VOV4.K’ho- Kàl tơrdih tàu nam 2016- 2017 tàm càr Gialai gam sơnđờm lơh, mơya cau lơh tàu mu\t tàm kàl tơnhàu mờ jơnau kơlôi rơcang ngan tài bơh neh mờr tus rềp mờ ngai sa Tềp, ală hìu sơmăy blơi lơyaì. Mờ kung ndrờm bè ală nam lài sơl, jơnau kơlôi rơcang sùm bơh cau lơh broă sa dê bè ală khà yal phan bơrlu\, bơta kơn jơ\, sơdàng geh tàm tàu geh tai.

Ồng Nguyễn Tùng, kis tàm [òn 1, xã Đak Hlơ, kơnhoàl Kbang, càr Gialai geh mờr 50 lồ tàu, pah nam lơh geh bơh 3 rbô tus 3500 tấn tàu nrang. Jơh ală bă ù do, ồng ndrờm lơh bal mờ tăc tàu mờ Hìu măy sơdàng An Khê. Bulah là cau lơh broă bal jo\ nam, mơya ồng Tùng kung pin wil wơl sơl tàm broă đo kờp phan bơrlu\, đơs sơdàng geh tàm tàu bơh hìu măy dê. Bơta do, uă nam do, cau lơh broă sa tàm tiah do đơs là, hìu măy geh bơta ờ niam mờ kờn pal geh bơta loh làng, song dơ pă. Ồng Nguyễn Tùng, đơs bè do:

“Cau lơh broă sa lơh broă bòl glar sùm tàm sươn mìr, tam geh tàu neh là kal ke ngan. Tu\ tơnhàu den kung kơ\p kờn hìu măy geh bơta sền gròi dipal mờ loh làng. Pơn yơu bè phan bơrlu\ là pal geh ngan tơl sơntìl tàu mờ bơnah phan loh làng, nàng cau lơh broă sa in geh priă cồng mờ lơh broă jo\ jòng”.

Bơta ờ wa\ wờng bal đah cau lơh broă sa mờ hìu măy lơh sơdàng ờ hềt tu\ lơi jơh

Ai ồng Nguyễn Quang Thảo, kis tàm [òn Tú Thuỷ 2, xã Ia Sol, kơnhoàl Phú Thiện, geh 2 lồ tàu den kơlôi rơcang ngan:

“Pe bơta bol a` gơlơh kal ke ngan. Dơ\ dùl là tơngai koh tàu, dơ\ bàr là phan bơrlu\ mờ dơ\ pe là sơdàng geh tàm tàu. Là dùl nă làng bol, mbè gơtùi tu\ neh jơh koh tàu den tus tàm hìu măy nàng sền? Đơs bal là hìu măy lơh is, tu\ yờ dăp tềng rơndeh pơndiang tus hờ hìu măy den cau lơh broă mờ cau rơndeh kờn lơh broă lơi den lơh, broă do bol a` ờ gơtùi gi\t geh ờ”.

Cau lơh broă sa bòl glar ngan tam tàu mơya priă mìng lơh geh bơh 30 tơlak tus 35 tơlak lơm tàm dùl lồ dul nam

Tàm tu\ hơ\, bè đah ală hìu măy lơh sơdàng, den đơs là neh lơh jat di ală jơnau sồr gơrềng tus broă blơi tàu. Ală khà yal geh yal loh làng song dơ pă mơya cau lơh broă sa ờ hềt gi\t wa\ mờ ờ hềt wa\ wờng bal mờ hìu măy. Ai jơnau bơh tài den khà yal bè phan bơrlu\ uă, sơdàng geh tàm tàu ờ uă là tài bơh cau lơh broă sa ờ hềt lơh jat di ală jơnau sồr bè tam, sơngka sền gàr mờ koh tơnhàu tàu. Ồng Nguyễn Hoàng Phước, Pho\ giám đốc Hìu măy sơdàng An Khê, thị xã An Khê, càr Gialai, đơs bè do:

“Bơh jo\ do, lài mờ tu\ mu\t tàm kàl den hìu măy kung tơrgùm geh ală jơnau yal bè tơl khà blơi tàu mờ bơta niam tàu jat jơnau pal jat bơh Bộ Kông thương dê kung bè Hìu măy dê mơya làng bol, cau mìng sền go\ tềng đap mat lơm. Hơ\ là pơndiang kơn jơ\ uă là priă cồng uă mơya mùl màl, priă lơh geh bơh làng bol dê geh gơtìp gơmù. Pơn yơu bè bol a` gam lơh phan bơrlu\, ngan là cồng bơnung, nha sồ siă rơyas den kờp phan bơrlu\ uă ngan, bơh 5-7%, geh tu\ là 10% tơn”.

Blơi tàu tàm Hìu măy lơh sơdàng An Khê

Bơta ờ wa\ wờng đah cau lơh broă mờ hìu măy sơdàng tàm Gialai tàm broă đo kờp, sền cồng nha tàu neh geh bơh jo\, mơya kung gam geh bơsong jơh tơn. Hìu măy ờ hềt gơtùi lơh geh loh làng song dơ pă nàng lơh geh bơta pin dờn ai cau lơh broă sa in. Tàm tu\ hơ\, trồ tiah tơngai mìu nisơna, cồng nha, phan lơh geh mờ priă cồng bơh tam tàu tu\ do gam dùl êt ir. Tơl lồ mìng ai tơnhàu geh pơgăp bơh 50 tus 60 tấn tàu nrang mờ priă cồng mìng geh pơgăp bơh 30 tus 35 tơlak dùl nam. Kal ke bè priă lơh geh, rài kis lơh cau lơh broă sa sơlơ pin pơrdah bè bơta đo kờp ală khà yal phan bơrlu\, sơdàng geh tàu tàu bơh hìu măy dê. Tu\ do, kờn ngan rlau jơh là bơta lơh bal bơh ală anih lơh broă geh gơnoar dê, mờ gơnoar broă gròi sền, lơh kòn gùng, lơh geh gơnoar kuơ cau lơh broă sa dê kung bè ală hìu măy pal lơh jat di ală jơnau sồr. Mơya, jat broă lơh bơh gah lơh broă geh gơnoar tiah do dê, uă ngan là “bơto tơngkah”, “sồr”, ờ hềt geh bơta sền gròi dipal. Ồng Lê Huy Toàn, Kuang atbồ Chi cục atbồ cồng nha phan lơh geh bơh sươn sre brê bơnơm phan tàm dà Gialai, pà gi\t:

“Tềng đap bơta geh ngan cau lơh broă sa kung bè hợp tác xã tam tàu geh jơnau đơs bè đo kờp bơta niam tàu nrang den jat bol a`, do dùl bơnah là tài bơh ờ hềt gi\t wa\ bal. Den tàng bol a` neh sồr ală hìu măy sơdàng tàm tiah do yal loh làng broă lơh kờp bơta niam tàu nrang. Tàm do mìng geh bàr broă kuơmàng ngan rlau jơh là yal loh làng broă kờp phan bơrlu\ mờ sơdàng geh tàm tàu. Tàm bơta yal loh làng, lơh bè lơi lơh geh bơta gi\t gơ\p niam ngan rlau jơh đah ală cau tam tàu mờ ală hìu măy. Tài bơh do là bơta gi\t gơ\p niam ngan, gi\t gơ\p dong kờl bal”.

Gialai tu\ do là dùl tàm ală càr geh bă tàu uă ngan rlau jơh gùt lơgar bal mờ mờr 40 rbô lồ mờ geh pơgăp 40 rbô hìu làng bol gam tam tàu, kis kơnờm tàm chi tam do. Ală bơta ờ gi\t wa\ đah cau lơh broă sa mờ hìu măy là jơnau kuơmàng lơh broă lơh sa, kă bro bơh gah tàu dê tàm tiah do ờ geh bơta kơ\ kơl jăp, ờ geh bơta mờng chài mờ cồng nha ờ uă, jơh bal bè cồng nha lơh geh, phan lơh geh mờ bơta niam.

Cau cih mờ yal tơngi\t- Lơ Mu K’ Yến