VOV4.K’ho – Kờ` dong làng bol kòn cau cah hìu lơh sươn, kơ\ kơl jăp rài kis, nam 2003 lài do, kơnhoàl Krông Pach, càr Dak Lak mu\t lơh rơndăp broă lơh bơ\t bơtàu phan bơna drơng tàm broă ai ơm rơha làng bol ai mờr 300 hìu làng bol tàm ntum Vụ Bổn in. Rơndăp broă lơh geh lơh dùl ròt bal: lơh đèng, lơh gùng, hìu bơsram ơdu\ bơh sơnrờp, lơh hìu ơm, rồ ù lơh sre…bal mờ jơnau kờ` là mhar kơ\ kơl jăp rài kis mờ broă lơh sa ai làng bol in. Bè hơ\ mơya tus tu\ do, jơh ală hìu neh lời sơrbì [òn ơm kis pa, lời sơrbì gời ù lơh sa, nàng dô rê wơl hờ [òn yau.

 Ală hìu geh lơh tàm nđir bal, mpồng til jơh, lời sơrbì gời ờ geh dùl nă cau ơm. Blàng sre tềng đap mìng geh dùl e\t lo\ kòi lơm mơya gơtìp ro tơngai sa jơh tàm trồ tiah geh uă ngan tơngai mờ bềng càl bồ kàl mìu Tây Nguyên dê. Hơ\ là [òn lơgar tàm Rơndăp broă lơh kơ\ kơl jăp làng bol [òn lơgar ai làng bol kòn cau [òn Ea Kal in, mìng ơm ngài mờ ntum Vụ Bổn, kơnhoàl Krông Pach pơgăp bàr pe kơi sồ lơm. Lòt jat [òn ờ geh dùl nă cau ơm kis do, bol a` tìp mờ bi ùr H’ Thuỷ Niê gam sền gàr oh dềt pơgăp 2 sơnam muh mat să ja` bềng ù mờ bràs lơm. Bi pà gi\t, [òn geh 100 hìu, mơya tu\ do mìng geh 16 hìu ơm kis lơm. “Nam 2011, bol a` geh dà lơgar dong kờl rê ơm kis tàm do kơ\ kơl jăp rài kis. Mơya, sre mìng lơh geh dùl kàl lơm, mờ sre den ờ geh uă, mìng dùl e\t lơm. Den tàng bè hơ\, uă hìu làng bol pal dô rê wơl hờ [òn tờm nàng ơm kis, tu\ do mìng gam 16 hìu ơm wơl. Bol a` pal lòt lơh broă apah, rài kis bòl glar kal ke ngan gi\t lơh, mìng gi\t kơ\p kơnờm tàm bơta dong kờl bơh Dà lơgar dê lơm”.

Ồng Nay Lập, là cau atbồ [òn Ea Kal, pà gi\t: bơh sơnrờp jơh ală 66 hìu làng bol gơ wèt rài kis geh ai ơm rơha, cah hìu ndrờm chờ hờp ngan rê tus [òn pa nàng ntrờn ơm kis, tài bơh “ồs đèng, gùng lòt, hìu sơnơm, hìu bơsram” geh lơm niam ngan. Mơya, hơ\ sồng bơta chờ hờp mìng dùl e\t lơm gời: ờ geh phan sa gơtìp jơgloh, ờ geh dà ngui sa, hìu ơm hat hal, lơh tàm nđir gơ\p bal ờ gơtùi ròng siam phan…, den tàng làng bol dô rê wơl hờ [òn yau. 16 hìu pal ơm wơl tài bơh ờ geh tiah nàng lòt, rài kis bòl glar kal ke ngan lòt lơh broă apah, lòt lơh mờng, tài bơh sre ờ geh dà nàng lơh kòi, kòi lơh geh ờ tơl nàng tơm priă đèng [ồm dà. Ồng Nay Lập, yal: “66 hìu tus tàm do ơm kis, lơh sre den tài bơh dà tàm tu\ hơ\ khà priă kas ngan, den tàng làng bol ơm kis gơtìp jơgloh tơhìr sùm, lồi du\t pal dô rê wơl mờr jơh hờ [òn yau. Jơnau kơ\p kờ` bơh làng bol dê tu\ do là kờ` geh pà tai mìr, mơya pal geh dà nàng tuh tơl tờm phan tam in den tam phan hơ\ sồng geh sa, dilah bè nam lài den là kòi gơtìp ro chơ\t jơh tài bơh soăt dà”.

{òn ntrờn ơm kis pa kơ\ kơl jăp dùl bă tiah gơtìp lời sơrbì tàm [òn Ea Kal, ntum Vụ Bổn, kơnhoàl Krông Pach, Dak Lak

Ea Kal là dùl bơta mpờl go\ uă ngan bè bơta lơh broă ờ geh kơnòl tàm Rơndăp broă lơh bơcri priă bơ\t bơtàu phan bơna [òn lơgar tàm ntum Vụ Bổn dê, kờ` ai ơm kis rơha ai 295 hìu làng bol kòn cau in, cah hìu bơh ntum Krông Búc, Ea Kênh, Ea Kly mờ Hoà Đông, bơh Anih duh broă làng bol kơnhoàl Krông Pach lơh cau tờm bơcri priă. Ồng Lê Viết Nhượng kuang atbồ Anih duh broă làng bol ntum Vụ Bổn, pà gi\t: rơndăp broă lơh tàm hơ\ geh 5 [òn, là Ea Kal, Ea Nông A, Ea Nông B, Cư\ Knia mờ Cư\ Kruê, lơh jơh tàm nam 2011. Tiah rơndăp broă lơh jơh geh tơl bè gùng lòt, ồs đèng, ală hìu bơsram kai I, ơdu\ bơsram bơh sơnrờp, hìu chài rơgơi [òn, rồ ù lơh sre geh măy [ồm dà mờ đèng mờ ală rbòng dà pơđì dà rê tus. Bè ntrờn ơm kis lơh sa kơ\ dùl bă tiah, tơl hìu geh pà 4 chuồng ù lơh hìu, bơh 3 tus 5 sàu sre jat tàm cau geh tàm hìu. Mìng is hìu ơm den kes priă dà lơgar dong kờl 12 tơlak, làng bol pal càn ờ sa priă cồng uă bơh Anih priă jền dong kờl cau r[ah 8 tơlak priă, nàng lơh hìu ơnàng 24 meccare, kơlik hìu lơh mờ sơmang, rơkàng hìu tìm sơlo. Nam sơnrờp, làng bol geh kơnhoàl dong kờl kòi sơntìl, phơng tuh, priă đèng [ồm dà, phe sa pah nhai. Bơh nam dơ\ bàr den làng bol pal jòi lơh sa is.

Bè hơ\ mơya bơh nam sơnrờp tơn, làng bol dô rê wơl hờ [òn yau mờr jơh tơn. Jơnau là tài bơh hìu ơm hat hal ir: kàl prang den duh tơ àl ngan, kàl mìu den sùh mờ sri\h srài ngan tài bơh dà mìu gơdùh tềng rơkàng sơlo. Kal ke dờng ngan rlau jơh là ù tiah den ro kơnra` ngan, ờ geh dà nàng lơh sa. Kờ` lơh sre, dùl kàl, làng bol pal tă 120 rbô đong tàm dùl sàu ai măy [ồm dà in. Rài kis kal ke, làng bol dơ\ dùl dơ\ lời sơrbì jơh bal hìu mờ ù lơh sa. Anih duh broă làng bol ntum Vụ Bổn pơgồp bal mờ anih duh broă làng bol ală ntum geh làng bol lòt ntrờn ơm kis, uă dơ\ bơyai lơh mblàng yal, lam sồr hòi jà làng bol rê wơl hờ [òn ntrờn ơm kis lơh sa pa dùl bă tiah.

Mơya, tu\ ală bơta ờ hềt niam ờ hềt geh bơsong, den kal ke ngan gơtùi hòi jà làng bol rê kis tàm [òn pa. Ồng Lê Viết Nhượng, đơs: Dan mờ ală anih lơh broă geh gơnoar sền gròi dong kờl bal tu\ ntrờn làng bol den pal ai ù tiah kis ai làng bol in mờ hìu ơm den pal dipal mờ bơhiàn kis bơh yau, mờ ờ gơtùi bè làng bol cau Rơđê mờ ơm kis tàm bă ù lơh hìu hat hal ờ. Broă lơh kòi sre den gơ sồr bơta jak chài tàm broă sơngka sền gàr, pal geh tơl phơng, sơntìl niam, tơl dà mờ pal sền gàr den hơ\ sồng lơh geh cồng nha, ai tu\ do tàm do mìng dùl e\t hìu lơm lơh niam, gam wơl uă ngan hìu lơh den đơs ngan là ờ geh tơl nàng tơm priă đèng. Mờ priă bơcri lơh tàm broă lơh sa bơh làng bol dê là ờ geh ngan”.

Rơndăp broă lơh ơm rơha làng bol rê ơm kis tàm ntum Vụ Bổn, kơnhoàl Krông Pach, càr Dak Lak bơcri gi\t nđờ jơ\t tơmàn priă, mờ ờ lơh geh jơnau kờ` kơ\ kơl jăp rài kis ai làng bol kòn cau in. Sơlơ\u wơl, geh ală hìu r[ah tu\ do sơlơ r[ah rlau tai, tài bơh gơtìp dồs tai priă “càn priă lơh hìu” tàm [òn ơm kis gơtìp lời sơrbì.

Bol a` neh uă dơ\ ngan lùp mờ Cơldu\ lơh broă Anih duh broă làng bol kơnhoàl Krông Pach nàng kờ` kơno yal loh làng bè Rơndăp broă lơh ai ơm rơha làng bol cah hìu tàm ntum Vụ Bổn, kung bè ală broă lơh bơh kơnhoàl dê kờ` kơ\ kơl jăp rài kis làng bol in, mơya kuang bàng đơng lam Cơldu\ lơh broă do sùm hơ là ờ hềt rơndăp tăp sèng geh tu\ jiơ lơh broă. Jơnau lùp geh lùp là: neh 5 nam tiah ntrờn ơm kis lơh sa kơ\ dùl bă tiah tàm Vụ Bổn neh jơh lơh gơs hơ\ sồng gơtìp lời sơrbì te\, ờ gi\t là kuang bàng đơng lam Anih duh broă làng bol kơnhoàl Krông Pach neh rơndăp tăp sèng tu\ jiơ sơl nàng sền sơ wì, bơsong halà ờ hềt mờ ù den kung gam pơn jat tai lời sơrbì, ai ală hìu làng bol tàm do den bòl glar kal ke ngan tàm bơta r[ah r[ừp mờ gơtìp tai dồs kơnòl!

Cau cih mờ yal tơngi\t- Lơ Mu K’ Yến