờng tài geh cồng nha jak tàm broa\
lơh kham sền gàr pràn kơldang sa\ ja` làng bol nam 2011, geh gah lơh sơnơm càr
Dak Lak pà khà jờng mpồl bal cau lơh
broa\ jak ngan nam 2010-2011 mờ geh anih duh broa\ làng bol kơnhoàl
Krông Bông dờp la anih lơh broa\ ngac ngar jak chài. Sa\ tờm bác sĩ Võ Thanh
Dũng at bồ hìu sơnơm ntum kung dờp geh ua\ ngan sra\ jờng tàm broa\ lơh
geh Gah Đảng kơnhoàl jờng la cau geh
Đảng bơh broa\ jak ngan tàm sùm 3 nam bơh 2011-2013.
……………………………………
Bu\ lah broă dong kờl
bơh dà lơgar sùm geh ai lài, hòi jà kuang bàng lơh broă gah lơh sơnơm tus lơh
broă tàm ală tiah kal ke, mơya tàm mùl màl kung gam ờ hềt di pal mờ broă kờ`
broă lơh dê. Broă bơto cau lơh broă gah lơh sơnơm gam ờ hềt pơgồp bal mờ mùl
màl mpồl bơtiàn dê. Ală broă do neh geh bác sĩ Doãn Hữu Long, gơnoar atbồ gah
lơh sơnơm càr Dak Lak yal mờ cau ai tơng^t jơnau đơs Việt Nam bơh tàm
jơnau lùp tơnơ\ do.
- Ơ ồng, càr Dak Lak là 1 tàm ală càr tàm Tây Nguyên dê, broă
lơh sa-mpồl bơtiàn gam uă kal ke, ù tiah ơnàng, khà làng bol kòn cau geh uă. Bè
hơ\, dan ồng pà g^t broă sền gàr bơta pràn kơl dang să jan làng bol tàm do neh
geh sền gròi bè lơi?
Bác sĩ Doãn Hữu Long: Càr Dak Lak den tàm ală nam pa do, geh broă sền gròi bơh
Dà lơgar, neh bơcri priă lơh ală broă tàm gah lơh sơnơm bơh càr tus kơnhoàl mờ
tus tơn hìu sơnơm ntum; bơh tàm ală rơndăp broă mờ kes priă càr neh bơcri ndrờm
bal ală broă lơh tàm ală hìu sơnơm ntum, hìu sơnơm kơnhoàl, hìu sơnơm kơnhoàl
bal mờ càr geh niam. Bu\ lah bè hơ\, kờ` tơl niam, ring bal mờ tơl den gam cah
ngài uă ngan. Mpồl kuang bàng lơh broă gah lơh sơnơm tàm càr Dak Lak neh di pal
mờ broă kờ` lơh tàm broă kham, sơm kòp mờ sền gàr să jan cau kòp in. Mơya, gam
ờ tơl bác sĩ mờ dược sĩ bơsram tàm hìu bơsram dờng. Kờp tus tu\ do, khà bác sĩ
kờ` geh tơl ờ uă ngan jăt ală sră nggal ai bơh Dà lơgar dê den kung gam ờ tơl
bơh 300 tus 400 nă bác sĩ. Kuơ màng ngan là tàm ală gah lơh broă mhar bè kòp
bơsiă mhàm, kòp dun, kòp HIV, kòp sơnrang mờ ală hìu sơnơm ntum, ală hìu sơnơm
kơnhoàl, geh tu\ là hìu sơnơm càr, hìu sơnơm sơm kòp tòm kung gam ờ hềt tơl bác
sĩ lơh broă.
- Bơh tàm mùl màl càr Dak Lak dê, ồng gơtùi yal broă hòi jà
kuang bàng gah lơh sơnơm tus lơh broă tàm tiah kal ke bè tu\ do neh di pal lah
ờ?
Bác sĩ Doãn Hữu Long: Tàm ală nam pa do, broă dong kờl bơh dà lơgar neh geh
broă lơh krơi is tus mờ gah lơh sơnơm dê. Broă lơh càr dê là ai lài ờ uă cau là
bác sĩ, dược sĩ neh jơh bơsram tàm hìu bơsram dờng lòt lơh broa\ tàm tiah sar
lơgar ngài, hìu sơnơm kòp sơnrang, kòp bơsiă mhàm, kòp HIV, kung bè broă bơto
tơnguh broă lơh thạc sĩ, bác sĩ chuyên khoa 1 rơlao hờ đang, bơh 15 tus 25
tơlăk priă, jăt mờ khà bơsram. Càr Dak Lak den kung geh broă dong kờl bè: ală
bác sĩ, dược sĩ neh jơh bơsram tàm hìu bơsram dờng di lah tus lơh broă tàm tiah
sar lơgar ngài, tiah kal ke den geh dờp 1 khà priă càr dong kờl, jăt mờ tơl nă
cau, ndrờm geh dờp priă dong kờl. Bu\ lah khà kuang bàng bè hơ\, mơya di lah
geh broă dong kờl niam den di gơlan geh tơnguh bơta pràn bơh kuang bàng lơh
broă gah lơh sơnơm geh niam rơlao. Bu\ lah geh sền gròi ngan tus mờ broă dong
kờl ală kuang bàng, bác sĩ lơh broă tàm gah lơh sơnơm, mơya tài gah lơh sơnơm
là gah lơh broă tìp uă kal ke krơi is, tiah lơh broă gơtìp khih, broă lơh bơh
ală cau lơh sơnơm kung uă sơl, mơya broă dong kờl tus mờ ală cau lơh sơnơm ờ
hềt di pal. Bơta do geh tơl^k là priă nhai ờ hềt tơl kờ` ngui tàm rài kis. Den
tàng, ală kuang bàng lơh broă gah lơh sơnơm ờ hềt iang nùs kờ` lơh broă, drơng
sền gàr bơta pràn kơl dang să jan làng bol in. Kờ` bơsong bơta kal ke do, den
jăt a` pal geh broă dong kờl di pal rơlao tàm broă tă priă piam kòp, bè broă
piam kòp kung bè broă tă wơl, kuơ màng ngan là tă priă kờ` ai ală cau lơh broă
tơn in den a` kơlôi bơta do kung kuơ màng rơlao.
-Bè ồng pa yal, tu\ do, tàm càr Dak Lak gam ờ tơl di pơgăp 400 nă bác
sĩ, mơya tàm mùl màl gah uă cau neh jơh bơsram gah lơh sơnơm mơya ờ geh broă
lơh, di bè hơ\, ồng kơlôi bè broă do bè lơi?
Bác sĩ Doãn Hữu Long: broă bơto geh
pơgồp bal mờ ai broă lơh, jăt a` kơlôi hơ\ là broă lơh dờng. Bơh tàm ală dơ\
rơwah kuang bàng, cau lơh broă tàm gah lơh sơnơm, den a` go\ là geh bơta kal ke
tàm rơndăp broă yal lài bè ală bác sĩ, dược sĩ bơsram tàm hìu bơsram dờng den ờ
tơl uă ngan; bơta do là tìs dờng ngan tàm broă yal lài. Tài broă yal lài ờ di
pal den tàng gơl^k geh tai ală broă bơto tơnguh bè bơh y sĩ tus bác sĩ cử tuyển,
bác sĩ jăt tiah ơm kis. Mờ bác sĩ cử tuyển bơsram geh ai bơh ală kơnòm bơsram
ơdu\ 12 lòt bơsram, den tàng khà jăk ờ ndrờm bal, khà niam ờ geh uă tàm broă
lơh. Mpồl kuang bàng ndai bè ală cau lơh broă, cau đơng deh, dược sĩ trung cấp
den geh bơto uă ir jăt mờ broă kờ` mùl màl mpồl bơtiàn dê.
- Ưn ngài ồng.
Viết bình luận