VOV4.K’ho- 53 jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau bơh lơgar Việt Nam dê bal mờ rlau 14 tơlak nă cau, ơm kis gơ gơs ƀòn lơgar tàm 51 càr mờ ƀòn dờng, tàm hơ̆ geh 382 xã tiah nhàr lơgar, mìng là tàm tiah đah tô măt tơngai mŭt dà lơgar, Tây Nguyên, tiah ring đah jum măt tơngai mŭt dà lơgar mờ tiah đah măt tơngai mŭt kềng gah dà lềng tiah tàm gùl lơgar. Tŭ do, tiah làng bol jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau mờ tiah kơh bơnơm kung gam sơl là tiah kal ke ngan rlau jơh, khà hìu bơnhă rƀah jơnhoa ngan rlau jơh. Broă bơ̆t bơtàu Broă lơh Jơnau kờñ Dà lơgar Bơtàu tơnguh Lơh sa- Mpồl bơtiàn tiah làng bol jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau mờ tiah kơh bơnơm tơngai bơh nam 2021- 2030 là broă lơh kuơmàng, pơgồp bơnah uă ngan nàng ngui niam bơta pràn, bơsong bơta ờ hềt pràn jak, ờ hềt niam tàm broă lơh jơi bơtiàn mờ lơh jăt broă lơh jơi bơtiàn tŭ do.

Jơnau tờm gơlam tus bơta do là tài bơh tiah làng bol jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau mờ tiah kơh bơnơm mìng là tiah kơh bơnơm, tiah nhàr lơgar, ù tiah koh gơl, trồ tiah ờ niam ngan, phan bơna lơh sa- mpồl bơtiàn rƀah lơ ời ngan rlau jơh gùt lơgar, bơta geh bơh sơnrờp rƀah ngan; tam gơl trồ tiah, bơta aniai tiah ơm kis gơbàn kơn jơ̆ ngan mờ ờ gơtùi gĭt lài....Priă tă lơh sa, pơndiang phan kă bro uă den tàng kal ke ngan nàng gơhòi gơ jà ală priă jền mpồl bơtiàn bơcri bơtàu tơnguh lơh sa- mpồl bơtiàn. Broă dong kờl bơtàu tơnguh lơh sa- mpồl bơtiàn tiah làng bol jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau mờ tiah kơh bơnơm tŭ do kung gam sơl uă gah bơ̆t bơtàu, ătbồ, jăt sền; priă jền tam pà, rah rài; ờ hềt jàu nền loh làng kơnòl bơh ală kấp, ală gah dê den tàng cồng nha ngui priă bơcri ờ uă; ờ hềt ngui geh bơta pràn, bơta ƀươn bơh kơnhoàl ù tiah dê, ngui niam bơta pràn bơh làng bol dê nàng lơh pràn bơtàu tơnguh tơl làm tiah làng bol jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau mờ tiah kơh bơnơm.

Broă bơ̆t bơtàu Broă lơh Jơnau kờñ Dà lơgar bơtàu tơnguh lơh sa- mpồl bơtiàn tiah làng bol jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau mờ tiah kơh bơnơm tơngai bơh nam 2021- 2030 là broă lơh kuơmàng, lơh nền broă lơh jăt gơtùi ală jơnau kờñ, broă jàu neh geh Quốc hội sền swì ring bal tàm Kơrnoat sồ 88, ngai 18 nhai 11 nam 2019- Quốc hội khoă XIV dê. Mờ Broă lơh do kung geh pơgồp bơnah uă ngan nàng ngui niam bơta pràn, bơsong bơta ờ hềt niam, ờ hềt pràn jak tàm broă lơh jơi bơtiàn mờ lơh jăt broă lơh dong kờl jơi bơtiàn kòn cau tŭ do. Mò Nguyễn Thị Kim Ngân- lài do là Chủ tịch Quốc hội neh đơs sùm: bơcri ai tiah jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau, tiah kơh bơnơm in là bơcri ai bơtàu tơnguh kơ̆ kơl jăp, jŏ jòng in, ngui niam bơta pràn, bơta ƀươn bơh kơnhoàl ù tiah do dê, lơh gơlik gùng dà broă lơh, kơrnoat boh lam ai tơrgùm priă jền, mơkung pơndờm pơnđiang, bơto pơlam hòi jà làng bol jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau brồ guh, đòm jăt bơta jak chài pa tàm broă lơh sa mờ rài kis, ờ bài kong mờ rài kis jơgloh rƀah. Mò Nguyễn Thị Kim Ngân- Chủ tịch Quốc hội lài do, đơs nền: Broă ai ngui Kơrnoat bè tơngume kuơmàng do là dùl bơta lơh nền di gùng dà, jơnau sồr bơh Đảng dê, di mờ Sơnoa boh lam; pơn jăt tai lơh jăt jơnau nting tơngkah bơh Bác Hồ dê gơwèt mờ broă lơh jơi bơtiàn, ngan là jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau kis tàm tiah ngài, tiah kơh bơnơm jơnhoa, tiah nhàr lơgar, tiah pôs đồng kăc màng, nàng cau lơi kung geh lơm piang sàu, àu soh, cau lơi kung geh bơsram sră, rơhời kơ̆ kơl jăp, nàng tiah kơh bơnơm bơtàu tơnguh jăt thàn mờ tiah kơh bơnơm, làng bol ngai sơlơ geh rài kis hờm ram, chờ hờp.

Ủy ban Jơi bơtiàn kòn cau là anih lơh broă geh Chính phủ jàu lơh gơnoar broă duh broă sùm, mờ ồng Hầu A Lềnh- Ủy viên Đảng Dà lơgar, Bộ trưởng, Kuang ătbồ Ủy ban Jơi bơtiàn kòn cau neh geh ồng Phạm Minh Chính- Thủ tướng Chính phủ jàu kơnòl là Phó Kuang ătbồ duh broă sùm Mpồl đơng lam dà lơgar Broă lơh jơnau kờñ dà lơgar, bơtàu tơnguh lơh sa- mpồl bơtiàn tiah làng bol jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau mờ tiah kơh bơnơm tơngai bơh nam 2021- 2030. Ồng Hầu A Lềnh- Bộ trưởng, Kuang ătbồ Ủy ban Jơi bơtiàn kòn cau pà gĭt: Tŭ do, Ủy ban Jơi bơtiàn kòn cau gam pơgồp bal mờ ală Bộ, Ban, Gah, Anih lơh broă geh gơrềng nàng lơh ală sră nggal, ală gùng dà broă lơh, kơrnoat boh lam nàng  dan mờ Thủ tướng Chính phủ kĭ tàm tơngai bơh tŭ do tus nhai 9 nam 2021, mờ dùl bơta lơh ngan jơh nùs là tàm nam 2021 do geh pal lơh sir jơh ală sră nggal, kơrnoat boh lam mờ ală sră bơto pơlam nàng lơh gơlik bơta ring bal, dùl ròt bal bơh Dà lơgar tus ƀòn lơgar, nàng lam lơh broă lơh do geh cồng nha.

Bơta tam gơl bơh Broă lơh dê, là: Xã, thôn tiah làng bol jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau mờ tiah kơh bơnơm; hìu bơnhă, cau dùl nă să is cau jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau; Hìu bơnhă, cau dùl nă să is là cau Yoan là hìu bơnhă rƀah, mờr ndrờm bè hìu bơnhă rƀah kis tàm xã, thôn kal ke ir; Mpồl lơh sa kă bro, hợp tác xã, ală mpồl lơh sa, mpồl bơtiàn lơh broă tàm ƀòn lơgar tiah kal ke uă ir. Jơnau kờñ là tơrmù rơhời bơta ờ ring bal bè rài kis, priă lơh geh bơh tiah làng bol jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau mờ tiah kơh bơnơm pơndrờm mờ khà kờp bal bơh gùt lơgar dê; tus nam 2025 gơmù 25% khà xã, thôn, ƀòn kal ke uă ir; tus nam 2030 sền bal ờ gam tai xã, thôn, ƀòn kal ke uă ir.

Tơngai lơh jăt Broă lơh là 10 nam, bơh nam 2021 tus 2030, tam pà lơh 2 tơngai: Tơngai dơ̆ dùl bơh nam 2021- 2025 mờ tơngai dơ̆ bàr là bơh nam 2026 tus nam 2030. Kờp jơh priă bơcri lơh tàm tơngai bơh nam 2021- 2025 êt ngan rlau jơh là bơh 137.664,95 tơmàn đong. Tàm hơ̆, kes priă dà lơgar dê êt ngan rlau jơh là bơh 104.954,1 tơmàn đong, priă bơcri bơtàu tơnguh êt ngan rlau jơh là bơh 50.629,70 tơmàn đong. Kờp jơh priă lơh tàm tơngai bơh nam 2026- 2030 kờp dŭ là 134.270,70 tơmàn đong.

Bơta pal jăt, broă lơh tờm ngan lơh jăt Broă lơh, là: Bơcri priă di anih, di broă mờ kơ̆ kơl jăp jŏ jòng, tơrgùm ai ală xã, thôn, ƀòn kal ke ngan rlau jơh in; bơsong ală broă ờ suk, jal mhar ngan rlau jơh; ai lài dong kờl hìu bơnhă rƀah, ală mpồl jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau kal ke ngan rlau jơh. Pal lơh geh bơta loh làng, song dơ pă, làng bol lơh tờm, ngui niam gơnoar lơh tờm mờ bơta tus bal jơh nùs, rơcăng lài bơh mpồl bơtiàn mờ làng bol dê; ngui niam nùs nhơm lơh ngan brồ guh bơh làng bol jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau dê; lơh jăt jơnau đơs: “Làng bol kờñ, làng bol gĭt, làng bol bơyai, làng bol sền, làng bol dờp kuơ”. Jàu kấp, jàu gơnoar ai ƀòn lơgar in tàm tŭ lơh, lam lơh jăt Broă lơh dipal mờ bơta geh, bơta is rơmis, bơta pràn, bơta jak, rài kis niam chài is, adat bơhiàn mờng quèng bơh yau niam bơnĕ bơh ală jơi bơtiàn dê, ală kơnhoàl ù tiah ƀòn lơgar dê gơ jăt bal mờ lơh kơ̆ kơl jăp sền gàr dà lơgar, lơngăp lơngai...

            Cau cih VOV4- Cau mblàng Lơ Mu K’Yến