VOV4.K’ho- Tàm phan ngui soh ờs mờng bơh yau bơh cau ùr Thái jù dê ờ gơtùi ờ geh chèu piêu. Ờ mìng ngui tàm rài kis pah ngai lơm gời ờ mờ chèu Piêu gam ơn prăp uă bơta kuơ đah huềng jrô ơnàng ngan.

Chèu piêu geh cau ùr kòn cau Thái dê tàn gơs bơh đềs ruồi brài tàn gơ gơs bìai. Tu\ biài tàn gơs pang ồi den cèng lòt tram jù bàr pe dơ\ gơ in niam, biài geh ờ gơtìp gơ dô dà, tơnơ\ hơ\ tram mờ kơmhò chi brê nàng lơh biài in kră [ươn sềr rùp bè dà lơiang. Làng bol sùm ngui pang biài ơnàng pơgăp 40 phơng, jòng pơgăp dùl lãs tê mờ geh sềr bơh tềng 2 bồ chèu. Biài geh trum jù kuh halà trum gơ gơs jù lơm.

Brài nàng sềr chèu piêu sùm ngui mìng là brài bơh tu ruồi brài tram gơ gơs dà tơlir, pơrhê, dum jù, rơmi\t…Geh 2 bơta chèu piêu jat jơnau hòi bơh làng bol dê, dùl nơm chèu hòi là piêu xôn geh sềr [ươn ngan, ờ go\ kal ke, sềr brài pơrhê tàm bơrlu\ bal mờ brài tơlir, pơrhê, dum jù, rơmi\t jat lơm pòng dềt pang biài dê, đah ală lơm pòng dềt do geh sềr rùp chi che, plai krang dà mờ bơkàu…

Dùl nơm chèu piêu tai geh hòi là piêu xéo, geh sềr kal ke rlau sềr uă ngan rùp gơklo\ gơcrà tàm bơrlu\ bal ală brài sơng dà sềr tềng pang bìai đah 2 bồ. Jơh sềr rùp, oh mi cau ùr sùm ngui biài pơrhê nàng lơh che sơklu\p đah gùng jat đah kềng chèu mờ jing plai àu piêu (mờr ndrờm bè rùp bơka chèu Piêu nàng gơ in niam rlau tai). Ală plai àu piêu geh lơh gơs bơh bìai pơrhê geh pồt wil, tàm dơlam trồm là che bìai.

Cau pồt pal chài ngan lơh bè lơi nàng plai àu piêu do ndrờm bè rùp cồng biăp nha rơtồnh mờ sềr tàm bơrlu\ bal mờ brài sơng dà, tơlir, pơrhê, dum jù, rơmi\t. Bi Cầm Thị Xuân kis tàm [òn Hài, sơnah [òn Chiềng An, [òn dờng Sơn La, pà gi\t:

“A` bơsram sềr chèu piêu bơh tu\ dềt, kờ` lơh chèu piêu in niam, cau sềr chèu piêu pal kơ\ nùs, sềr jat tơl gùng biài gơ gơs rùp bơka tàm bơrlu\ bal mờ ală che brài sơng dà, tu\ tram he klài tai bàr pe nai boh, den brài ờ gơtìp jrừng, brài lơbơn sềr [ươn mờ niam”.

Tàm phan ngui soh bơh cau ùr Thái jù dê ờ gơtùi ờ geh chèu piêu. Chèu piêu geh ngui tàm rài kis ờs mờng pah ngai, kìng tơngài, kìng càl, gàr bơta ram tàm kàl mrềt. Chèu piêu gam ngui nàng lơh phan pà tam bau bơh ùr ban dê tàm ngai tam bau pà hìu bơnhă bơklau in. Chèu piêu ngui nàng lơh đơs crih tam ya, lơh phan kir sơnrai pà cau bơyô klau in tàm dơ\ nhơl chờ hờp to plai kòn ngai sa tềp.

Ùr ơruh tu\ soh phan kòn cau, bồ pơn chèu piêu sơlơ tơngo\ tai bơta niam bơh cau ùr Thái dê bơne\ bơnài ngan tu\ soh ồi àu niam, gơklo\ gơcrà bơh chèu piêu dê. Bi Cà Thị Chung, kis tàm [òn Tông, xã Chiềng Xôm, [òn dờng Sơn La, là cau mờng sềr chèu piêu, pà gi\t:

“Cau Thái sềr chèu piêu ờ mìng nàng lơh phan pà ai kòn ùr in tu\ rê hờ hìu đah klau lơm gời ờ mờ gam là nàng rơcang lài tàm hìu ngòt geh tu\ kờ`, tài bơh tu\ ies [ồc cau chơ\t bơh làng bol cau Thái dê kung kờ` ngan sơl chèu piêu, tàm hìu a` tu\ lơi kung geh pơgăp 10 nơm chèu piêu nàng prăp”.

Tàm dơ\ ies [ồc cau chơ\t bơh làng bol kòn cau Thái dê pal geh bơh 4 tus 8 nơm chèu piêu nàng lơh phan ơn pơndơng ai cau neh chơ\t in. Kuơmàng tu\ pơ ùr halà bơklau chơ\t rê mờ mò pàng lài, dùl nơm chèu piêu geh koh gơ gơs 2 gơl, dùl đah ai pơ ùr halà bơklau gam kis in mờ tus tu\ cau hơ\ kung chơ\t rê mờ mò pàng sơl den geh cèng ai cau hơ\ in.

Làng bol đơs là, tu\ chơ\t rê bal mờ mò pàng chèu piêu geh gơ gơs là phan hơ pơrgon nàng guh hơđang lơgar trồ tàm đal gơ\p wơl, ai chèu piêu hơ\ tàm tơrbo\ bal gơ gơs dùl nơm mờ đal wơl pơ ùr bơklau bè tu\ tơngai gam ơm kis tàm dunia. Bi Cầm Thị Xuân, kis tàm [òn Hài, sơnah [òn Chiềng An, [òn dờng Sơn La, pà git tai:

“Bơh rài ồng, rài bèp tus dì rài oh kòn, kòn sau tu\ do tu\ geh dơ\ ies [ồc cau chơ\t pal geh chèu piêu, chèu piêu ờ gơtùi ờ geh ờ”.

Rài kis ngai sơlơ bơtàu tơnguh, mờ uă phan ngui soh pa, niam ngan, uă ngan, [ươn ngan ngui lơh gơrềng uă ngan tus broă prăp gàr phan ngui soh ờs mờng bơh yau bơh làng bol kòn cau Thái jù dê. Mơya, chèu piêu kung gam ờ gơtùi ờ geh tàm rài kis đah huềng bơh làng bol Thái jù dê mờ sùm geh oh mi cau ùr kòn cau Thái jù pơn jat tai sềr tàn gơlơh bè broă lơh tờm tàm rài kis ờs mờng pah ngai bơh khi dê.

Mờ rùp hin ală ùr ơruh kòn cau Thái tiah đah tô mat tơngai mu\t dà lơgar bal mờ chèu piêu pơn tềng bồ bơh khi dê sơlơ niam, sơlơ bơne\ bơnài rlau tai tu\ geh nhạc sĩ Doãn Nho bơceh gơ gơs jơnau đơs crih “Chèu piêu”.

Cau cih mờ yal tơngi\t- Lơ Mu K’ Yến