VOV4.K’ho – Tus tu\ do, mpồl kuang bàng tàm Gơnoar ala măt dà lơgar ală càr Tây Nguyên neh lơh gơs broă tìp mờ cau te\ khà tơnơ\ mờ pơrjum dơ\ sơnrờp, Gơnoar ala măt dà lơgar kơnă 14. Cau te\ khà ală càr tàm Tây Nguyên neh tơl^k nùs nhơm mờ pơgồp uă jơnau đơs, jơnau dan gơrềng tus mờ broă sền gàr ù tiah, sền gàr brê, broă dong kờl làng bol lơh sa wơl tơnơ\ mờ trồ prang lơh aniai, broă sền gàr tiah kis…

Tàm ală anih tìp, cau te\ khà càr Dak Lak tơl^k nùs nhơm chờ hờp bè cồng nha bơh dơ\ te\ khà Gơnoar ala măt dà lơgar kơnă 14 mờ ală cồng nha kuơ màng tàm pơrjum dơ\ sơnrờp, Gơnoar ala măt dà lơgar kơnă 14, tơngai lơh broă bơh nam 2016 tus 2021, tàm hơ\ bơta tòm là sền wơl, tơl^k ală kơrnoăt, broă lơh, pồ mờ k^ tơnpồ kuang bàng dờng màng tàm ală anih lơh broă dà lơgar. Bơdìh mờ ală broă bè gơbàn [ơ\ tàm tiah kis tơnơ\ mờ broă yuh dà [ơ\ Formosa, broă phan sa [ơ\, broă tơnpồ, ai khà rơndăp broă kuang bàng…, cau te\ khà kơnhoàl Ea H’ Leo, càr Dak Lak geh sền gròi ngan tus mờ broă sền gàr brê gam gơbàn ờ nền nòn tàm uă tiah, bu\ lah Kuang gơs…neh tơl^k kơrnoăt til mpồng brê. Cau te\ khà Nguyễn Chí Tiến, kis tàm [òn drà Ea Drăng, kơnhoàl Ea H’ Leo đơs: “Broă Kuang gơs gơnăp gơnoar atbồ hờ đang rơlao jơh dà lơgar tơl^k kơrnoăt til mpồng brê là cau te\ khà bè bol a` pơn jờng ngan, mơya bol a` kung gam ờ su\k ơm sơl. Tu\ do, til mpồng brê den jàu cau lơi sền gàr, tài bơh lài tus tu\ do, bol a` go\ broă sền gàr brê ờ hềt geh lơh nền nòn mờ gam geh uă bơta kờ` làng bol ờ hềt iang nùs. Bơh kuang bàng tàm Gơnoar ala măt dà lơgar, a` kờ` pơgồp jơnau đơs bơh uă làng bol kơ\p kờ` là Gơnoar ala măt dà lơgar geh broă lơh bè lơi kờ` brê geh sền gàr, hòn gơs niam, tơnguh bơtàu mờ ai geh ală cồng nha sền gàr tiah kis làng bol in”.

Tàm dơ\ prang dờng pa do, kơnhoàl Ea H’ Leo, càr Dak Lak geh rơlao 11 rơbô lồ phan tam gơbàn gơmù cồng nha tơnhào ha là chơ\t tơn. Tàm dơ\ tìp mờ cau te\ khà bơh kuang bàng tàm Gơnoar ala măt dà lơgar dê, geh ờ uă cau te\ khà dan lơh loh làng bè broă kal ke bơh broă dong kờl hoàc huơr tơnơ\ mờ trồ prang lơh aniai do. Ca te\ khà Tô Văn Thân, kis tàm ntum Ea Lang, kơnhoàl Ea H’ Leo dan: “Jăt sră nggal bơto sồr bơh Kuang gơs…bè broă dong kờl hoàc huơr bơh 70% rơlao hờ đang geh dong kờl 4 tơlăk priă tàm 1 lồ, di lah hoàc huơr bơh 30 tus 50% là 2 tơlăk priă tàm 1 lồ, mơya nđan lah tàm nhai 6 lài do, bol a` mìng rơ\p dờp priă dong kờl mờ mìng geh 150 rơbô priă tàm 1 lồ, di lah kờp mìng geh 15 rơbô priă tàm 1 sào ù, bơta do bol a` dan mờ ală kuang bàng, ală anih lơh broă geh gơnoar sền wơl bè priă dong kờl trồ prang lơh aniai làng bol in, di lah ờ, den làng bol gơbàn hoàc huơr ngan”.

Den tàm càr Dak Nông, tơnơ\ mờ tu\ iăt kuang bàng tàm Gơnoar ala măt dà lơgar yal bè cồng nha pơrjum dơ\ sơnrờp, geh uă cau te\ khà tàm càr Dak Nông tơl^k nùs nhơm pin dờn mờ Gơnoar ala măt dà lơgar kơnă 14 geh drơng broă lơh nùs, jơh pràn, tài bơta kuơ Dà lơgar bal mờ làng bol dê. Cau te\ khà dan ờ uă broă gơbàn geh uă tàm càr do pal mhar geh bơsong, bè broă mus, kơl chi brê, tam phà ù brê, phơng ờ ngan, broă bơcri priă lơh gùng lòt, lơh bơtơ\t rơbòng dà, broă ai càn priă tus mờ làng bol tàm tiah gơbàn trồ prang lơh aniai bal mờ ală tiah tam cao su tài khà priă gơmù… Kuơ màng ngan, uă cau te\ khà tàm càr Dak Nông tơl^k nùs nhơm ờ su\k ơm bè rondăp broă lơh Alumin Nhân Cơ ngui phan lơh broă neh klar, den tàng ờ tơl kloh tus tàm tiah kis, rơ\p lơh broă tơlòng neh gơbàn gơl^k dà sơnơm tus tàm croh dà Dak Jao, lơh ka tàm croh dà do chơ\t mờ làng bol gơbàn kòp. Cau te\ khà Điểu Kré, kòn cau Mnông, kis tàm [òn Bu Bia, ntum Quảng Tín, kơnhoàl Dak Rlấp đơs: “Rơndăp broă lơh Alumin den a` go\ làng bol tàm do ờ hềt geh dờp bơta kuơ lơi, mờ hoàc huơr tus mờ tiah kis den bol a` neh dờp gơ\. Broă lời gơbàn gơl^k dà sơnơm tus tàm croh dà neh lơh hoàc huơr tus mờ làng bol tàm do. A` kơ\p kờ` Gơnoar ala măt dà lơgar sền gròi broă do, pal sền gròi nền nòn rơndăp broă lơh do, gàr niam tiah kis kloh niam”.

Iăt tơl jơnau đơs bơh cau te\ khà tàm ală dơ\ tìp, ală kuang bàng tàm Gơnoar ala măt dà lơgar neh sồr kuang bàng atbồ tàm ală tiah bal mờ ờ uă gah, mpồl lơh broă hơ mơ ală jơnau tàm gơnoar geh ai. Ală jơnau đơs bơh cau te\ khà kung geh jun tus mờ ală kơnă geh gơnoar kờ` sền wơl mờ bơsong, hơ mờ sră nggal. Jơnau đơs bè ală broă dờng geh ală kuang bàng dờp kờ` yal mờ Gơnoar ala măt dà lơgar in sền tàm pơrjum tus do.

                    Cau cih mờ yal tơng^t Ndong Brawl