Mờ rlau 42% hìu nha\ rbah, Tu Mrong la kơnhoàl geh khà hìu nha\ rbah ua\ ngan rlau jơh bơh càr Kon Tum mờ la dùl tàm 62 kơnhoàl rbah gùt lơgar. Jơnau lơh rlau 2 rbô hìu nha\ làng bol, ua\ ngan la làng bol kòn cau Sêdang tàm do kal ke nàng bơtàu tơngguh la ờ geh gùng lòt. Làng bol kơp kờ` ngan dà lơgar chồl pràn bơcri bơtàu tơngguh gùng lòt tàm [òn lơgar, nàng làng bol geh tai bơta kờ` jơh rbah.

{òn Năng Lớn 3, ntum Đak Sao, kơnhoàl Tu Mrong geh 68 hìu den geh 50 hìu rơwah. Ồng A Nghích kuang atbồ [òn yal: làng bol kung tơriang tơriồng tàm broă lơh sa. Bu\ lah ờ uă, mơya hìu lơi kung geh suơn tam bùm blàng, geh mìr tùc kòi, geh sre lơh kòi. Gơnoar atbồ mờ ală mpồl lơh broă tàm do kung geh uă broă dong kờl kờ` làng bol klàs mờ rơ[ah, mơya kal ke ngan.

Den ờng A Phun kuang atbồ gah tề lam gùng dră bal [òn pà g^t: làng bol lơh kòi di lah bơtoah den mìng tơl sa. Broă ngui tàm hìu nhă den kơnờm mờ bùm blàng, mơya tăc kal ke ngan tài suơn ngài ir. Tàm tu\ hìu măy lơh [òk bùm tàm kơnhoàl Đak Tô tus blơi mờr 2 rơbô priă tàm 1 k^ bùm ris den làng bol tàm ntum Đak Sao bơtoah ngan kung mìng tăc geh 1 rơbô priă tàm 1 k^. Kờ` tăc geh 1 sào ù tam bùm blàng, làng bol tàm [òn pal roh 6 nă cau à` ha là ơnòng tàm 2 ngai hơ\ sồng tus ờ gùng lòt:“Bơh tàm [òn lòt tus hờ gùng lơh sa tàm brê ne jòng 15 kơi sồ. gùng geh tiah gơtìp tơrlah, geh lu\ dờng. geh tiah lu\ dờng ờ gơtùi hoài den pal à` hơ\ sồng tus hờ rơndeh”.

Tài ù tiah kơh bơnơm uă, mờ gơtìp hoàc huơr uă tơnơ\ mờ dà cò bơh mìu càl dờng lơh aniai tàm lồi nam 2009, ală gơl gùng lòt tus tiah lơh broă làng bol tàm kơnhoàl Tu Mrong tus tu\ do ờ hềt geh lơh niam wơl. Ờ geh gùng lòt, phan geh bơh tàm broă lơh sa kal ke tàm broă tăc, làng bol ờ geh bơta pràn kờ` tơnguh bơtàu lơh sa.

Ồng A Dũng, kuang jăt jơng atbồ anih duh broă ntum Đak Na pà g^t, ntum geh 13 [òn den geh mờr nggùl gơtìp koh gơl is tàm kàl mìu, rơndeh dờng, rơndeh Honda ờ gơtùi lòt tus. Tàm kàl prang, den rơndeh Honda gơtùi lòt tus tàm [òn Lê Văng, Đak Rê 1, Đak Rê 2, Ba Ham Long Tum…kung kal ke, bè rơgơi đơs tus broă pơn diang phan kă bro. Do là bơta tòm kuơ màng ngan lơh khà hìu rơ[ah tàm ntum do gam tus mờr 49%. Den tàng, kơ\p kờ` gơh gơnoar atbồ ntum dê kung bè làng bol tàm ntum là geh gùng rơndeh dờng lòt:“Làng bol kơ\p kờ` ală gah, mpồl lơh broă sền gròi bơcri priă lơh gùng lòt tàm ală [òn kờ` làng bol [uơn tàm broă lòt rê, pơn diang phan, kă bro ală bơta phan mờ làng bol geh lơh gơs. Kờ` ai măy mo\k lơh tàm ù tiah ơnàng 17 lồ mờ mìu càl dờng sồ 9 lài do lơh aniai mờ làng bol ờ gơtùi ai să lơh gơs”.

G^t gùng lòt là bơta kuơ màng kờ` pờ gùng klàs mờ rơ[ah, bal mờ broă ai bơta pràn bơcri priă, gơnoar atbồ kơnhoàl Tu Mrong pah nam kung neh hòi jà g^t nđờ 10 rơbô ngai lơh broă tàm làng bol kờ` lơh niam wơl ală gùng lòt tàm ală ntum, ală [òn mờ lơh jòng ală gơl gùng tus tàm tiah lơh sa. Bu\ lah bè hơ\, tàm ù tiah ơnàng, kơh bơnơm uă lơh kal ke, mờ trồ tiah mìu uă, den tàng cồng nha geh lơh ờ uă. Mờ geh uă [òn tàm kơnhoàl gam gơtìp koh gơl is pah tu\ geh mìu tus, broă lơh jăt ală broă lơh, rơndăp broă dong kờl làng bol tơmù rơ[ah kal ke kờ` geh cồng nha jăt mờ jơnau kơ\p kờ`. Cau te\ khà A Phun kuang jăt jơng atbồ anih lơh broă gah bơto bơtê mờ bơsram kơnhoàl Tu Mrong đơs: “Kờ` tơn jơh jơgloh, tơmù rơ[ah tàm kơnhoàl Tu Mrong, gùng lòt là kuơ màng ngan tus mờ làng bol. Lài ngan là ai ală oh kòn in lòt bơsram. Dơ\ 2 tai là làng bol lơh broă sa tu\ geh phan pơn diang. Kơ\p kờ` Đảng, Dà lơgar sền gròi bơcri priă lơh gùng lòt tus tàm [òn, tus tàm tiah lơh sa kờ` làng bol geh tơl bơta niam lơh sa tơnguh bơtàu”.

Mờ uă broă lơh ngan, ală nam pa do, khà hìu rơ[ah tàm kơnhoàl Tu Mrong neh gơmù mhar tàm ală nam. Di lah tàm nam 2011, khà hìu rơ[ah tus mờr 65% den tus lồi nam 2013 neh gơmù gam 42%. Khà tơmù rơ[ah geh rơlao 10% ndrờm mờ mờr 500 hìu klàs mờ rơ[ah pah nam. Bu\ lah bè hơ\, tàm mùl màl pà go\, di lah ờ bơsong gơs broă lơh gùng lòt, broă tơmù rơ[ah tàm kơnhoàl do gơ-ơm wơl tài geh di pơgăp 2 rơbô hìu rơ[ah gam tai ndrờm kis tàm tiah sar lơgar ngài, kis kơnờm mờ broă lơh sa suơn sre, mơya kal ke tàm broă tăc phan geh lơh, tài ờ geh gùng lòt niam. Khà tơmù rơ[ah bơh 8 tus 10% khà hìu rơ[ah pah nam mờ kơnhoàl Tu Mrong ai tơl^k geh là kal ke uă ngan.

                                                                     Cau mblàng Ndong Brawl