VOV4.K’ho - Tàm tu\ lài, tàm mờ tơnơ\ dơ\ sa tềp la tu\ tơngai kờ` phan sa jơnhua ngan.  Do kung la tu\ phan sa ờ tơl kloh, ờ git loh anih lơh, phan  ờ ngan, phan lơh đòm geh gơ bơrlu\ bal tàm drà ka\ bro geh lơh kui kuơ cau ngui tàm broa\ rwah. Tàm ala\ ngai do, mpồl  sền gròi, lòt sền lơh broa\ ua\ gah bơh càr Dak Lak bè kloh niam phan sa gam nhap nhar mut lơh dùl ròt ala\ anih lơh gơs, bơceh lơh phan  bơnha, ka\ bro `ô sa mờ ngan  la ala\ phan sa geh cau ngui  ua\ ngan tàm tu\ sa tềp.

            Tàm tu\ tơngai do, ua\ hìu nha\ gam lơh ngan blơi ba` kèo, mứt, ala\ bơta gar, phan neh tru\ sin… rcang wa\ rò sa tềp bơhìan dà lơgar. Bulah bè hơ\,  tàm tu\ phan sa ‘’bơ\’’ gam geh tac ua\ tàm drà ka\ bro, den ua\ ngan oh mi cau ùr neh ờ bài blơi phan tàm drà bơhìan nàng blơi phan tàm ala\ siêu thị, hìu tac phan dờng. Bulah pria\ tac tàm do geh jơnhua rlau tàm ala\ drà mơya do la broa\ rwah mìng dùl lơm mờ jat khi la phan gàr niam, ờ do ờ da\. Tam pà bè broa\ blơi phan sa tềp hìu nha\ in, lo\ Đinh Thị Mơ kis tàm xã Băng Adrênh, kơnhòal Krông Ana, càr Daklak ai git:

            A` mờng ngan blơi ala\ phan bơna geh top mat sơnđan phan, mat ka\ bro, ờ go\ di blơi bu ba. Mờ a` kung sùm blơi ala\ phan tàm siêu thị dờng kờ`  gàr niam phan blơi geh. Tài tu\ do tàm dra ka\ bro geh ua\ phan ờ ngan, phan ờ diơng ua\ ngan.

            Lo\ Nguyễn Thị Nhàn kis tàm xã Ea Bông, thị trấn Buôn Trấn, kơnhòal Krông Ana, càr Daklak  kung pà git:

            Bol oh blơi phan den pal rwah nền nòn ngan ala\ phan geh mat sơnđan hơ\ sồng  khin blơi. Oh ờ khib blơi phan tàm drà tài ngòt ờ pin dờ`, khà niam den tàng sùm rwah blơi tàm ala\ siêu thị.

            Hơ\ la broa\ rwah bơh ua\ ngan hìu nha\ geh tơl bơta pria\ jền, git wa\ bè ờ do ờ da\ kloh niam phan sa. Mờ ua\ hìu nha\ ndai,  khi gam rwah blơi ala\ phan bơna jat mờ he git hala jơnau jà blơi bơh cau tac. Cơng tàng la tàm ala\ drà ờs mờng,  bơh lơh is tus drà yau drờm gal ngan cau blơi phan  ngui sa tềp.

            Nàng gàr niam pràn sa\ ja` tus mờ cau ngui, tơmù gơbàn aniai gơlik geh khih phan sa tàm lài, tu\, mờ tơnơ\ sa tềp bơhìan dà lơgar Mậu Tuất 2018, Mpồl lòt sền gròi, lòt sền bơh ua\ gah ờ do ờ da\ phan sa bơh càr Dak Lak geh lơh ngan lòt sền sùm  rlau tàm ala\ hìu nha\ tac phan, ala\ drà  bơhìan. Bơh geh lòt sền, ua\ ngan ala\ anih ka\ bro drờm geh lơh jat niam ala\ geh cih bè adat boh lam ờ do ờ da\ phan sa, bè git loh làng phan lơh geh, sra\ ka\ bro phan bơna, sra\ kham pràn sa\ ja`, sra\ yal di pal ala\ phan bơna tơl bơta niam ờ do ờ da\ phan bơna… Bulah bè hơ\,  tàm bơta mùl màl, geh ua\ ngan  hìu tac phan bơh hìu hat hal ờ ơnàng,  phan ờ geh sền gàr niam mờ ngan la ua\ phan neh jơh ngai ai ngui,  ua\ ngan la dà toh sràt,  dà toh ris, ba` bù`, kèo, mờ ala\ bơta phan te\ phan sa. Ala\ phan  do, dilah  tus tàm tê cau ngui den geh gơbàn aniai tus pràn sa\ ja`. Bác sỹ Trần Văn Tiết, Phó chi cục  trưởng chi cục ờ do ờ da\ phan sa càr Dak Lak ai git:

            Tus mờ ala\ phan bơna neh jơh tơngai ngui, gơ jat tàm khà sồ mờ mpồl geh gùng bơsong krơi is. Dilah phan bơna mờ khà  dờng, bol a` geh kup ing  jat geh cih. Mờ khà sồ êt, hala phan bơna sền gàr ờ niam, phan ờ niam den bol a` geh lơh ngan ba` lời phan bơna do tus tàm tê cau ngui mờ broa\ lơh tơp pơrguk tơn tềng hơ\.

            Ala\ hìu tac phan sa kung la dùl tàm ala\ anih geh ua\ ngan  hìu nha\ rwah tàm tu\ sa tềp. Tài bơh kờ`  ua\ bơta cồng,  ờ ua\ cau ka\ bro neh tơmut phan bơna ờ hoan niam, ờ tơl kloh. Bơta do geh lơh gơbàn pơhìn khih phan sa dilah cau nac ngui di phan sa ờ gàr niam. Mpờl go\ ngan bè 2 anih lơh  sa ka\ bro `ô sa Thế Sơn mờ Vườn Xanh tàm sơnah [òn An Lạc, thị xã Buôn Hồ, càr Dak Lak. Tu\ mpồl tus sền, mpồl sền ua\ gah bơh càr neh git go\ ua\ ngan bơta gơbàn tìs. Tàm hìu `ô sa Thế Sơn, mo tơn mờ tu\ lòt sền, cau tờm lơh geh tơlik jơh ala\ sra\ ngal geh gơ rềng tus  broa\ lơh ka\ bro. Tu\ lòt sền mùl màl tềng anih bơceh lơh, mpồl neh git go\ ua\ ngan phan te\, phan  sa neh jơh tơngai ngui sa  ờ ua\ phan sa ờ geh mat sơnđan, ờ git loh bơh lơh, phan sa  ris mờ sin  geh ơn bal tàm tùh mriềt… Tàm hìu `ô sa Vườn Xanh, cau tờm lơh ờ hềt geh phan ngui bảo hộ lơh broa\, bồn rào tê cau tru\  gơm phan sa, ờ ua\ phan sa neh jơh tơngai ngui mờ ờ geh loh bơh anih lơh… Cồng nha,  mpồl lơh broa\ ua\ gah bal neh lơh sra\  sồr ơm ing lơh broa\ ka\ bro bơh hìu `ô sa Thế Sơn tus tu\ geh sra\ nggal ka\ bro. Mơ kung, tơp pơrguk jơh ala\ phan sa neh jơh tơngai ngui tus mờ 2 anih do.

            Tu\ do, gùt càr Daklak geh rlau 23 rbô anih lơh sa ka\ bro phan sa, phan te\ phan sa, tàm hơ\ gah lơh sơnơm neh atbồ rlau  1 rbô anih. Tàm nam 2017,  Mpồl đơng lam ờ do ờ da\ phan sa càr, kơnhòal, xã neh crơng gơs geh 700 mpồl lòt sền lơh broa\ bal geh bơyai lơh lòt sền rlau 11.600 anih. Tàm hơ\, anih lơh geh tơl khà geh tus 75%. Khà anih gơbàn tìs geh tus 25%. Kờp jơh pria\ lơh glài geh rlau 1 tơmàn 500 tơlak pria\. Bè hơ\,  khà anih gơbàn  ờ kloh niam phan sa gam ua\ ngan. Mờ bơta gơbàn tìs tàm ờ do ờ da\ phan sa gam ờ hềt geh gơ ơm wơl. Ala\ cau tài bơh kờ` cồng nha geh  ờ sền  pràn sa\ ja` cau ngui, sơ mờm ua\ ngan broa\ lơh nàng geh lơh rlau mờ mat cau lơh broa\ geh gơnoar. Den tàng, nàng làng bol chờ sa tềp, bơdĩh mờ lơh ngan bơh ala\ anih lơh broa\ geh gơnoar tàm broa\ atbồ, sền, lơh glài den cau ngui pal  tơngguh tềng  ala\ bơta bè lơh kloh phan sa, rwah ala\ phan sa, phan bơna ờ git loh bơh anih lơh geh.