VOV4.K’ho – Mu\t lơh broă lơh tam pa wơl kơphê, tơngai lài, Anih priă jền lơh broă sa mờ bơtàu tơnguh [òn lơgar càr Dak Nông neh ai cau lơh broă sa in càn gi\t nđờ rhiang tơmàn priă ờ sa priă cồng uă mờ tơngai ai càn jo\ jòng. Bal mờ hơ\, gah lơh broă geh gơnoar kung jơh nùs dong kờl cau lơh broă sa bơta chài tam pa wơl mờ ngui ală sơntìl pa. Geh bơsong ală broă dơng màng là priă càn ờ sa priă cồng uă, mờ bơta chài, sơntìl pa, uă cau lơh broă sa tàm càr Dak Nông neh mu\t lơh geh cồng nha broă tam gơl sươn kơphê kra jo\ sơnam ờ geh uă plai mờ kơphê geh cồng nha lơh sa uă. Broă lơh tam pa wơl kơphê tàm ù tiah càr Dak Nông bơh sơnrờp neh lơh geh cồng nha niam ngan..

            Kàl mìu nam 2012 lài do, hìu bơnhă ồng Đoàn Hùng Thịnh, ơm tàm [òn 8, ntum Nhân Cơ, kơnhoàl Dak R’lấp, càr Dak Nông neh tam pa wơl 400 tờm kơphê jat broă lơh bơkiar ntê pa căt. Ală tờm kơphê kra jo\ sơnam ờ geh uă plai mơya geh rơyas pràn ngan den geh gàr wơl bơnah tờm nàng bơkiar mờ ntê pa căt sơntìl TR4. Ồng Thịnh geh ai càn 30 tơlak priă mờ priă cồng 7% pah nam mờ geh lòt bơsram ală ơdu\ bơto pơlam bè bơta chài tam pa wơl, yal tơngi\t sơntìl pa. Tơnơ\ 18 nhai bơkiar ntê căt pa, kàl kơphê nam lài, 400 tờm kơphê hìu ồng dê neh geh plai nam sơnrờp geh 1 tấn 4 mờ nam do digơlan lơh geh 2 tấn 4. Bơh cồng nha bơh sơnrờp bơh broă tam pa wơl kơphê do, hìu bơnhă ồng Thịnh pơn jat tai càn priă dong kờl priă cồng nàng rề ơnàng sươn kơphê tam pa wơl tàm jơh 5 lồ. Ồng Đoàn Hùng Thịnh, đơs bè do: “Geh bơh bơta kơphê kra jo\ sơnam ờ huan geh uă plai, a` gi\t là kờn pal lơh tam gơl pa mờ tam pa wơl. A` rwah ală tờm kơphê lơi geh rơyas pràn mờ niam den òt te\ mờ bơkiar. Nam dơ\ pe geh plai bè do. Tu\ òt te\ a` rwah chi sơntìl, tu\ bơkiar dilah nam dơ\ 2 den lơh geh pơgăp 3 tấn tàm dùl lồ, nam dơ\ pe den ai geh bơh 4 tus 5 tấn tàm dùl lồ, tus dì nam dơ\ 5 den digơlan là lơh geh rlau 6 tấn tàm dùl lồ…”.

Tàm ù tiah ntum Nhân Cơ, kơnhoàl Dak R’lấp, tus tu\ do neh geh rlau 110 hìu làng bol geh càn priă dong kờl bal mờ priă cồng ờ uă nàng mu\t lơh broă lơh tam pa wơl kơphê tàm bă ù mờr 300 lồ. Ală sươn kơphê kra jo\ sơnam, ờ geh uă plai neh mờ gam geh cau lơh broă sa ala wơl mờ broă bơkiar ntê căt pa bơh ală sơntìl pa cồng nha lơh geh uă rlau mờ niam rlau. Mò Nông Thị Đông, ơm tàm [òn 10, ntum Nhân Cơ, kơnhoàl Dak R’lấp, gam tam pa wơl kơphê jat bè lơh dàr dàr tàm bă ù mờr 8 lồ bơh he dê, yal bè do: “A` lòt sền tàm ntum, den a` sền go\ ală sươn kơphê niam. A` tam tàm ù tiah 8 lồ kơphê. Kơphê kra jo\ sơnam tơl tờm mìng lơh geh 1 ki\ mờ nggùl kơphê lơm. Tu\ do tam pa wơl den tơl tờm geh tus 3 ki\ mờ nggùl. Tu\ do bơta chài lơh den a` neh jơh gi\t mờ chài ngan bè ntê, ntê pa căt, tuh dà mờ ơn phơng neh chài ngan”.

Nàng dong cau lơh broă sa tam pa wơl kơphê, gah lơh broă sa sươn sre mờ ală anih lơh broă dong kờl bơto pơlam broă lơh sa sươn sre tàm tiah do neh jơh nùs pờ ơdu\ bơto pơlam mblàng yal, cribơyai tàm sươn sre tơn nàng yal tơngi\t cau lơh broă sa in broă chài tam mờ sơngka sền gàr mờ broă ngui ală sơntìl pa. Mpồl sền gàr phan tam mờ Anih tờm dong kờl bơto pơlam broă lơh sa sươn sre phan tàm dà càr Dak Nông dê neh ai kuang bàng tus tơn tàm ală [òn nàng lơh ală broă lơh tam pa wơl bè bơkiar ntê pa căt halà tam pa. Kỹ sư Nguyễn Chí Phúc kuang bàng tàm Mpồl sền gàr phan tam càr Dak Nông pà gi\t, bơh broă mu\t lơh broă lơh tam pa wơl geh cồng nha tàm ală [òn, làng bol neh sơnđờm tam pa wơl bal mờ uă sơntìl pa geh gi\t loh anih lơh gơlik mờ cồng nha loh làng ngan: “Sơntìl ai nàng tam pa wơl là sơntìl bơh Anih kơlôi sơnơng jak chài lơh broă sa sươn sre brê bơnơm Tây Nguyên dê ai. Ală sơntìl do neh geh Anih kơlôi sơnơng do tam tơrlòng lài uă nam ai mờ làng bol neh tam uă nam lơh geh cồng nha mờ bơta pràn ko\ng mờ trồ prang uă ngan; gơkờn mờ ù tiah trồ tiah tàm tiah do. Bơdìh mờ broă lơh tam pa wơl kơphê, bol a` gam pờ uă ơdu\ bơto pơlam lơyah ngai, bơto pơlam bal mờ ală broă lơh bơta chài sơngka sền gàr ai kơphê tam pa wơl in”.

3 nam do, Gah lơh broă sa mờ bơtàu tơnguh [òn lơgar càr Dak Nông pơgồp bal mờ Mpồl tam klac bal lơh kơphê, ka kau Việt Nam pà 3 rbô ki\ sơntìl sih ờng mờ 48 rbô chi sơntìl pa bơh Anih kơlôi sơnơng jak chài măy mok lơh broă sa sươn sre brê bơnơm Tây Nguyên  lơh mờ ai. Bơdìh hơ\ tai làng bol gam ngui ală sơntìl bè bè TR4, TR9, TR11, TX1 drơng tàm broă tam pa wơl mờ bơkiar lơh tam gơl pa. Uă ngan ală sươn tam pa wơl kơphê lơh geh cồng nha bơh 4 tus 6 tấn dùl lồ, jơnhoa rlau 2 dơ\ pơndrờm mờ khà kờp bal bơh càr dê. Jat Gah lơh broă sa mờ bơtàu tơnguh [òn lơgar càr Dak Nông yal, bơh nam 2012 tus tu\ do, gùt càr neh mu\t lơh tam pa wơl tàm bă ù mờr 6 rbô lồ, geh 20% bă ù kờn pal tam pa wơl. Ồng Đinh Văn Công kuang jat jơng atbồ Anih priă jền lơh broă sa mờ bơtàu tơnguh [òn lơgar càr Dak Nông, pà gi\t: tu\ do anih priă jền neh ai càn mờr 200 tơmàn priă ai càn ờ sa priă cồng uă nàng dong kờl tam pa wơl kơphê. Anih priă jền kung neh rcang lài priă jền pơn jat tai dong kờl cau lơh broă sa càn tam pa wơl kơphê, bơta là lơh sră nggal dan càn kờn pal lơh jat di jơnau sồr: “Dilah ờ hềt geh sră cih mat ơm tàm tiah rơndăp ù tiah den tàm sră ai càn geh ki\ mat bơh anih duh broă làng bol ntum dê, hìu lơi geh bă kơphê ơm tàm tiah rơndăp ù tiah tam pa wơl kơphê geh tai bơta ki\ mat hơ\. Ai dilah neh geh sră cih mat jat gah lơh broă sa càr dê bơto pơlam geh ki\ mat ơm tàm tiah rơndăp ù tiah tam pa wơl kơphê bol a` geh ai càn. Ală hìu bơh lài do neh càn priă anih priă jền dê nàng sơngka sền gàr, tu\ do cau mu\t lơh jat broă lơh tam dàr dàr uă rlau 3 sàu nàng càn. Dilah neh càn priă tàm anih priă jền đen kờn pal tơrmù bơnah priă càn sơngka sền gàr ndrờm pal mờ bơnah ai càn tam pa wơl kơphê. Mờ kung mờ sră nggal hơ\ bol a` geh sền sơ wì ai càn…”.

Broă lơh tam pa wơl kơphê neh lơh geh cồng nha bơh sơnrờp. Nàng pơn jat tai mu\t lơh bơtàu tơnguh kơphê kơ\ kơl jăp jo\ jòng, bal mờ broă bơto ngui bơta jak chài pa tàm broă lơh sa, Dak Nông gam lơh geh tơl ală bơta niam ngan rlau jơh ai cau lơh broă sa in geh càn priă ờ sa priă cồng uă bơh Broă lơh tam pa wơl kơphê mờ Gơnoar atbồ lơgar neh ai.

            Cau cih mờ yal tơngi\t- Lơ Mu K’ Yến