VOV4.K’ho - Cau Rơđê sền kuơ ngan jơnau neh pơrgon mờ jơnau neh ho, ngan la jơnau neh ho mờ ala\ cau yàng mờ mò pàng yau. Tu\ neh ho mơya ờ hềt mut lơh geh, cau Rơđê geh lơh yàng tơng kah ala\ bơta neh ho mờ ntrờn broa\ mut lơh tus dùl ngai nền nòn ndai. Bơhìan d lơh yàng do geh sơnđan la lơh yàng tơng kah kòng lơngô hala lơh yàng pơrgon dùl ngai ndai.
Tàm hìu jòng bơh ồng Y Thim Bya\, kis tàm [òn Ea Bông, xã Cư\ Êbur, [òn dờng Buôn Ma Thuột, càr Dak Lak mpong ntas sap cing jà nac kuơ tàm ala\ [òn làng rềp ngài, tus chờ bal mờ cau tờm hìu tàm dơ\ lơh yàng tơng kah kòng lơngô. Sap ntas cing, sơng gơr ntas gồr nggàc kung la tu\ sur lơh yàng neh geh lơh poac, ala\ tơrnờm neh geh đò nha mờ siah bềng dà, tơl ala\ bơta neh rcang tus dơ\ lơh yàng.
Ồng Y Thim Bya\ ai git, nam do ồng geh mò pàng mờ ala\ cau yàng sền den tàng hìu nha\ ồng pràn kơldang rlau mờ bơtuah bơtoài rlau. Jat jơnau neh ho mờ hìu nha\ den geh lơh yàng ơn ngài mờ dùl nơm rpu dam mờ 7 drap tơrnờm. Mơya bơh ờ hềt ai geh ngai niam di pal den tàng hìu nha\ neh lơh yàng tơng kah wơl, ntrờn tus nhai 3 nam tơnơ\. Phan duh yàng ngai do la dùl nơm sur dam mờ 3 drap tơrnờm:
Nam do hìu Y Thim pràn kơldang, ngap lơngai, blơi geh kpan, cing yau, drap tuk, drap tang. Do sa dùl nơm sur nàng yal mờ [òn lơgar, mò pàng yau. Yal ala\ bơta he neh lơh geh kờ` tơl cau in git mờ kờ` ala\ yàng pơnjat tai sền he. Ngai do geh ala\ drap tơrnờm mờ nơm sur den bulah ờ ua\ mơya mờ bơta boh gơbài, hơ\ la bơta tam klac tàm mpồl bơtìan.
Tàm rài kis bơh cau Rơđê geh ua\ ngan dơ\ lơh yàng, jơh ala\ lơh yàng drờm geh gơ rềng tus mờ kòng lơ ngô. Tơl dơ\ lơh yàng geh ai tềl go\ mờ dùl tềl păc tềng sa\ kòng. Mìng is dơ\ lơh yàng tơng kah kòng lơ ngô den ờ lơh broa\ păc tềng kòng. Cau lơh yàng mìng hòi yàng tơng kah mờ dan pơrgon mờ cau hìu nha\ tàm dùl tu\ tơngai di pal nàng bơyai lơh jat jơnau neh pơrgon lài hơ\.
Dơ\ lơh yàng geh pơ dơng mờ tơl ala\ bơta tàm sa\ sur, geh: bồ, tiang, pung dà nồm, mhàm sur, pròt klờm. Adat bơhìan lơh ngai do tàm hìu Y Thim bơh ồng Lê- cau lơh yàng tàm [òn Ea Bông lơh. Ồng at kòng dò tềng ngko tê bơh cau tờm hìu mờ hòi yàng. Tơnggu me hòi yàng la jà mò pàng yau, mò ồng rê sền, đơs wơl jơnau neh pơrgon mờ ntrờn ngai pơrgon. Geh đơs broa\ git jơnau bơh cau tờm hìu tus mờ mò pàng yau mờ ala\ cau yàng, kơp kờ` mò pàng yau mờ ala\ cau yàng pơnjat tai geh sền ai cau hìu nha\ geh pràn kơldang, geh ua\ bơtuah [ơ toài:
Tu\ do a` hòi jà bơh ala\ cau jà ala\ yàng, ala\ mò pàng yau rê sền. Do la tơrnờm geh ơn tềng đang, kòng geh ơn tàm tiah, la kòng geh lơh gen gơs, geh lơh tàng geh, ờ di la kòng gơ lềng gơ làng. Kơp kờ` cau ỳang sền, sền gàr hìu nha\ cau tờm ìu gơ in niam, bè kòng kra\ ờ tu\ lơi gơ bàn kue. Do la tê cau tờm hìu neh wan kòng mờ bơr jồp bồp tơrnờm, jơh nus pơdơng ngan.
Tu\ jơh jơnau hòi yàng, ùr bơklau cau tờm hìu neh bal mờ cau hòi yàng sa lòng ala\ phan pơdơng nàng kơp kờ` tơl ala\ bơta drờm bơtuah. Ala\ cau tus `ô sa bal kung geh dơ\ dùl na\ geh `ô tơrnờm, cau ùr lài, cau klau tơnơ\, cau kra dờng sơnam lài, cau kơnòm dềt tơnơ\. Tàm bơta chờ hờp bơh jơnau yal brê, lơh sa geh cồng nha, bơta tam pà chờ mờ hìu nha\ mờ cau nac, sap ntas cing sơng gơr geh mpong sùm lơh geh bơta chờ chờp ngan. Hơ\ kung la bơnah `ô sa tờm ngan geh mut lơh.
Tus bal dơ\ lơh yàng tàm hìu ồng Y Thim ngai do, bal mờ jơi nòi 2 đah hìu nha\ mờ làng bol tàm [òn gam geh cau nac jà bơh ala\ [òn ndai, kơnhoàl ndai tus. Ồng Y Hơ Êban cau chài kis tàm [òn Knia 4, xã Ea Bar, kơnhoàl Buôn Đôn chờ ngan geh jà tus bal mờ mpồl cau chài bơh [òn Knia dròng cing tàm dơ\ lơh yàng. Ồng Y Hơ boh bơr, neh jo\ ngan hơ\ sồng cau Rơđê tàm ala\ [òn geh tam tìp bal, lùp lap bal mờ geh drong cing chờ hờp bè do:
Tu\ geh Y Thim jà mpồl cau chài den a` geh jà ala\ oh mi geh tus tòm tơl. A` gơ lơh chờ ngan tài geh go\ wơl, kah wơl bơhìan yal he dê, geh tus nting sap bal ai hìu nha\ den a` a` go\ gơ lơh chờ ngan. Bơh jo\ ngan bloh bol a` ờ tus bal tàm dơ\ lơh yàng do.
Ờ mìng cau dờng sơnam mờ ala\ cau gam kơnòm tàm hìu nha\ ồng Y Thim kung sền gròi ngan ala\ adat geh lơh tàm hìu he. Y Nal Êban, kòn klau ồng Y Thim boh bơr, bơh dềt bi kung geh sền ua\ ngan ala\ adat bơhìan lơh yàng bơh ồng mò, mè bèp lơh. Dilah lài do mìng la bơta sền kờ` git, den tu\ do bi neh lơh ngan jòi git nàng wa\ ala\ adat bơhìan `ô sa do mờ bơta kờ` ngan mờ sơnơng sền gàr bơta kuơ chài rgơi bơh cau lơh broa\:
Geh sền go\ tờm ngan bè do geh dong a` in tơnơ\ do gơtùi lơh geh ala\ broa\ bè do geh lơh buơn boài mờ a` gơtùi lơh jat adat pơlam bơh cau yau lời wơl. Dơ\ 2 tai la a` la cau tàm gah lơh broa\ đàh niam chài bơhìan yau den tàng a` sùm tơng kah sa\ tờm kung bè cau ndrờm bal bè a` lơh bè lơi ba` lời roh bơhìan niam chài kòn cau a` dê.
Bơh ala\ nggồr ung sap ntas cing, kềng gah bơnha\ ồs hìt hơng sùm geh hìt bơh tu\ mut lơh yàng tus tu\ tơnjơh dơ\ lơh yàng. Jơh cau tờm hìu mờ cau nac `ô geh `ô bal tơrnờm, lùp lap bal. Mờ cau Rơđê, ala\ dơ\ lơh yàng ờ mìng la ơn ngài mò pàng ồng pàng yau mờ ala\ yàng ờ, mờ gam la tu\ nàng ala\ oh mi jơi nòi tàm ala\ [òn geh tus tàm tìp, tòm bal, lơh geh bơta git gơp tam klac, đềt mềr, tam tơrbo\ bơh ala\ mpồl bơtìan.
Cau mblàng K’ Brọp
Viết bình luận