VOV4.K’ho – Kờn dong làng bol in gi\t mờ lơh jat niam ală broă lơh sền gàr tơl niam rài kis mpồl bơtiàn gơ rềng tus bàr broă lơh Sền gàr rềs àr mpồl bơtiàn mờ Sră kham sơm kòp ờ sa priă, tơngai lài, Sền gàr rềs àr mpồl bơtiàn càr Gia Lai neh geh ală dơ\ tìp mat cribơyai mờ cau lơh broă sa. Broă lơh tìp mat cribơyai là iat cau lơh broă sa đơs mờ đơs cau lơh broă sa in gi\t bè gùng dà broă lơh sền gàr tơl niam rài kis mpồl bơtiàn. Broă tìp mat cribơyai broă geh lơh ngan ngồn neh dong gah sền gàr rềs àr mpồl bơtiàn bơsong geh ală bơta gơkòl, bơh hơ\ dong lơh niam rlau gùng dà broă lơh sền gàr tơl niam rài kis mpồl bơtiàn..

Ntum Biển Hồ, [òn dờng Pleiku là dùl tàm ală ntum lơh tơrlòng lài mu\t lơh broă lơh tìp mat cribơyai broă đah cau lơh broă sa mờ gah sền gàr rềs àr mpồl bơtiàn càr Gia Lai bè ală broă lơh gơ rềng tus bàr broă lơh sền gàr rềs àr mpồl bơtiàn mờ sră kham sơm kòp ờ sa priă. Ntum geh mờr 2 rbô hìu làng bol, tàm hơ\ geh mờr 30% là cau kòn cau. Bơh tìp mat cribơyai broă, uă ngan làng bol tàm ntum neh gi\t geh ală bơta kuơ tu\ blơi sră sền gàr rềs àr mpồl bơtiàn mờ kuơmàng là blơi sră kham sơm kòp ờ sa priă. Ồng Pyơk, cau Jarai, ơm tàm [òn 2, ntum Biển Hồ, [òn dờng Pleiku, pà gi\t: bơh tu\ gi\t geh bơta kuơ bơh sră kham sơm kòp ờ sa priă dê tơn, ồng neh blơi sră kham sơm kòp ờ sa priă ai jơh dùl hìu bơnhă in mờ gam jơh nùs jà cau pròc mhàm tờm blơi: “A` sền go\, blơi sră sền gàr rềs àr do là geh kuơ ngan ai hìu bơnhă a` dê in tu\ gơbàn kòp jê, gơtu\ gơtơl lòt tus hìu sơnơm là geh ờ duh pal tă priă kham sơm kòp, gơ niam ngan. A` kung gam yal mờ làng bol tàm [òn mờ tàm ntum in gi\t geh mờ tus bal blơi sră kham sơm kòp ờ sa priă geh jơnau gi\t wa\ rlau, uă rlau”.

Mò Đặng Thị Bích Ngọc kuang jat jơng atbồ Anih duh broă làng bol ntum Biển Hồ, pà gi\t: kơnờm tìp mat cribơyai broă, ală bơta kal ke tàm tu\ lơh ală broă lơh sền gàr rềs àr, kuơmàng là sră kham sơm kòp ờ sa priă tàm ntum neh geh tă bơsong. Tàm hơ\, bal mờ uă jơnau đơs bè broă pal blơi sră kham sơm kòp ờ sa priă tus mờ jơh ală cau tàm hìu bơnhă geh tu\ là lơh kal ke làng bol in, gah sền gàr rềs àr mpồl bơtiàn neh iat kơno mờ geh broă lơh bơsong bơh broă lời gơnoar atbồ in lơh sră cih mat ală hìu làng bol, khà cau kờn blơi, ki\ mờ pơyua tus Gah sền gàr rềs àr mpồl bơtiàn [òn dờng in nàng làng bol geh blơi jat di mờ jơnau kơ\p kờn. Jơnau do neh tă bơsong geh ală bơta kal ke tàm tơngai jo\ jòng kờp bơh tu\ ală jơnau sồr pal blơi sră kham sơm kòp ờ sa priă jat hìu bơnhă geh ai ngui. Bơh hơ\, tơnguh mhar khà cau blơi sră kham sơm kòp ờ sa priă tàm tiah do. Mơya, jat mò Ngọc yal, broă tă bơsong kal ke bè priă jền sră nggal mìng là broă bơh sơnrờp lơm, nàng làng bol jơh nùs tus bal blơi sră kham sơm kòp ờ sa priă, bơta tờm ngan là pal tơnguh jơnhoa cồng nha kham sơm kòp tàm ală anih lơh sơnơm dê. “Làng bol kung neh ngui geh ală broă lơh tàm sră kham sơm kòp ờ sa priă. Mơya, jat a`, den a` sồr pal geh ală broă lơh niam rlau tai nàng lơh geh ală jơnau kờn bơh làng bol dê tu\ lòt kham sơm kòp tàm ală hìu sơnơm. Dilah mờ lơh niam tàm broă kham sơm kòp, den geh sră kham sơm kòp ờ sa priă mờ kham sơm kòp niam den geh gơ dờp tus mờ tơl nă làng bol, să tờm làng bol geh jà is cau hìu bơnhă blơi sră kham sơm kòp ờ sa priă. Bơh hơ\, broă lơh kham sơm kòp ờ sa priă bơh bol he dê ngai sơlơ niam rlau”.

Ồng Đỗ Văn Luân kuang jat jơng atbồ Mpồl cau lơh broă sa càr Gia Lai, pà gi\t: Gia Lai là dùl càr geh broă lơh sa kơ nờm uă ngan tàm lơh broă sa sươn sre. Càr geh 1 tơlak 400 rbô nă làng bol, den mờr 80% tàm hơ\ là cau lơh broă sa. Den tàng bè hơ\, cau lơh broă sa pal là cau lài ngan kờn kơlôi tus tàm broă mblàng yal tơnguh jơnhoa jơnau gi\t wa\ bè ală broă lơh sền gàr tơl niam rài kis mpồl bơtiàn. Mờ jơnau gi\t wa\ bơh cau lơh broă sa dê mìng geh tơnguh jơnhoa tu\ sền go\ geh cồng nha ngan ngồn bơh broă blơi sră sền gàr rềs àr, ngan là sră kham sơm kòp ờ sa priă. Ồng Đỗ Văn Luân, pà gi\t: “Làng bol lơh broă sa kung tă pơ gồp jơnau đơs mờ gah sền gàr rềs àr mpồl bơtiàn in là geh ală broă lơh tam gơl pa nàng lơh bè lơi lơh mhar ngan rlau jơh ai làng bol in. Mờ làng bol kung đơs wơl mờ gah sền gàr rềs àr mpồl bơtiàn kung bè gah lơh sơnơm in pal lơh niam tàm broă drơng làng bol, nàng lơh bè lơi tus kham kòp mờ sră kham sơm kòp ờ sa priă dùl bă di nùs, ală cau lơh sơnơm lơh broă dùl bă niam ngan rlau jơh nàng bal mờ gơ\p mu\t lơh niam broă lơh sền gàr tơl niam rài kis mpồl bơtiàn bơh Đảng, Dà lơgar he dê”.

Nam 2015, Gah sền gàr rềs àr mpồl bơtiàn càr Gia Lai neh pơ gồp bal mờ Mpồl cau lơh broă sa càr Gia Lai lơh tơrlòng lài tìp mat cribơyai broă mờ 4 ntum. Tàm ală ntum do, khà cau tus bal blơi sră sền gàr rềs àr, ngan là sră kham sơm kòp ờ sa priă neh gơguh tai uă ngan kờp bơh tơnơ\ ală dơ\ tìp mat cribơyai bal mờ ală broă lơh ngan ngồn geh lơh. Mu\t tàm nam pa 2016, gah sền gàr rềs àr mpồl bơtiàn càr Gia Lai lơh ngan mu\t lơh dơ\ tìp mat cribơyai mờ làng bol lơh broă sa tàm jơh ală ntum, sơnah [òn tàm càr. Mơkung rề ơnàng ală cau kờn tìp mat cribơyai bè cau ùr, mpồl ala mat cau lơh broă mpồl lơh sa kă bro, kuang đơng lam ală kơnhoàl, [òn drà, ală ntum, sơnah [òn…nàng lơh niam rlau tai jơh bal bàr broă lơh sền gàr rềs àr mpồl bơtiàn mờ kham sơm kòp ờ sa priă. Ồng Đoàn Ngô kuang jat jơng atbồ Gah sền gàr rềs àr mpồl bơtiàn càr Gia Lai, pà gi\t: “Bol a` rơ wah broă lơh tìp mat cribơyai broă tài bơh gi\t là, tìp mat cribơyai broă là broă lơh tơn đah cau đơs mờ cau iat. Bơh hơ\, cau gi\t geh ală bơta dùl bă tơl jơh, loh làng mờ ngan ngồn. Ală gah sền gàr rềs àr mpồl bơtiàn càr pal jơh nùs, rơcang lài tus mờ cau lơh broă, tus mờ làng bol nàng lơh bơh broă hòi jà, lam sồr mblàng yal. Lơh bè lơi hơ\  nàng lơh geh jơnau kờn neh ai tơlik”.

Cau cih mờ yal tơngi\t- Lơ Mu K’ Yến