VOV4.K’ho - Tu\ do, làng bol tàm ală kơnhoàl Sa Thầy, Ngọc Hồi càr Kon Tum; kơnhoàl Ia Grai càr Gia Lai; kơnhoàl Mdrăk càr Dak Lak gam mu\t gal ngan tàm brê kờ` p^c plai ươi tăc mờ cau tus blơi. Nam do, plai ươi geh khà priă, cau blơi tus rơlao 150 rơbô priă tàm 1 k^ den tàng sơlơ lơh làng bol mu\t tàm brê kơl ntê, geh tu\ kơl jơh tòm kờ` p^c plai. Broă p^c plai bè do neh geh bơh uă nam lài, tu\ do kung gam geh sơl, sơlơ lơh tòm chi do di gơlan ờ geh tai.

Plai ươi măt sơnđan tàm sră lơh sơnơm yau là plai đười ươi, Đại Hải Tử, Đại Hải, An Nam tử… tơnơ\ mờ 4 nam hơ\ sồng tòm chi do geh plai 1 dơ\, sa plai ươi geh lơh să jan he mrềt niam, jơh khih, lơh niam rơnồng dờ, tàm hơ\ kuơ màng ngan là geh sơm kòp kòl è, jê ntìng gòr ngkời.

Ờ mìng geh plai ươi, mờ gam geh uă bơta sơnơm ndai tàm Tây Nguyên kung gam gơtìp p^c jăt broă tơn jơh bè: kơl tòm p^c plai; tờ ai jơh tòm, ntê, rơyas. Cau lơh sơnơm Võ Thuận Hoá, kuang jăt jơng atbồ mpồl lơh sơnơm yau càr Dak Lak pà g^t: “Broă jòi sơnơm gam gơl^k geh lềng làng ngan tàm ală tiah, bè tàm kơnhoàl Ea Su\p, Buôn Đôn, Ea Hleo, Krông Năng, Krông Bông.... tàm ală tiah lơi gam geh brê. Bè tàm brê Cư\ Yang Sing, tòm chi sơnơm geh uă ngan. Là làng bol jòi is uă bơta tòm chi, bè tòm cẩu tích, tòm cốt toái, tòm kê huyết đằng, tòm vương tôn, tòm tô mộc, tòm đỗ trong nam, kơnuh bình vôi… đơs ngan là tu\ geh cau tus blơi den tòm chi lơi là làng bol geh tơrgùm jòi tòm chi hơ\. Bè gar ươi tàm kơnhoàl Mdrăk, a` go\ làng bol kơl jơh tòm kờ` p^c plai, geh plai lơi là làng bol jòi jơh kờ` bè hơ\ den tàng roh jơh tòm chi sơnơm kuơ màng”.

Ờ g^t bè tòm chi sơnơm, den tàng tu\ cau tus tơnguh khà priă tòm chi lơi, làng bol tus jòi mờ kơl tòm chi hơ\ jăt broă lơh gơsơ\t jơh, lơh khà sơnơm geh uă tàm lơgar he sơlơ ngai sơlơ jơh. Tàm càr Dak Lak, kờ` tơmù bơta do, mờ pơgồp bal tàm broă sền gàr bơta pràn kơl dang làng bol in, mpồl lơh sơnơm yau gam chồl pràn broă lam sồr làng bol tơnguh bơtàu mpồl sơnơm hìu nhă, tam, ngui sơnơm brê kờ` sơndră mờ sơm ală kòp bè ờs mờ broă lơh “Sơnơm tàm suơn, cau lơh sơnơm tơn, sơm kòp tàm hìu”. Mpồl do gam crơng gơs 3 anih kham ờ sa priă mờ bơyai lơh uă dơ\ kham pà sơnơm ờ sa priă g^t nđờ rơbô dơ\ cau rơ[ah, hìu nhă geh sră dong kờl bơh dà lơgar, cau gơtìp rềs àr, pơgồp bal broă lơh gah lơh sơnơm lơh jăt gùt mpồl bơtiàn tơnguh broă sền gàr bơta pràn kơl dang să jan làng bol. Cau lơh sơnơm Võ Thuận Hoá pà g^t: “Tàm mpồl lơh sơnơm yau den bơh nam 2006 neh yal ală bơta mờng chài bè broă p^c, lơh, ngui sơnơm tàm càr, tàm hơ\ uă ngan là tàm ală tiah sar lơgar ngài. Den kuang bàng tàm mpồl tus p^c, lơh sơnơm, hơ\ sồng kham sơm kòp ờ sa priă làng bol tàm tiah hơ\ tơn, den geh làng bol pin dờn ngan. Geh ală cau gơtòp kòp jo\ nam tu\ do ngui tòm sơnơm ờ kas priă geh sơm bời, bè kòp jê kồ jơng kồ tê gơtìp as mờ jê ngan, guh b^c drim ờ gơtùi ơwa` jơng tê, jăt gah lơh sơnơm yau den bơta bơh kòp jê hơ\ geh uă tòm sơnơm geh tam tơn tềng hìu, bè nha lốt, tòm lò [às, tòm thổ phục linh, vương tôn, thiên niên kiện… geh uă tàm suơn, tàm brê kờ` sơm kòp hơ\ mờ geh [ă tàm ngan”.

Bơdìh mờ broă kham mờ sơm kòp làng bol in, mpồl lơh sơnơm yau càr Dak Lak gam chồl pràn broă lam sồr bơto pơlam sền gàr bơta pràn kơl dang să jan, dong kờl làng bol in g^t, tam mờ ngui sơnơm brê bơh tàm ală pang sră, pang rùp geh cih bè ală tòm sơnơm neh geh lài tàm brê, pơgồp bal tàm ală dơ\ pơrjum bơh ală mpồl lơh broă. Cau lơh sơnơm Võ Thuận Hoá đơs: “Ală broă lam sồr, hơ\ sồng tam tòm sơnơm den mpồl lơh sơnơm yau càr Dak Lak rơ\p lơh bơh nam 2008 tus tu\ do mờ neh geh yal uă. Mpồl lơh broă do neh tơl^k mờ gam l^p 1 pang dră bè ală tòm sơnơm, sơnơm brê sơm ală kòp bè ờs kờ` pà làng bol in, di lah geh lam sồr di pal làng bol in, bè pơgồp bal tàm dơ\ pơrjum bơh ală mpồl lơh broă, tơl dơ\ mìng geh 10 phút đơs bè bơta kòp bè ờs lơi hơ\, bè kòp nggù, ală kòp bơsiă… den geh ală bơta tòm sơnơm lơi, geh sơm kòp bè lơi, ngui bè lơi di pal, di lah làng bol g^t lơh jăt bal den sơnơm yau geh pơgồp bal dờng màng tàm broă sền gàr bơta pràn kơl dang să jan”.