Cồng nha bơh broa\ lơh bơto bơtê broa\ lơh tus cau lơh broa\ tàm bòn, hờ bòn Dray Sap.
Thứ ba, 00:00, 14/10/2014

        Broa\ lơh bơto broa\ lơh tus cau lơh broa\ tàm bòn lơgar jat bal kơrnuat sồ 1956 bơh Gơnoar atbồ lơgar neh geh mut lơh geh cồng nha tàm ờ ua\ tiah bơh càr Dak Lak. Mờ ala\ jơnau neh bơsram, ala\ cau bơsram geh gơtùi ngui tàm lơh sa, ròng phan mờ geh tai pria\ jền bơh broa\ lơh pa neh geh bơsram. Ngai do geh yal  bè cồng nha broa\ lơh do tàm ntum Dray Sap, kơnhoàl Krông Ana, càr Dak Lak.

Hìu lơh jơnhoa 2 cờn bơh ùr bơklau Y Cam Apuốt dê mpờl go\ ngan tàm gùl ală hìu lơh mờ chi, hìu lơh bè ờs mờ kung ndrờm bè là hìu lơh jơnhoa 2 cờn dùl lơm tàm bòn Kla, ntum Dray Sap. Hìu lơh ơnàng mờr 140 thơk vuông pa mu\t ơm tàm nhai 10 nam lài là broă lơh mờr dùl nam rơndăp lơh is mờ lơh bơh ùr bơklau bi Y Cam Apuốt dê. Do là hìu kơ\p kờ` bơh ùr bơklau bi dê tơ nơ\ mờr 20 nam tơngơs hìu bơnhă mờ gơ wèt mờ bi, sơlơ geh bơta kuơ dờng màng rlau tu\ geh lơh bơh mpàng tê bơh he dê. Bi Y Cam, đơs:“ An\ dan ưn ngài tus ală cau pơgru neh pờ ơdu\ bơto broă lơh bòn lơgar ai làng bol tàm kơnhoàl Krông Ana do in, kuơmàng là gơ wèt tus mờ hìu bơnhă bol an\ neh geh bơsram bè broă lơh hìu đam. Cồng nha bơh rơndăp broă lơh bơto broă lơh ai cau lơh broă bòn lơgar do in, bol an\ sền go\ làng bol neh kơ\ kơl jăp geh rài kis mờ kung geh chài rlau tàm broă lơh, mơkung bơto bơtê ală broă lơh ndai bè tam phan, ròng phan. Kơ\p kờn bơta sền gròi bơh ală kơnă gơnoar atbồ dong kờl uă rlau tai ai làng bol in bơsram uă ơdu\ rlau tai nàng làng bol sơlơ chài tàm broă lơh, geh priă jền sùm”.

Bulah pa bơsram mờ lơh broă ờ hềt tus 2 nam do, mơya làng bol tàm bòn pin dờn ngan tàm broă lơh bơh bi Y Cam dê, den tàng bè hơ\ mờ bi lơh ờ tu\ lơi jơh broă. Bơh dùl nă cau lơh broă sa mìng gi\t tus broă lơh tàm mìr sre, tu\ do, bi Y Cam neh gơ gơs là cau chài lơh hìu đam mờ geh tai priă jền ai hìu bơnhă in bơh broă lơh hìu do.

Dùl nă cau ndai là ồng Đỗ Văn Vui, ơm tàm bòn Tuôr A, làng bol mờng hòi mờ mat rềp mềl ngan là bèp Châu, tài bơh ồng bau mờ ùr kòn cau Rơđê. Ồng là dùl tàm ală cau jơh nùs ngan tus bal bơ srăm uă ngan ơdu\ bơ srăm rlau jơh tàm ntum Dray Sap do. Bulah neh rlau 50 sơnam, mơya ồng gam tơriang ngan cih mat dan bơsram lơh niam wơl măi nổ lơh broă sa sươn sre pràn dềt, đèng ngui tàm rài kis pah ngai, lơh sơnơm phan ròng, ròng phan, tam phan. Ồng Vui sền go\ geh kuơ ngan tu\ geh bơsram.“ Lài do, ờ hềt lòt bơsram broă lơh den hìu bơnhă kung geh tam phan, ròng phan sơl, mơya lơh ờ geh cồng nha uă, lơh sa kung kal ke ngan. Tơ nơ\ tu\ tơngai lòt bơsram, den an\ đòm jăt ală jơnau gi\t wa\ nàng ngui tàm broă lơh bè cit sơ nơm vaccine, sơnơm rcăng sơndră lài, gơbàn kòp den neh geh sơnơm sơm kòp den ròng phan kung geh priă cồng sơl. Kòi den tu\ do lơh ờ tu\ lơi gơtìp ờ geh tơnhàu tai, geh tơl ală bơta sơ nơm, den he gi\t tơngai ngui ală bơta sơnơm, kah jơh tàm bồ tơngoh he. Broă lơh đèng, den tàm bòn, cau lơi lơh hìu pa, den jà lơh đèng hala hìu bơnhă cau geh bơta ờ niam bè đèng, khi jà he lơh niam wơl den he tus lơh niam wơl cau in”.

Ală kòn ùr bơh ồng dê là H’ Măng Niê, H’ Long Niê, H’ Mỹ Niê ndrờm tus bal bơ srăm ală ơdu\ bơto tàn mai phan, tàn ồi yau. Tu\ do, gam dờp phan rê lơh tàm hìu, mìng is H’ Long den geh jà lơh pơgru jăt sră pơrgon bơh Anih tờm bơto broă lơh kơnhoàl Krông Ana dê, lòt bơto ai cau pơgru tàm ală ơdu\ bơto broă lơh tàm kơ nhoàl in.

Ồng Nguyễn Thành Đô kuang jăt jơng atbồ Anih tờm bơsram mpồl bơtiàn ntum Dray Sap pà git: ală nam lài, anih do neh pơ gồp bal mờ anih tờm bơto broă lơh bơh kơnhoàl dê pờ 22 ơdu\ bơsram bơh 3 tus 6 nhai mờ neh pà sră cơng tàng ai rlau 800 nă cau bơsram ală broă lơh bươn, bươn ngui tàm rài kis geh ngan, bè: lơh đèng, ròng phan, lơh sơ nơm phan ròng, tam phan, tàn mai phan, tàn ồi yau, lơh hìu đam, lơh niam wơl măi nổ, tam bơsềt.“ Kuang bàng tàm anih do tàm jàu gơ\p lòt tus tơn bòn, tơl hìu làng bol nàng lùp kờn gi\t bè jơnau kơlôi sơ nơng bơta kơp kờn bơh tơl nă làng bol dê. Bơh ală sră lùp sền, bol an\ tơrgùm jơh wơl gơs broă rơndăp lơh mờ rơndăp tăp sèng gơs ală broă pal lơh lài, broă lơh lài lơi kờn pal bơto lài, nàng lơh bè lơi gơ in lơh geh jơnau kơ\p kờn bơh làng bol dê, ngan là làng bol kòn cau, hơ\ là khi kờn bơta lơi he ai bơta hơ\ khi in. Bơsram jăt tu\ jiơ bơh làng bol dê, jăt broă lơh nhai kàl bơh phan ròng, phan tam dê. Bol an\ lơh bal bơsram sră mờ bơsram broă lơh tơn. Mờ gơtùi bơsram jăt tu\ jiơ, bơsram bal tàm trồ mang kung di sơl mờ broă lơh ơdu\ bơasram tus tơn tàm tơl hìu bơh cau kờn bơsram dê”.

Tơ nơ\ dùl ơdu\ bơsram, Anih tờm bơsram mpồl bơtiàn ntum Dray Sap rcăng lài lơh broă mờ ală mpồl lơh sa kă bro nàng ală cau bơsram jak tus lơh broă hala pơn jăt tai bơsram jơnhoa rlau tai tàm hìu bơsram Cao đẳng broă lơh ơruh pơnu kòn cau Dak Lak. Ală cau bơsra jak tàm broă đòm jăt jơnau gi\t wa\ lơh broă bơta geh ngan tàm rài kis lơh geh cồng nha uă bè: bèp Châu, Y Cơn tàm bòn Tuôr A bơsra ơdu\ lơh đèng ngui tàm rài kis; bi Thanh ơm tàm bòn Dray Sáp, bi Tuấn ơm tàm bòn Tuôr A bơsram du\ lơh niam wơl măi ngui tàm broă lơh sa sươn sre geh bơta pràn dềt; Y Ôn Niê mờ Y Nuet Ksơr ơm tàm bòn Tuôr A geh dà lơgar dong kờl priă neh pờ anih lơh niam wơl rơndeh măi ờdiơng mờ măi nổ; ơdu\ bơto tam bơsềt, lơh phơng vi sinh geh bi ùr Hoa, bi Đô tàm bòn An Na, bi Hà, ồng Lanh tàm bòn Dray Sap. Ngan ală cau bơsram do gơ gơs wơl là ală cau lơh broă bal niam ngan, lam sồr làng bol, oh mi, oh kòn kòn sau tàm jơi nòi pơn jăt tai cih măt bơsram broă lơh jăt jơnau kơ\p kờ`, mờ bơta chài bơh he dê. Bè bi Y Cam cih mat pơ ùr mờ kòn ùr in bơ srăm ơdu\ tàn mai phan neh 2 nhai do, bi gam lời jơh cờ` hìu hơđơm bơh hìu pa lơh dê ai anih tờm bơ srăm mpồl bơtiàn bơh ntum Dray Sap dê in ơn măi mok, bơto tàn mai phan tàm do. Bi ùr H’ En Apuốt atbồ ơdu\ bơsram tàn mai phan, pà gi\t:“ An\ gơlơh kờn ngan tài geh anih tờm kơnhoàl dong kờl pờ ơdu\ bơto broă lơh tàn mai phan ai làng bol bol an\ in. Tơ nơ\ tu\ jơh bơsram ơdu\ do, bol an\ gơtùi mai phan soh kơnòm bơsram ai oh kòn mờ làng bol tàm bòn in. Tơ nơ\ do geh tu\ den gơtùi dan lơh broă tàn mai phan mờ mpồl lơh sa kă bro hala ală anih mai phan nàng lơh geh tai priă jền ai hìu bơnhă in”.

Bal mờ broă bơto broă lơh, anih tờm bơsram mpồl bơtiàn ntum Dray Sap gam pơ gồp bal mờ broă bơto sră, pờ ală ơdu\ bơto sră nàng tơn jơh bơta ờ gi\t sră ai làng bol in, bơto bơ tơl kai bơsram dùl, kai II niam ngan. Rài kis bơh làng bol dê tơ nơ\ tu\ bơsram broă lơh bơtàu tơnguh rlau mờ lài. Nam 2010, jơh gùt ntum geh 310 hìu rbah jăt khà lài do, den nam 2012 mìng gam 190 hìu rbah jăt khà pa. Bơh ală cồng nha lơh geh, mpồl kuang bàng đơng lam anih tờm bơsram mpồl bơtiàn ntum Dray Sap, kơnhoàl Krông Ana rcăng pờ ală ơdu\ bơto broă lơh kal ke rlau bè: tin học, lơh niam wơl điện tử, tàn mai phan mờ măi moc\, lơh hìu dờng niam.

                                                                           Cau mblàng Lơ Mu K’ Yến.

Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC