VOV4.K’ho- Tàm xã Dak Nia, thị xã Gia Nghĩa, càr Dak Nông, làng bol kòn cau M’nông, cau Mạ ơm kis tàm do neh lơh tơrnờm là phan `ô bơh [òn lơgar dê gơ gơs là phan kă bro geh priă jền.

Ală nam rềp ndo, tơrnờm pơnrơ is ngan do neh lòt tus tiah đah tô, đah jum, gơcèng bal bơta [ô bơkah pa, rơhời lơh geh mat phan kă bro phan bơna nhơl chờ ai Dak Nông in.

Di dơ\ sa tềp bơhiàn, hìu mò H’Rung dê tàm [òn N Jriêng, xã Dak Nia, thị xã Gia Nghĩa, càr Dak Nông geh uă ngan cau lik mu\t blơi tơrnờm wa\ rò sơnam pa. Cau blơi dùl êt den dùl drăp, cau blơi uă den bàr pe drăp.

Mò H’Rung yal, tơrnờm geh [e\ is lơm. Bơh bàr pe nhai lài, mò pal lòt mu\t tàm brê jòi rơyas doong do là dùl tờm chi jriang, rơyas chi rơmi\t bè tờm rơmi\t, rê cèng ìs tềng trồ tơngai nàng lơh ka`.

Phe ờs mờng bơh làng bol dê geh gơm sin, crài lề hơ\ sồng lời ngềt. Ka` tơrnờm bo\ lề, klài bal mờ mbar, lời dùl mang, pờ sền go\ geh [ô bơkah ngan den he tơmu\t tàm drăp, ai nha prìt ro ndơl kơl jăp hơ\ sồng cèng prăp tàm tiah m[ur mrềt. Pơgăp dùl nhai tơnơ\ là tơrnờm sin, mơya lời sơlơ jo\ den sơlơ [ô bơkah, dà tơrnờm sơlơ lơngồt ngan.

Mò H’Rung pà gi\t, ală nam rềp ndo, pah tu\ tus ngai sa tềp halà dơ\ lơh chờ, mò sùm [e\ tơrnờm tus bàr pe rơhiang drăp mơya kung ờ go\ tơl sơl nàng tăc. Mò H’Rung, đơs:

{e\ tơrnờm bơh uă broă lơh mờ tu\ tơngai lời jo\, êt ngan kung là 1 nhai tơnơ\ den hơ\ sồng gơtùi `ô. A` tăc yòm là kơnờm ală bơyô a` dê yal tơngi\t, [òn lơgar kung sùm blơi tàm dơ\ `ô bau, bơdìh hơ\ tai den ală ngai chờ niam chài bơh thị xã dê den khi pal yal lài den a` hơ\ sồng gi\t khà nđờ, den a` hơ\ sồng lơh thàn, a` sùm [e\ tơrnờm drăp di mơ mờ dềt lơm nàng gơ di mờ priă geh bơh cau dê nàng gơtùì blơi tam pà gơ\p in.

Mò H’Mai, ơm tàm [òn Srếu, xã Dak Nia, thị xã Gia Nghĩa, càr Dak Nông pà gi\t, nđờ nam do, broă [e\ tơrnờm geh lơh wơl, ờ mìng ngui ai làng bol tiah do in mờ gam drơng ai bal năc bơh Sài Gòn, Lâm Đồng, Cần Thơ dê in tai, geh tu\ là tàm ală càr đah tô kung lòt tus tàm do blơi tơrnờm sơl.

Pah tu\ tus dơ\ sa tềp, hìu bơnhă mò [e\ lài pơgăp 500 drăp tơrnờm nàng tơrnờm tơl bơta sin, dà tơrnờm lơngồt mờ bơta gơlơh hòi dùl êt. Khà priă den geh uă bơta, tơl drăp tơrnờm dềt pơgăp 10 li\t tăc 250 rbô đong, mờ drăp tơrnờm dờng pơgăp 50 li\t tăc geh tu\ gơguh tus 2 tơlak priă.

Mìng is ală drăp tơrnờm [e\ jo\ rlau 1 nam, dà tơrnờm rơmi\t mờ lơngồt bè dà lơ we, tơl drăp pơgăp 10 li\t geh tăc gơguh tus dùl tơlak priă tơn. Mò H’Mai, pà gi\t:

Bơh ngai geh lơh dơ\ lơh chờ niam chài thị xã dê, jòi cau [e\ tơrnờm ờ go\ geh, den tàng bơh hơ\ jơnau kờ` bơh drà kă bro dê nàng duh khuai yàng brê, yàng bơnơm mờ kờ` ngan là pal geh tơrnờm.

Làng bol he rài yau tàm do lòt mus brê lơh mìr den hơ\ sồng geh kòi phe den tàng hơ\ sồng lơh geh, tu\ do lơh tiêu, kơphê uă, ờ geh kòi phe tam den tàng khi ờ [e\ tơrnờm tai den tàng a` lơh, bơta dơ\ bàr là a` lơh nàng sền gàr bơta niam chài is bơh làng bol a` dê.

Mò Quản Thị Ngọc, Phó Chủ tịch xã Dak Nia pà gi\t, tàm ù tiah xã dê uă ngan là cau M’nông mờ cau Mạ, tàm hơ\ geh bơta mùl go\ is là [e\ tơrnờm. Tu\ do, tơrnờm tàm tiah do neh dùl bơnah lơi lơh geh mat phan kă bro is, mờ broă [e\ ờs mờng bơh yau bal mờ ka` brê krơi is den tàng geh uă năc bơh tiah rềp tiah ngài kờ` ngan.

Pah tu\ tus dơ\ sa tềp halà dơ\ lơh chờ, drà tơrnờm sơlơ gơlơh duh hồl tai, uă hìu bơnhă mờ cau lơh broă dan blơi nàng lơh phan pà halà `ô. Mò Quản Thị Ngọc, pà gi\t:

Broă lơh tơrnờm sền bal kung lơh geh priă jền ai ală hìu bơnhă in, să tờm is geh broă lơh ờs mờng bơh yau, mờ khi kung neh prăp gàr geh broă lơh bơh hìu bơnhă dê. Tu\ do, den kung rah rài lơh dùl êt tàm bàr pe hìu bơnhă, mờ ờ hềt geh rơndăp broă lơh lơi lơh uă. Xã digơlan geh pơlam gùng ai ală hìu bơnhă do in bơyai lơh bơto yal wơl ală rơnàng cau tơnơ\ do in nàng prăp gàr wơl broă lơh tơrnnờm.

Bơh jo\, drăp tơrnờm là dùl bơhiàn niam chài pơnrơ is mùl go\ ngan ờ gơtùi ờ geh bơh làng bol ală kòn cau Tây Nguyên dê. Ală nam rềp ndo, bơta ka` bơh tơrnờm bơh làng bol tàm Dak Nông dê neh lơh gơkờ` ngan nùs nhơm bơh uă năc bơh tiah rềp tiah ngài dê.

Mờ pah tu\ tus dơ\ sa tềp, halà dơ\ lơh chờ, bơta [ô bơkah lơngồt bơh tơrnờm Dak Nông dê sơlơ pơnrơ tai geh uă cau gi\t tai, pơgồp bơnah tai bơta niam bơne\ ai bồ sơnam pa sơlơ chờ hờp gơboh gơbài rlau!

Cau mblàng mờ yal tơngi\t- Lơ Mu K’Yến