VOV4.K’ho - Kung bè ua\ kòn cau ndai kis tàm ù tiah Tây Nguyên, kòn cau Sêdang geh  bơhìan đơs crih li la mờ ua\ ngan, cèng geh  ala\ bơhìan niam bơne\ niam ngan. Bơdĩh mờ cing mồng mờ ala\ phan teh gùng đơs crih ndai, đơs crih kìn cau la bơhìan niam  chài neh đềt mềr tàm rài kis mờ lơh broa\ sa.

            Đơs crih kòn cau la dùl bơta bơhìan niam chài yau gam geh lời wơl tàm rài kis pah ngai, lơh broa\ sa bơh rnàng do tus rnàng  tơnơ\ dê. Đơs crih kòn cau sùm pal geh lơh tàm dơ\  trơgùm mpồl bơtìan, bơyai lơh `ô sa dờng bơh [òn làng cau Sêdang dê: bè lơh yàng kờ` trồ mìu, lơh yàng  crap mbor dà pa, chờ nam pa,  `ô lir bông, `ô mut hìu pa, jun bau… Bơta kuơ màng  ngan la mờ bơta đơs bơhìan, tơl na\ cau chài đơs geh ala\ jơnau đơs is, jơnau bơto bơtê nting tơng kah he dê.

            Cau chài A Wat kis tàm [òn Long Jon, xã Đak Ang, kơnhòal Ngọc Hồi, càr Kon Tum đơs bè tơnggu me jơnau đơs crih ‘’Gung du dal’’ bơh ồng sa\ tờm đơs:

             Jơnau đơs crih do neh geh bơh  yô yau ngan, a` mìng geh cih wơl jơnau pa nàng gơ in di rài tu\ do. Jơnau đơs crih kờ` nting tơng kah làng bol,  tơl na\  he pal lơh ngan tơnru nàng tam tìp. Pal lời tu\ tơngai nàng tus lòt còp, lòt jồ, làng bol, jơi nòi tàm tu\ nam pa, bol he ờ go\ di ờ cha, pal bơh mờ bơta git jơnau nàng tus mờ nting sap kơp kờ` jơnau niam, gùng ngan. Plai ù gơ pơ dar wil, oh mi bulah kis tàm tiah lơi, bulah neh ngài 10 nam, 20 nam dilah bol he kah bal den pal tus bal.

            Đơs crih  kòn cau sùm gơ geh tàm rài kis pah ngai tài ala\ jơnau đơs crih, đơs pơnđik bal hia\ mờ gơ geh jơnau pơrya ua\ ngan  bơta kuơ tàm rài kis.  Rnàng kơnòm sa\ den jồm jơnau đơs crih nàng đơs nùs nhơm he dê, cau dờng sơnam den bơto bơtê oh kòn kis niam, kis di.  Mò Y Mêi kis tàm xã Đăk Ang, kơnhòal Ngọc Hồi, càr Kon Tum  tam pà:

            Tu\ gam ơruh, a` sùm đơs crih kòn cau geh tơnggu me jờng rơ bè rài kis, lam sồr broa\ lơh sa, a` kơp kờ` geh rài kis ngap lơngai. Tu\ do,  a` neh kra, a` kung jồm  ala\ jơnau bơto bơtê,  bơto pơlam oh kòn kòn sau nàng khi in git. A` mờng ngan  đơs bè bơto bơtê,  lam sồr oh kòn kòn sau iat mè bèp bơto, bơsram sra\ tus gùng tus dà, lơh broa\ sa geh cồng nha, đơs sùm bơto bơtê tơl cau ba` ơlah sa\ tàm broa\ lơh sa, cau lòt bơsram ba` sang ơdu\, hìu bơsram, pal git wa\ sa\ tờm  den hơ\ sồng kơp kờ` rnàng tơnơ\ do geh àng sơda\ rlau.

            Ồng A Phơng, atbồ [òn Ya\ Tun, xã Đăk Ang, kơnhòal Ngọc Hồi ai git bơta pơrya bơh jơnau đơs crih kòn cau Sêdang:

            Đơs crih kòn cau Sêdang gơ bal hia\ ngan, iat gơ lơh nggờc ngan, rều hều lơh geh bơta đơs,  sap đơs gơ is, jơnau  đơs kung is mờ li la ngan, bè ala\ jơnau đơs rơngêi, tôn, ting ting, tơngi… Ala\ cau chài neh chài ngan tu\ đơs drờm geh pơnđik tam pla jat ‘’gùng is’’, hơ\ la pal ngui ala\ jơnau đơs yau hala jơnau đơs bơh tàm  sa\ bồ, bè đơs bè kờ` gơboh, boh bơr mờ jơi nòi rềp mềr,  mờ gơp bơyô mờ kung git đơs crih kòn cau mờ ua\ ngan ùr klau tàm [òn neh gơs pơ ùr bơklau, kis  boh gơbài ngap lơngai.

            Tu\ do,  tàm ờ ua\ [òn cau Sêdang tàm kơnhòal Đăk Tô, Tu Mrông, Đăk Hà, Ngọc Hồi, càr Kon Tum, Krông Păch, Cư\ Mgar, càr Dak Lak ala\ cau chài gam sùm đơs mờ sùm prap gàr  ala\ jơnau đơs crih kòn cau niam ngan krơi is, bè ala\ jơnau đơs jat gùng đơs crih: rơngê, ting ting, ayó, ding duôt, tơngi, tôn, rơvế, kơhui, rơnguâ… Bulah bè hơ\,  ala\ cau chài git đơs crih kòn cau yau den  gam êt ngan. Đơs crih yau sùm geh pơnđik kan ngan, pla wàr dờng màng ngan, gùng đơs crih den  geh  ua\ guh mù krơi is ngan. Mò Y Nâu kis  tàm [òn Ya\ Tun 1, xã Đăk Ang, kơnhòal Ngọc Hồi, càr Kon Tum ai git:

            A` đơs di 2, 3 gùng đơs tàm jơnau đơs crih kòn cau nàng bơto tơng kah kòn ùr pal trơ yang, ba` ơlah tàm  lơh broa\ sa. Guh teh  ơ kòn trồ neh àng bloh/ Trồ neh àng tơngai mờ mhual neh jơh roh/ Kòn guh bic te\, iar neh nrau/ Kòn guh bic te\, lòt piah kòi nàng geh phe tru\ piang/ Geh piang  hờm ndul, pràn sa\  lơh mìr/…

            Đơs bơto bơtê tus mờ kòn klau: Ơ kòn klau guh te\ trồ neh àng/ Kòn lòt jat te\ gùng neh bèp làm/ Tu\ lòt brê dơr pal cèng bal sơna kam/ Tu\ lòt mìr pal cèng bal yoas/ Pal lòt gùng đang ba` se\ gùng đơm/ Kòn lòt te\ jat gùng bèp lam/ Mut brê dơr pal rcang ngac mờ phan iơh/ Mut tàm brê pal kơrhia mờ dồ mờ kua`/…

            Hơ\ la jơnau đơs tam pla, wàr, bơto bơtê kòn klau pal git sền gàr is sa\ tờm tềng ala\ bơta gơbàn aniai, gơbàn he ờ git lài bơh phan kis tàm brê, pal tơryang tàm broa\ lơh sa nàng geh rài kis hờm ram…

            Bơta đơs khat gơdan, đơs pơnđik, tam pla, jơnau đơs den gơ rềp mềr mờ rài kis  tàm ala\ jơnau đơs crih kòn cau sùm lơh cau in iat git ngan bơta niam ngan ngồn bè jơnau đơs crih kòn cau bơhìan bơh yau. Bơta niam hơ\,  sùm la  broa\ krơi is bơh ù tiah Tây Nguyên  brê dờng. Kơp kờ` rnàng kơnòm sa\  git w\a rlau tai bè rài chài rgơi bơhìan yau niam krơi ngan mờ li la ngan do, nàng at tê bal sền gàr mờ bơtàu tơngguh đơs crih kòn cau Sêdang đơs is, đơs crih ala\ kòn cau tàm Tây Nguyên đơs bal sùm mpong ntas mờ gơ par  jơnhua  ngài rlau tai.

                        Cau cih Nhat Lisa, cau mblàng K’ Brọp