VOV4.K’ho - Mìng rơ\p nggùl bồ kàl mìu, mơya khà cau gơbàn kòp sốt xuất huyết tàm càr Dak Lak gơguh uă ngan ni sơna mờ rơlao 8 rơbô nă, tàm hơ\ geh bàr nă cau neh gơbàn chơ\t. Khà cau gơbàn kòp sốt xuất huyết gơguh ni sơna, khà cau kòp jroă gơguh uă lơh ală hìu sơnơm gơtìp gal ir cau.

Tàm đah sơm kòp gơtòp, hìu sơnơm tiah Tây Nguyên, ală jơdu\ piam kòp ndrờm hăt cau kòp. Jăt gah rang đa, uă jơnờng piam kòp geh ai kờ` ală cau kòp sốt xuất huyết in piam.

                  Cau kòp sốt xuất huyết pal b^c bal dùl nơm jơnờng piam kòp tài hìu sơnơm gal ir cau

Dùl tàm ală cau kòp jroă, bi Quách Xuân Phong, 45 sơnam, kis tàm [òn 3, xã Ea Tar, kơnhoàl Cư\ Mgar neh rơhời pràn wơl tơnơ\ mờ 5 ngai sơm kòp. Bi Phong pà g^t:

-Lài mờ tu\ a` tus piam kòp tàm hìu sơnơm do, tàm hìu neh gơtìp duh să, tus hờ hìu sơnơm kơnhoàl kờ` sơm, tàm broă sơm tàm hìu sơnơm kơnhoàl neh gơmù duh să, mơya tài gơmù tiểu cầu uă ir den tàng hìu sơnơm kơnhoàl jun a` tus tàm hìu sơnơm do kờ` bơtơl tiểu cầu. Tus tu\ do bơta pràn kơl dang să jan a` neh mờr pràn wơl.

Cau kòp gơguh uă, phan bơna ờ tơl mờ broă lơh den tàng ală cau kòp kung bè ală cau tàm hìu nhă cau kòp pal tàm bơtềt bal bơh tàm jơdu\ piam kòp tus mờ ală gùng lòt bal mờ tàm tiah rồm ntùng.

Bơh xã Dak Rla, kơnhoàl Dak Mil, càr Dak Nông tus hờ hìu sơnơm tiah Tây Nguyên ròng siam cau tàm hìu nhă gơtìp kòp sốt xuất huyết, bi Nguyễn Văn Kha pà g^t, bi go\ gơlơh glar bòl ngan tài cau kòp gal ir:

-A` tus tàm do kung neh 6 ngai, go\ ală cau cèng cau kòp tus tàm do tài gơbàn kòp sốt xuất huyết den uă, mờ hìu sơnơm den hăt ir, bàr nă, geh tu\ geh jơnờng piam kòp tus 3 nă cau b^c bal. Cau kòp ờ geh jơnờng b^c mờ pal blơi is jơnờng lòs klồn b^c hờ bơdìh rang đa. Cau hìu nhă den b^c tàm rồm ntùng, jăt gah gùng lòt di lah ờ kung ờ geh anih kờ` b^c.

Jăt khà kờp bơh đah sơm kòp gơtòp, hìu sơnơm tiah Tây Nguyên yal, bơh bồ nam tus tu\ do, đah sơm kòp do neh dờp, sơm kòp ai rơlao 1 rơbô 700 nă cau gơtìp kòp sốt xuất huyết.

                     Hìu sơnơm pal ir cau, cau kòp pal b^c tàm jơnờng lòs klồn jăt gah rang đa

Tu\ do pah ngai, đah sơm kòp do geh dờp bơh 30 tus 40 nă cau kòp gơtìp kòp sốt xuất huyết, geh ngai uă ngan tus 90 nă. Kờ` đơs ngan, 2 tàm 3 nă cau tus piam kòp tàm bơta gơbàn jroă ngan, huyết áp gơmù, ờ pràn ală bơta.

Bác sĩ H’ Noen H’ Đớk, Phó kuang atbồ đah sơm kòp gơtòp, hìu sơnơm tiah Tây Nguyên pà g^t, cau kòp tus piam kòp gal ngan, mờ mpồl kuang bàng lơh sơnơm den ờ gal, neh lơh đah sơm kòp do gơbàn tàm bơta kal ke ngan:

-Cau kòp tus piam kòp tàm bơta gơguh gal ngan tàm 2 nhai do mờ cau kòp tus piam kòp tàm bơta kòp jroă, tiểu cầu gơmù uă, gơl^k mhàm uă đơs ngan là gal ir, ờ jai mờ 2 nă bác sĩ lơh broă mờ 3 nă cau điều dưỡng.

Kal ke ngan tu\ do bơh đah sơm kòp do là, ờ tơl jơnòng, ờ geh jơnờng tài cau kòp gal ir. Tu\ do, hìu sơnơm geh ai tai đah sơm kòp do in 100 nơm jơnờng lòs klồn kờ` geh jơnờng cau kòp in b^c ing.

Jăt khà kờp bơh Trung tân Y tế dự phòng càr Dak Lak yal, tus jơh nhai 7, gùt càr neh dờp geh rơlao 8 rơbô nă cau gơbàn kòp sốt xuất huyết.

Kòp gơbàn jơh tàm 15 kơnhoàl, thị xã, [òn dờng, tàm hơ\ tơrgùm mìng tàm ờ uă tiah tòm bè [òn dờng Buôn Ma Thuột mờ rơlao 3 rơbô 100 nă, pơn jăt mờ hơ\ là ală kơnhoàl Buôn Đôn, Krông Năng, Cư\ Mgar.

Kuơ màng, mìng tàm 10 ngai pa do, tàm càr Dak lak neh dờp geh 2 nă cau gơbàn chơ\t tài kòp sốt xuất huyết.

                             Kuang bàng lơh sơnơm lam sồr bè broă sơndră mờ kòp sốt xuất huyết

Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Hữu Huyên, kuang atbồ phòng Kế hoạch broă lơh sơnơm, gơwèt Sở Y tế càr Dak Lak pà g^t, kờ` bơsong broă gal ir cau tàm tus tàm ală hìu sơnơm, tềng đăp măt, Sở Y tế neh sồr hìu sơnơm tiah Tây Nguyên ai 4 gah sơm kòp kờ` sơm kòp cau gơtìp kòp sốt xuất huyết in.

Mờ lơh sră dan mờ UBND càr ai tai priă blơi bơtơl 500 nơm jơnòng piam kòp kờ` drơng tàm broă sơm kòp cau kòp sốt xuất huyết in.

-Sở Y tế kung neh sồr hìu sơnơm tiah Tây Nguyên ai cau lơh broă bơh tàm ală gah sơm kòp ndai, kung bè bol a` kung lơh broă mờ hìu sơnơm tiah do ngui đah sền mhàm kờ` tơrgùm lam sồr ai mhàm dong kờl is, tơrgùm mhàm, rơcang lài mhàm, huyết tương ris, tiểu cầu, hồng cầu kờ` rơcang ai broă sơm kòp cau kòp in. Bol a` rơcang sơnơm tơl jơh ală bơta.

Bol a` kung rơcang gùng dà broă lơh tàm bơta kòp sốt xuất huyết pơn jăt tai gơguh bè do, den di gơlan geh ai gùng dà broă lơh tơnguh bơta pràn sơm kòp ală hìu sơnơm geh gal cau kòp, broă dơ\ 2 là di gơlan bol a` geh lơh hìu sơnơm ing kờ` sơm is kòp bè kòp sốt xuất huyết do.

Bal mờ broă tơnguh broă sơm kòp, tơmù ờ uă ngan cau kòp jroă mờ chơ\t tài kòp sốt xuất huyết, broă rơcang sơndră kung geh chồl pràn kờ` kơrian ba` ai kòp gơtòp uă. Jăt bác sĩ Phạm Văn Lào, kuang atbồ Trung tâm Y tế dự phòng càr Dak Lak yal, broă lơh dờng ngan là bơyai lơh gơsơ\t kih dà, phan lơh gơbàn kòp tàm gùt càr:

-Tềng đăp mờ bơta do den neh geh dơ\ pơrjum mhar bơh mpồl đơng lam sơndră mờ kòp kờ` cri bơyai bè broă do mờ neh ai geh ală broă lơh mờ broă lơh lài ngan là geh bơyai lơh gơsơ\t kih dà, phan lơh gơtòp kòp tàm gùt càr, broă lơh do geh sơm đờm lơh bơh nhai 8 mờ tus jơh nam.

Dơ\ 2 là pal tơnguh kuang bàng tus tàm ală xã kờ` tơn jơh ală tiah geh kòp ờ uă, ală tiah geh kòp uă.

Dơ\ 3 là [ồm rơcang lài tàm ală tiah di gơlan gơbàn kòp uă, kuơ màng là ală tiah geh khà cau kòp gơguh, ha là geh kih dà, sơmăc uă. Pơn jăt tai gơguh broă bơto pơlam, yal tơng^t kờ` làng bol in g^t tàm broă sền gàr is să tòm, kuơ màng là lơh bè lơi làng bol pal lơh kloh tiah kis să tòm, ba` geh tiah kờn dà, ờ geh phan đơ dà, tàm hơ\ uă ngan là mờ dà mìu.

Jăt jơnau yal bơh gah lơh sơnơm dê, ală nhai pơn jăt tai, kòp sốt xuất huyết geh pơn jăt tai gơguh. Broă sơm kòp cau kòp in ha là [ồm sơnơm gơsơ\t sơmăc, kung mìng là broă lơh ing.

Bơta pràn, broă lơh ngan bơh gah lơh sơnơm mìng lơh geh cồng nha tu\ ală cấp, ală gah, mpồl lơh broă, ală kơnhoàl, thị xã, [òn dờng bal mờ làng bol tus bal lơh ală broă sơndră mờ kòp bơh tàm tơngu rơyas, hơ\ là broă lơh kloh niam tiah kis, rơcang gơsơ\t kih dà, phan lơh gơtòp kòp.

Cau mblàng Ndong Brawl