VOV4.K’ho - Broă sền gròi Gơnoar ala măt dà lơgar dê là kờ` tơnguh gơnoar anih lơh broă geh gơnoar dà lơgar dờng ngan, anih lơh broă ala măt dờng ngan làng bol dê, gàr niam gơnoar dà lơgar mùl màl gơwèt làng bol dê. Tàm tơngai do, bal mờ broă lơh jăt gơnoar lơh adăt boh lam bal mờ tơl^k ală broă lơh kuơ màng dà lơgar dê, broă sền gròi dờng rơlao jơh Gơnoar ala măt dà lơgar neh geh uă tam gơl pa, pơgồp bal tàm broă ai broă lơh Gơnoar ala măt dà lơgar sơlơ ngai sơlơ geh cồng nha, mùl màl rơlao. Di tơnkah 70 nam ngai bơyai lơh te\ khà sơnrờp ngan pồ geh Gơnoar ala măt dà lơgar Việt Nam (06/1/2946-06/1/2016) mpồl cau ai tơng^t jơnau đơs geh jơnau yal bè tơngu me do.

Tàm pơrjum dơ\ 10 pa do, Gơnoar ala măt dà lơgar neh bơyai lơh sền gròi dờng rơlao jơh broă lơh jăt broă dong kờl adăt boh lam bè sền gàr, ngui ù tàm ală anih lơh sa suơn sre, tam brê dà lơgar tơngai bơh nam 2004 tus 2014. Dùl pang rùp tơrgùm jơh bè broă lơh tàm ală anih lơh sa suơn dờng, tam brê tàm gùt lơgar neh geh tơl^k loh tàm jơnau yal sền gròi mờ kung geh kuang bàng tàm Gơnoar ala măt dà lơgar mblàng, cri bơyai bè broă jàu ù ờ nền nòn, cồng nha geh ờ uă; broă toh wơl ù bơh ală anih lơh sa suơn dờng, anih tamj brê hơ\ sồng jàu wơl gơnoar atbồ in sền gàr gam lơyài, lơh gơl^k broă ù ờ geh cau tòm, ai tơl^k bơta sơgràm ù ờ di pal… Ồng Ksor Phước, kuang atbồ mpồl duh broă kòn cau Gơnoar ala măt dà lơgar-mờ là kuang atbồ mpồl sền gròi pà g^t: Kờ` geh pang rùp tơrgùm jơh, mpồl kuang bàng sền gròi neh pal lơh broă rơle\ ngan, tơrgùm nền nòn tus tơl khà kờp: “Khà kờp là broă kal ke ngan. Să tòm a` pal sền wơl sền sùm mờ lùp nền nòn nđan lah ală khà kờp tàm 1 tơngai den ndrờm bal mờ tu\ do lah ờ ndrờm bal. Khà kờp bơh ală gah lơh broă dà lơgar, ală càr kung bè hơ\ sơl. Mìng is ală càr, geh tus 10 càr geh uă anih lơh sa dờng, tam brê geh jơnau yal ờ tơl. A` sồr pal cih wơl, pal geh jơnau yal. Den tàng broă tơrgùm khà kờp là broă lơh kal ke ngan tus mờ mpồl kuang bàng sền gròi dê”.

Pram nam do, Gơnoar ala măt dà lơgar kơnă 13 neh bơyai lơh uă dơ\ sền gròi tơrgùm bal tàm kes priă dà lơgar, ală gah chài rơgơi, bơto bơtê mờ bơsram, lơh sơnơm, khoa học-công nghệ tus mờ ală broă tàm rài kis làng bol ờ su\k ơm bè sền gròi broă lơh jăt broă lơh niam wơl broă lơh sa tàm gah bơcri priă dà lơgar, anih lơh sa kă bro dà lơgar bal mờ anih priă jền; sền gròi broă lơh jăt broă dong kờl adăt boh lam bè sền gàr bơta kloh niam, ờ do ờ dă tàm phan sa; broă lơh jăt broă dong kờl adăt boh lam bè tơmù rơ[ah, tơngai bơh nam 2005 tus 2012… Di lah lài do, broă sền gròi dờng rơlao jơh Gơnoar ala măt dà lơgar dê mìng geh ai tàm nùs nhơm mờ tơngu me bơh sơnoa boh lam mờ adăt bơyai broă Gơnoar ala măt dà lơgar dê mờ ală kơrnoăt geh ai ndrờm bal, den tu\ do, rơndăp broă sền gròi neh geh Gơnoar ala măt dà lơgar ring bal pah nam kờ` dong kờl broă lơh do geh lơh sùm, lơh di pal, lơh di tu\ di bơta tòm. Đơs bè cồng nha bơh broă sền gròi tàm tơngai Gơnoar ala măt dà lơgar lơh broă kơnă 13, GS.TS Trần Ngọc Đường, gơnoar jăt jơng atbồ anih lơh broă Gơnoar ala măt dà lơgar lài do đơs là: “Bè sền gròi den Gơnoar ala măt dà lơgar kơnă 13 neh geh ală tam gơl pa, hơ\ là tus nền nòn tàm broă sền gròi jăt tơngu me kờ` tơmù broă sền gròi ờ tơrgùm bal mờ geh kuang bàng tơl^k jơnau lùp tàm broă lơh jăt gơnoar lùp là 1 broă lơh kờ` sền gròi di pal ngan, di pal mờ nùs nhơm kơ\p kờ` làng bol dê mờ tơl^k nùs nhơm ngăc ngar kuang bàng tàm Gơnoar ala măt dà lơgar dê”.

Jăt ồng Lương Phan Cừ, kuang jăt jơng atbồ anih duh broă ală bơta mpồl bơtiàn Gơnoar ala măt dà lơgar lài do yal, bơh broă sền gròi Gơnoar ala măt dà lơgar dê, ală broă lơh gam ờ pràn bơh ală anih lơh broă sền gàr dà lơgar bal mờ gơnoar atbồ ală tiah neh geh go\. Bơh tu\ hơ\, geh ală broă lơh di pal kung bè di tu\ bơtơl, lơh gơs broă lơh adăt boh lam tàm broă bơyai lơh. Ồng Lương Phan Cừ đơs là, sền gròi Gơnoar ala măt dà lơgar là broă lơh pal geh tàm broă sền gròi gơnoar pràn dà lơgar dê: “Broă sền gròi neh lơh tus tơl tơngu me broă lơh, tus tàm ală broă ờ su\k ơm ngan làng bol dê. Bơh broă sền gròi do, neh chồl pràn mpồl lơh broă, chồl pràn gơnoar atbồ lơgar bal mờ gơnoar atbồ ală kơnă lơh broă sơlơ ngai sơlơ geh cồng nha rơlao. Dùl jơnau lùp bơh kuang bàng tàm Gơnoar ala măt dà lơgar mơ neh lơh gơrềng tus mờ mpồl lơh broă dà lơgar, gơrềng tus tàm broă lơh mpồl lơh broă dà lơgar den bè hơ\ là geh cồng nha ngan”.

Tàm ală broă sền gròi, lùp mờ hơ jơnau lùp geh sền là 1 broă sền gròi geh cồng nha Gơnoar ala măt dà lơgar dê bal mờ kuang bàng tàm Gơnoar ala măt dà lơgar dê. Broă sền gròi sùm geh tam gơl pa kờ` tơnguh khà niam, tàm hơ\ uă ngan là tam gơl broă lùp mờ hơ jơnau lùp, bè hơ jơnau lùp jăt mpồl broă lơh, tơmù ờ uă ngan tơngai hơ jơnau lùp mờ sră nggal… Khà uă mờ khà niam ală jơnau lùp bơh kuang bàng tàm Gơnoar ala măt dà lơgar sơlơ ngai sơlơ geh tơnguh uă. Kuơ màng ngan, tàm pơrjum dơ\ 10 pa do, broă lùp mờ hơ jơnau lùp Gơnoar ala măt dà lơgar dê geh tam gơl pa mờ broă ai ală kuang bàng geh gơnoar lùp ală kuang bàng lơi tàm Gơnoar atbồ lơgar, Kuang gơs…mờ lùp tơn Kuang atbồ Gơnoar ala măt dà lơgar. Mò Trương Thị Ánh, kuang bàng [òn dờng Hồ Chí Minh đơs: “Broă lơh dơ\ do niam ngan, tài do là pơrjum lồi tơngai lơh broă, tơngu me geh ai là sền wơl tàm broă lơh jăt ală kơrnoăt lài mờ hơ\ den lùp ală kuang atbồ gah lơh boă dà lơgar bal mờ ală gah lơh broă gơrềng bal lơh jăt bè lơi, cồng nha bè lơi den pal yal wơl cau te\ khà in g^t. Do là broă lơh niam, di gơlan geh tơnguh tàm tơngai lơh broă tơnơ\ do. Bè tơngu me den a` go\ dơ\ do gơnoar atbồ lơgar bal mờ ală gah lơh broă gơrềng bal yal broă lơh jăt ală cồng nha, broă lùp mờ hơ jơnau lùp tàm tơngai pa do. Tàm jơnau yal geh song dơ pă ngan, geh sền broă neh lơh să tòm, geh đơs tus ala broă lơh niam kờ` tơmù ală broă lơh gam ờ pràn mờ ală kuang bàng neh lùp tàm tơngai pa do”.

Mơya, broă sền gròi gam geh ală broă lơh ờ pràn, bè ờ hềt di pal mờ broă sơlơ ngai sơlơ geh uă tàm broă lơh Gơnoar ala măt dà lơgar dê; geh uă jơnau đơs tơnơ\ mờ tu\ sềngròi ờ hềt geh ală anih lơh broă gơrềng bal lơh jăt nền nòn, lơh khà niam broă sền gròi ờ geh cồng nha, ờ mùl màl. PGS.TS Bùi Xuân Đức, gơnoar atbồ anih lơh broă cri bơyai, anih duh broă duh broă gah tề lam gùng dră bal Việt Nam đơs là: “Broă sền gròi pal geh tơnguh niam. Tài Gơnoar ala măt dà lơgar geh 3 kơnòl là lơh adăt boh lam, tơl^k ală broă kuơ màng dà lơgar dê mờ sền gròi. Broă sền gròi tu\ do làng bol kơ\ kờ` ngan, pal lơh bè lơi sền gròi mùl màl. Sền gròi gơs pal geh bơsong kơnòl ờ go\ di là sền gròi gơs lời tơn den ờ di pal mờ jơnau kờ`, kơ\p kờ` làng bol dê mờ mùl màl là ờ di pal mờ jơnau kờ`, jơnau kơ\p kờ` Gơnoar ala măt dà lơgar dê”.

Tài broă sền gròi sùm geh uă cau sền gròi ngan, broă sền gròi bơh cau te\ khà là tài geh gơrềng tus mùl màl, chồl pràn ală anih lơh broă dà lơgar tơmù ală broă lơh ờ di pal, tơnguh niam khà, cồng nha broă lơh, pơgồp bal niam tàm broă bơsong ală broă ờ su\k ơm tàm rài kis geh ai tơl^k. Sơlơ\u wơl, ală cồng nha hơ\ geh pơgồ bal tàm broă tơnguh khà niam, cồng nha bơh broă sền gròi Gơnoar ala măt dà lơgar dê, kờ` anih lơh broă geh gơnoar dờng ngan dà lơgar dê di pal mờ làng bol, gàr niam gơnoar, bơta kuơ di pal làng bol in.

        Cau cih mờ yal tơng^t Ndong Brawl