VOV4.K’ho- Nghị quyết gùng dà broă lơh bơcri priă Broă lơh jơnau kờñ dà lơgar tơrmù rƀah kơ̆ kơljap tơngai bơh nam 2021 tus nam 2025 neh geh ring bal tàm pơrjum dơ̆ dùl, Quốc hội khóa 15 pa do. Cribơyai bè broă lơh do tàm pơrjum, uă ngan ală jơnau đơs bơh kuang bàng dê đơs là, Chính phủ pal bơt bơtàu cơ chế kươmàng, cơ chế is ai ală tiah in tơn jơh rƀah. 

Tus bal rơcang lài sră nggal, sền sơ wì broă lơh bal mờ Bộ Lao động, Thương binh mờ Xã hội tàm tơngai lơh broă khóa 14, ồng Bùi Sỹ Lợi, lài do là Phó Chủ nhiệm Ủy ban ală broă mpồl bơtìan bơh Quốc hội dê pà git, cau geh dờp bơta dong kờl bơh broă lơh do dê geh hìu bơnhă rƀah, hìu bơnhă ndrờm bè cau rƀah, hìu bơnhă pa jơh rƀah tàm gùt lơgar; làng bol ơm kis tàm ală kơnhòal rƀah, xã uă kal ke tiah kềng gah dà lềng mờ bồt dà lềng. Bơta mờ ồng Bùi Sỹ Lợi kơlôi rơcang, ờ suk là ală rơndap broă dềt tàm Broă lơh jơnau kờñ dà lơgar gơtìp rơndap rơndồl lơh gơlik bơta ờ geh bơta pràn bè priă jền kes priă: “Tơn jơh jơgloh tơrmù rƀah mờ tơrmù rƀah kơ̆ kơljap tơngai do là pal tơrgùm geh tơngume tờm, geh broă lơh tờm mờ lòt jat gùng dà broă lơh tơrgùm bal, ờ gơtùi lời rah rài mờ pal tơrgùm tàm tơngume tờm là rƀah bơh dà lơgar dê nàng lơh bè lơi gơtùi lam lơh jơnau kờñ tơrmù bơta tam cah ngài bè pas mờ rƀah đah ală bă tiah, jơi bơtìan kòn cau. Bơta do geh gơtha kươmàng ngan tàm Broă lơh tơrmù rƀah dà lơgar dê tơngai do”.

Jat jơnau đơs bơh ală kuang bàng dê, nàng lam lơh tơrmù rƀah kơ̆ kơljap, bol he pal tam pà khà jơh ală hìu bơnhă rƀah, cau rƀah, nàng bơh hơ̆ geh broă lơh dipal. Ồng Nguyễn Đắc Vinh, Mpồl kuang bàng càr Hà Tĩnh đơs là: “Sền sơ wì tĕ là cau rƀah lơi là ờ jai lơh broă, ờ geh bơta pràn lik klàs is rƀah den pal rơndap tap sèng is. Cau lơi geh bơta pràn lơh broă, pal dong kờl bơta lơi, geh cau den dong kờl bè broă lơh, geh cau den dong kờl bè priă bơcri, geh cau den dong kờl bè ù tiah den pal geh bơta tam pà loh làng. Bơh broă tam pà ală hìu bơnhă rƀah mờ git loh mat ală cau tàm sơnam lơh broă den broă dong kờl bè bơ to bơtê broă lơh, dong kờl bè tàm tơrbŏ jòi broă lơh, yal tơnggit jòi broă lơh, dong kờl lòt lơh broă hờ lơgar ndai là pal dong kờl tơn gơ wèt tus mờ ală cau rƀah gơ ơm tàm khà mat do”.

Ring bal mờ jơnau đơs do, mò Mai Thị Thúy, Mpồl kuang bàng Quốc hội càr Tuyên Quang bơ tơl tai tơngume bè jơnau kờñ lơh ngan 30% khà hìu kơnhòal rƀah, 30% khà xã uă kal ke tàm tiah kềng gah dà lềng mờ bồt dà lềng lik bơh bơta uă kal ke pal kờp dŭ wơl: “Tàm do bol hi gŏ tiah làng bol jơi bơtìan kòn cau dùl êt nă cau den sùm là tiah tờm gơbàn rƀah bơh gùt lơgar he dê. Dilah bol he tơlik jơnau kờñ jơnhua bè hơ̆ den ngan là pah nam geh ai tơlik là gơtùi lik klàs rƀah alà ờ, ngan ngồn kơ̆ kơljap halà ờ, pleh bơta jàu jơnau kờñ tus kấp hơ đơm, lơh bè lơi bol he tơlik jơnau kờñ dipal, kươmàng gơ wèt tus mờ tiah làng bol jơi bơtìan kòn cau dùl êt nă cau, nàng lơh bè lơi lik klàs rƀah kơ̆ kơljap”.

Nàng lam lơh geh cồng nha broă lơh tơrmù rƀah kơ̆ kơljap, ồng Đỗ Mạnh Hiến, Mpồl kuang bàng Quốc hội ƀòn dờng Hải Phòng sồr pal bơt bơtàu dùl cơ chế kươmàng halà cơ chế is ai ală tiah in tơn jơh rƀah: “Gơ wèt mờ ală mpồl lơh broă, ală tiah, bè ală oh mi đơs là bol he lơh ngan niam rlau den digơlan tŭ do broă lơh bơt bơtàu dùl khà lơi hơ̆, mơya kung geh mpồl den khi geh kờp dŭ tàm khà jơnhua rlau den pal geh ală cơ chế mờ geh tŭ geh cơ chế tŭ do bol he ờ hềt gơtùi kờp dŭ jơh den pal pơn jờng bơta bơceh pa tàm broă tơrmù rƀah kug ndrờm bè broă lơh bơt bơtàu ƀòn lơgar pa den bol he hơ̆ sồng gơtùi pơn jờng ală mpồl bơt bơtàu ală broă lơh ndai, geh uă tŭ bol he sùm ring bal mờ gơp là tiah lơi kung ndrờm bè tiah ndai lơm, ai mờng chài là bol he tàm hoài gơp hời rơ hời, dut ndơl den pơgồp wơl ờ geh cau lơi, tiah lơi tàm hoài tiah lơi”.

Broă lơh jơnau kờñ dà lơgar tơrmà rƀah tơngai bơh nam 2021 tus nam 2025 tơlik jơnau kờñ tơrmù khà hìu bơnhă rƀah gùt lơgar kờp bal bơh 1 tus 1,5% tàm dùl nam. Dong kờl hìu bơnhă rƀah bè sơ nơm tơmba, bơ to bơsram, dà ngui sa, gàr kloh niam mờ jơnau tơnggit. Tơnguh bơta niam rài kis: dong kờl ală tiah rƀah lik klàs bơta uă kal ke. Mò Trương Thị Ngọc Ánh, Mpồl kuang bàng ƀòn dờng Cần Thơ đơs là: “Quốc hội ai jơnau đơs tàm Broă lơh jơnau kờñ dà lơgar tơrmù rƀah kơ̆ kơljap tơngai bơh nam 2021 tus nam 2026. Bơh hơ̆, bal mờ jơnau kờñ dà lơgar bè bơtàu tơnguh lơh sa mpồl bơtìan tiah làng bol jơi bơtìan kòn cau dùl êt nă cau mờ tiah kơh bơ nơm dipal, pơgồp bal mờ ală broă lơh jơnau kờñ ndai nàng lam lơh ală kơ nòl broă bơtàu tơnguh lơh sa mpồl bơtìan bơh gùt lơgar dê”.

Jat jơnau đơs bơh ală kuang bàng dê, lam lơh Broă lơh jơnau kờñ dà lơgar tơrmù rƀah kơ̆ kơljap tơngai bơh nam 2016 tus nam 2020 neh lơh geh ală cồng nha pơn rơ ngan, pơgồp bơnah lơh gơs ală jơnau kờñ, ală khà mờ Đảng, Quốc hội, Chính phủ ai tơlik. Tàm hơ̆, khà hìu bơnhă rƀah neh gơmù bơh 9,88% tàm nam 2015 gam 2,75% tàm nam 2020, khà hìu bơnhă rƀah cau jơi bơtìan kòn cau dùl êt nă cau gơmù 4% pah nam, geh rlau 8 tơlak nă cau jơh rƀah, ndrờm bè cau rƀah. Kuơmàng, dơ̆ sơn rờp Việt Nam là dùl tàm 30 lơgar ngui tơl khà rƀah uă gah, gàr bơta niam rài kis pal geh gơ jat bal mờ jơnau kờñ bơtàu tơnguh kơ̆ kơljap. Việt Nam kung neh lơh gơs gờñ jơnau kờñ Rbô nam bơh Liên hợp quốc dê bè tơn jơh jơgloh, tơrmù rƀah, geh mpồl bơtìan dunia đơs là bơta niam bè tơrmù rƀah tàm dunia.

Nàng tơrmù rƀah uă gah ngan ngồn kơ̆ kơljap pal tơrmù khà rƀah wơl, khà hìu bơnhă rƀah pa gơbàn, bơdìh mờ broă tơrmù rƀah bè priă lơh geh pal tơrgùm bơsong ală bơta ờ tơl bè broă drơng ala mpồl bơtìan kươmàng. Den tàng, Broă lơh tơlik ală jơnau kờñ, ală khà, ală rơndap broă, broă lơh lik klàs rƀah kơ̆ kơljap, tơl bơta pràn nàng jai kong, sơrlèt gan ală bơta lòng bơh trồ tiah lơh aniai, kòp bơ tờp bè kòp Covid-19... đơs lài cồng nha gàr sùm ală jơnau kờñ, ală khà ai tơlik tŭ Broă lơh tơn jơh nàng gơtùi sền sơ wì bơta kơ̆ kơljap.

Cau mblàng K’Duẩn