VOV4.K’ho - Tu\ do kòp sốt xuất huyết gam gơbàn kal ek ngan tàm ua\ càr, [òn dờng tàm gùt lơgar, mờ pơgap rlau 80 rbô na\ cau gơbàn kòp mờ 24 na\ cau neh chơt. Pơndrờm mờ bal tu\ mờ  nam lài, khà cau kòp sốt xuất huyết tàm Daklak neh gơmù rlau mơ gùl. Bulah bè hơ\,  ua\ tiah gơbàn kòp gam gơbàn  ua\ tàm ala\ tiah mờ lài do ờ hềt geh cau kòp hala gơbàn êt ngan cau kòp mờ broa\ lơh sơm kòp kung geh cih dờp ua\ cau gơbàn kòp jrua\ rlau.

            Yang Tao la dùl xã ua\ ngan kal ke, rbah bơh kơnhoàl Lak, mờ rlau 95% khà kờp làng bol la  làng bol kòn cau kis bơh yau. Tàm tu\ nam 2016, gùt xã mìng gơbàn 2,3 na\ cau  kòp sốt xuất huyết den kờp bơh bồ sơnam tus tu\ do,  xã Yang Tao neh git go\ mờr 100 na\ cau kòp,  geh tus rlau  70% khà cau gơbàn kòp do tàm kơnhoàl Lak. Cau kòp sơnrờp gơbàn tàm lồi nhai 4 tàm [òn Dơng Băk, [òn tàm gùl  ngan xã dê, tơnơ\ hơ\ geh gơ tờp mhar ngan  gơ  bàn tàm ala\ hìu nha\ làng bol tàm [òn. Jat Trung tâm y tế kơnhoàl Lak mờ Hìu sơnơm xã Yang Tao, tài ua\ nam lài do, xã êt ngan geh cau gơbàn kòp sốt xuất huyết den tàng broa\ rcang sơndra\ kòp bơh làng bol dê gam ờ hoan rcang, bal mờ hơ\, ua\ bơta gam geh  ua\ cau ờ sền neh lơh khà cau kòp gơ guh ua\.

            Lo\ Nguyễn Thị Hạnh kis tàm [òn Dơng Băk pa sơm bời kòp sốt xuất huyết tàm hìu sơnơm kơnhoàl Lăk.  Lài hơ\ lo\ gơbàn  duh sa\ ua\ ngan, jê bồ, jê reh jê ram tàm sa\. Tus ngai dơ\ 2, ala\ bơta  jê do  slơ ờ gơ pơ rài den tàng lo\ geh tus hờ hìu sơnơm kham. Lo\ Hạnh ai git, lo\ geh klo cau yal bè kòp do mờ cau rềp hìu lo\ dê kung geh ua\ cau gơbàn kòp mơta lo\ ờ  git loh bơh tài. Lo\ Nguyễn Thị Hạnh boh bơr:

            Àng drim guh bic den go\ tàm sa\ ja` bòl glar, jơng tê lơgah jơh.  A` kung geh klo yal bè kòp sốt xuất huyết, tàm hìu a` kung pơs wàs kloh niam hìu đam, gơya ờ git bơh tài he gơbàn kòp.

            Đơs bè bơta gơbàn kòp sốt xuất huyết tàm kơnhoàl Lak,   bác sĩ Trần Minh Hùng, atbồ khoa sền gròi kòp pluh-HIV/AIDS, Trung tâm y tế kơnhoàl Lak ai git:

            Bơh bồ sơnam tus tu\ do,  bơta gơbàn kòp sốt xuất huyết tàm kơnhoàl Lak neh gơguh tus 40 dơ\ pơndrờm mờ bal tu\ mờ nam 2016. geh dùl bơta kal ke l tàm broa\ lơh rcang sơndra\ kòp la khà cau kòp sốt xuất huyết gơguh jơnhua, pơnyơu bè tàm xã Yang Tao, rlau 80%  làng bol la  cau kòp cau mờ khi kis tờm ngan mờ broa\ lơh sa suơn sre den tàng ala\ phan bơna bè kong  rơndeh klar sang bơdĩh gơ tìp mìu den kờn dà gơs la  anih tap mờ diah bơh sơmac dê.

             Tàm khoa kòp bơtờp,  Hìu sơnơm  càr Daklak, cau kòp sốt xuất huyết geh cih dờp  gơmù rlau 4 dơ\ pơndrờm mờ bal tu\ mờ nam  2016, mơr mơr 200 na\ cau kòp. Bulah bè hơ\,  cau kòp mut tàm  hìu sơnơm tàm bơta kòp jrua\ la ua\ rlau.

            Bè cau kòp Cao Thị Mai  kis tàm xã Quảng Tiến, kơnhoàl Cư\ Mgar la dùl pơnyơu. Lo\ Mai  mut tàm hiu sơnơm  tàm khoah kòp bơtờp  tàm bơta sỳm duh sa\ jơnhua,  geh ai go\ ờ niam klờm.Bè ờs kòp sốt xuất huyết geh sơm bời bơh 5-7 ngai. Mơya tơnơ\ mờ 13 sơm kòp,  lo\ Mai gam pal  bic tàm hìu sơnơm nàng sền gròi tàm ơdu\ kòp kơnjơ\. Lo\ Cao Thị Mai đơs:

            Ơm tàm hìu den a` gơbàn duh sa\. Tu\ tus hờ hìu sơnơm kơnhoàl sền kòp den bác sĩ đơs la gơbàn kòp sốt xuất huyết. Tơnơ\ hơ\ geh ai mut tàm hìu sơnơm.  Ơm sơm kòp tus ngai dơ\ 8 bloh mờ gam ờ jơh duh sa\, hơ\ sồng geh  bal gơbàn  gơ prồ ndul, pu\ jơh mờ sa\ den tàng bác sĩ sồr guh ờ hìu sơnơm càr.

            Đơs bè bơta  cau kòp sơm kòp sốt xuất huyết tàm khoa  kòp bơtờp, bác sĩ Nguyễn Hai, atbồ khoa sơm kòp do đơs:

            Nam 2017,  khà cau kòp sốt xuất huyết êt mơya khà cau kòp jrua\ den la ua\ rlau. Ua\ cau kòp  tu\ mut hìu sơnơm den gơmù tiểu cầu kơnjơ\ ngan mờ kờ` pal tơmut tiểu cầu. Bè git wa\ bơh làng bol mờ kòp do,  ua\ ngan khi ờ wa\ loh broa\ bơtờp kòp mơya đớ stus kòp sốt  xuất huyết den khi ngòt ngan, rcang lài ngan den tàng tus hờ hìu sơnơm kham gờ` rlau.

            Kòp sốt xuất huyết la dùl kòp bơtờp kấp tính  bơtờp bơh cau tus mờ cau bơh  sơmac jơng jòng te\ rtèl  kap geh mat sơnđan la sơmac Aedes Aegypti. Kòp geh bơtờp pràn ngan mờ pơhìn chơt la ua\ ngan dilah ờ git  mờ sơm kòp di pal mo. Tu\ do, kòp do gam ờ hềt geh sơnơm rcang sơndra\ kòp mờ sơnơm sơm bời kòp den tàng niam rlau jơh la rcang sơndra\ kòp la gơsơt sơmac mờ ba` lời sơmac kap.