VOV4.K’ho- Bal mờ ală tŭ tơngai tam gơl pa mờ mŭt gơrờm bal, niam chài ờs mờng bơh yau bơh uă ƀòn lơgar ală jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau dê neh mờ gam geh ală bơta tam gơl gơ jăt bal tàm gah niam ngan mờ ờ niam. Nàng prăp gàr ală bơta kuơ niam chài- jơtài kuơmàng bơh tơl jơi bơtiàn dê, den hìu bơnhă lơh dùl gơnoar broă dờng màng ngan.

Hìu bơnhă là dùl rơndăp mòn mpồl bơtiàn kuơmàng, là tiah prăp gàr mờ ngui niam ală bơta kuơ niam chài ờs mờng bơh yau, là tiah kuơmàng nàng crơng gơs, ròng gàr mờ bơto bơtê nùs nhơm kòn bơnus dê. Hìu bơnhă ngan là tiah ơn prăp mờ jàu lời wơl bơta kuơ niam chài jơi bơtiàn dê. Mờ anih hìu bơnhă, ală bơta kuơ niam chài ờs mờng bơh yau geh jàu lời wơl, tàm bơtờp mờ wă wờng dùl bă gơlơh is.

Tŭ do, uă ngan ală jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau tàm lơgar he neh ngui niam geh gơnoar broă bơh rơndăp mòn hìu bơnhă dê tàm broă prăp gàr lời wơl ală bơta niam chài niam bơnĕ bơh jơi bơtiàn dê, mờ prăp gàr lời wơl ai ală rơnàng oh kòn kòn sau tơnơ̆ do in. Tàm tơl hìu bơnhă ală jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau, ờ uă kung dùl êt sơl, ndrờm geh ală broă lơh sền gàr dà đơs mè deh, phan ngui soh, phan sa ờs mờng bơh yau, ñô bau, ies tơ̆p ƀồc, duh khuai mò pàng, pin dờn jăt yàng...Ngan broă lơh jăt ală bơta niam chài hơ̆ tàm hìu bơnhă neh prăp gàr lời wơl bơta niam chài jơi bơtiàn dê bơh rài do tus rài ndai.

Tàm tŭ uă jơi bơtiàn gam ơm tềng đăp dùl bơta geh ngan là rơnàng kơnòm să ờ gŏ bài kờñ ngan mờ dà đơs mè deh dê, den cau Sán Chỉ ơm tàm xã Húc Động, kơnhoàl Bình Liêu, càr Quảng Ninh ndrờm bè cau lơi kung gĭt lơm, chài lơm đơs dà jơi bơtiàn he dê. Bi Chạc A Thìn ơm tàm thôn Lục Ngù, xã Húc Động, kơnhoàl Bình Liêu, càr Quảng Ninh yal: Rơnàng kơnòm să tàm do tŭ do đơs dà jơi bơtiàn bơh he dê. Dà đơs, akhar cih mè deh dê gam sền gàr là niam ngan, 100% ală oh, ală sau ndrờm chài lơm tơm bơh bơr mờ dà kòn cau he dê.

Bi Lục Thị Cọn ơm tàm thôn Mõ Túc, đơs: Cau Sán Chỉ bol añ sền broă prăp gàr dà đơs jơi bơtiàn dê hơ̆ ngan là sền gàr, prăp gàr “huềng” bơh jơi bơtiàn he dê. Hìu bơnhă bi neh sền gàr dà đơs jơi bơtiàn he dê jăt broă lơh bè do. Bi Lục Thị Cọn đơs tai: Hìu bơnhă añ đơs dà jơi bơtiàn he dê, ờ gŏ đơs dà yoan. Ală kòn lòt bơsram den ală kòn đơs dà yoan. Ơm tàm hìu tơm bơh bơr mờ mè bèp kung đơs dà jơi bơtiàn he dê.

Broă tơm bơh bơr mờ ală cau ờ dùl jơi bơtiàn bal mờ he, tŭ do cau Sán Chỉ mìng ngui dà yoan lơm. Mơya, tàm rài kis pah ngai tàm hìu bơnhă, ƀòn lơgar, cau Sán Chỉ bal mờ gơ̆p kung gam ngui sơl dà đơs mè deh he dê. Den tàng bè hơ̆, broă tơm bơh bơr, yal jơnau nàng prăp gàr lời wơl dà đơs tàm mpồl bơtiàn cau Sán Chỉ kơnờm bơh hơ̆ mờ geh lơh pràn, ngui dùl bă is jơh lơm. Bi Tô Đình Hiệu- Phó Kuang ătbồ Anih tờm mblàng yal jơnau niam chài kơnhoàl Bình Liêu, pà gĭt: Cau Sán Chỉ tàm Húc Động gơlơh iang nùs ngan tài bơh tơl nă làng bol tàm do ndrờm geh bơta gĭt wă bơtê đơs chài dà đơs bơh he dê, den tàng tus tŭ do, broă kơlôi rơcăng dà đơs cau Sán Chỉ dê gơtìp hŭi roh rơhời den kung ờ duh pal kơlôi rơcăng ir tai.

Bal mờ bàr pe jơi bơtiàn kòn cau ndai, jơi bơtiàn kòn cau Dao là dùl jơnau ai lơh pơnyơu pal bơsram ngan tàm broă prăp gàr, lời wơl tàm pơdờn bơta niam chài tàm hìu bơnhă, mờ geh bal tàm jơi nòi khi dê. Ngan bơhiàn do bơh cau Dao dê neh mblàng bơh tài bè lơi mờ dà đơs mờ uă bơta niam chài niam bơh cau Dao dê geh sền gàr. Mpồl bơtiàn cau Dao ơm tàm Sa Pa đơs tus ồng Tẩn Vần Siệu bal mờ dùl bơta pin dờn kờñ gơboh mờ sền ngềr ngan. Ồng Siệu tŭ do gam prăp gàr geh rlau 40 pang sră yau bơh cau Dao dê. Geh ală pang sră geh sơnam ndrờm mờ 4 tus 5 rài kòn bơnus tơn. Jăt ồng Siệu yal, bơsram akhar cih Nôm Dao hơ̆ ngan là nàng sền gàr, dà đơs, akhar cih bơh jơi bơtiàn he dê. Ồng Siệu đơs: Bơsram akhar cih Nôm Dao, lài ngan là bơto dà đơs, akhar cih, tơnơ̆ hơ̆ sồng tus đơs crih, bơsram tus broă lơh kòn bơnus, bơsram tus broă duh khuai mò pàng.

Ồng Siệu yal: Hìu bơnhă ồng kung bè jơh ală hìu bơnhă cau Dao kis tàm Sa Pa, bơto akhar cih ờ gŏ di mìng ƀươn ƀoài tàm broă bơto ai kòn in gĭt sền, gĭt cih akhar bơh jơi bơtiàn cau dê lơm ờ mờ gam bơto kòn in bơsram geh bơta di bơta tìs, bañ hŭi tĕ mò pàng jơi nòi he dê. Ồng Siệu pà gĭt: Tàm pang sră yau đơs bè bơto nùs nhơm lơh kòn bơnus, dà kơlhề mè bèp dê geh jơnau cih bè do: Ơm tàm hìu ờ duh rơngòt bèp, ờ duh rơngòt mè den lòt tus hờ hìu yàng phờk, hìu duh khuai chu ñàng nàng lơh ñchi lơi? Ai dilah ờ ơm kis niam mờ mè bèp den bulah he tus hờ hìu yàng phờk, hìu duh khuai dan gĭt nđờ kung ờ jai jơh sơl tìs bơh he dê. He ơm tàm hìu tŭ lơi kung pal ki ngàm duh rơngòt mè bèp, sền gàr mè bèp pal jơh nùs ngan.

Tềng đăp ală bơta tam gơl bơh mpồl bơtiàn pa tŭ do dê, broă prăp gàr bơta kuơ niam chài ờs mờng bơh yau bơh ală jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau dê ơm tềng đăp uă bơta kal ke, bơta lòng pa. Bơta hơ̆ gơ sồr pal lơh jăt dùl tŭ bal uă broă lơh nàng kờñ ngui niam gơnoar broă hìu bơnhă dê tàm broă prăp gàr ală bơta niam chài bơh tơl jơi bơtiàn dê, pơgồp bơnah prăp gàr, lời prăp wơl, gơmŭ jrô mờ tàm bơtờp ală bơta kuơ niam chài ờs mờng bơh yau dùl bă gơlơh is tàm tơl hìu bơnhă. Do kung ngan là gùng dà sền gàr mờ ngui niam bơta kuơ niam chài ờs mờng bơh yau bơh ală jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau dê dùl bă kơ̆ kơl jăp jŏ jòng.

Cau cih Thanh Tâm- Cau mblàng Lơ Mu K’Yến