VOV4.K’ho - Đơs tus đơs crih kòn cau bơh cau Rơđê la pal đơs tus đơs Kưt mờ Eirei.  Dilah đơs Kưt den đơs lơ yài, ờ geh jơnau pơrya loh làng,  geh ai go\ bơta bè yal sa\, boh bơr, den đơs eirei la  jơnau đơs mờ gùng  đơs chờ hờp, boh gơbài, la ala\ dơ\ boh bơr mờ đơs crih niam ngan.

Bơh nđờ rài do, đơs eirei neh gơ gơs la đơs chài rgơi bơh mpồl bơtìan cau Rơđê tàm Tây Nguyên. Eirei geh gùng pơlam đơs chờ hờp, song dơpa\, sùm geh đơs tàm ala\ tiah gal cau. Đơs eirei geh ai go\ mờ broa\ lơh đơs mờ jơnau pơnđik mờ  bơr lơh geh bơta niam geh ai go\ jơnau nri\ nrềng bal mờ geh gùng đơs crih tai. Tàm jơnau pơlam đơs hơ\, ala\ jơnau đơs bè gơ tam bơrkuat bal. Lài do,  đơs ierei geh đơs tàm dùl dơ\ chờ lơi bơh cau Rơđê, mìng geh đơs tàm  dơ\ geh cau chơt den geh đinh nam. Tơnơ\ do,  đơs crih tam ya ờ ờs mờng geh pơnjờng ngui ala\ phan teh  gùng đơs crih tu\ đơs Kưt hala eirei,  den tàng tàm dơ\ đơs kưt den geh buôt-chok,  mờ đơs eirei geh bal mờ uh đinh nam hala geh cau đơs pơn ròm bal.  Cau chài ồng  Tuôr, kis tàm [òn Drai Hling,  xã Hòa Xuân, [òn dờng Buôn Ma Thuột, càr Daklak ai git:

Tu\ do geh ua\ cau ngan geh đơs eirei pal geh uh bal đinh nam. Mơya tu\ yau or kung geh ua\ cau đơs eirei  đơs  gờ` ờ uh đinh nam. Mìng đơs ala\ jơnau  pơnđik tam pla. Gơ lơh bè he đơs gời gơ.  Iat gơ lơh ờ hoan niam. Tu\ geh uh bal đinh nam den geh gơ lơh  gơ bơrlu\ bal niam, gàr niam jơnau  đơs crih,  geh  bơnah  đơs, bơnah uh đinh nam bal. Bè cau teh đờng tus mờ cau đơs crih pal uh di gam  gùng đơs crih den hơ\ sồng jơnau đơs crih gơ iat bơkah rlau...

Ua\ ngan  tàm jơnau đơs eirei bơh cau Rơđê dê la  đơs tam ho bal. Geh 3 bơta đơs eirei la đơs tam ho, đơs tam ho kờ` tam gơboh, đơs tam hơ jờng rơ  bơta niam tàm rài kis, bơto bơtê oh kòn kòn  sau,  mờ  dơ\ pe la đơs tam tam lùp git ờ.

Bơta krơi niam bơh đơs eirei ờ mìng  geh đơs tam ho ùr klau mờ gam gơtùi đơs cau klau đớ smờ cau klau, hala cau ùr đơs  mờ cau ùr. Bơta do drờm bè dùl dơ\ tơr`a mờ gùng đơs crih bơh 2 na\ cau. Jat cau chài mò Nhuăn kis tàm xã Ea Tul, kơnhòal Cư\ Mgar, càr Daklak, đơs eirei ngan la đơs eirei tam ho den kan ngan đơs, ờ go\ di cau lơi kung rgơi đơs. Mìng geh ala\ cau geh Yàng  pơgap ai git  pơnđik jơnau nri\ nrềng den hơ\ sồng gơ tùi  đơs. Khi pal git jơnau sơnđan, sơbac ho, pal git ua\ ngan  jơnau đơs geh nri\ bal,  geh ai go\  ua\ bơta  rùp sa\ nàng gơtùi  geh đơs mhar ngan. Mò Nhuăn ai git:

Tàm [òn tu\ lơh chờ sa nam `ô nhai, sa rpu, kơnrồ hala tàm tu\ ies cau chơt den cau dờng sơnam đơs kưt, mờ klau pơ nu ùr ơruh den `ô tơrnờm, tu\ neh mờr bơr`ul den uh  đinh nam, đơs eirei. Đơs nri\ jơnau bè cau do, cau ne. Tu\ ùr ơruh geh sền tus klau pơnu den  đơs tus mờ klau hơ\, mờ cau tơnơ\ hơ\ klau pơnu geh đơs ho wơl ala\ jơnau nri\ bơh  ùr ơruh dê. Kung geh ala\ ùr ơruh klau pơnu gơs pơ ùr bơklau bơh  ala\ bùi đơs eirei bal.

Bal mờ đơs  tam ho bal,  eirei kung gơtùi đơs dùl na\ is. Tu\ hơ\, eirei geh ai go\ bơta yal sa\ tờm loh làng bol,  cau đơs bơta kờ` gơboh kah kơlôi,  bơta  chờ, jờng rơ nùs nhơm hìu nha\,  cau bơyô bal, kờ` gơboh [òn lơgar, hala jơnau nting tơng kah bơh bèp ồng tus mờ  kòn sau... Gùng đơs bơh đơs eirei den gam  gàr bè ờs, mơya sap đơs bơh tơl cau, tơl tiah den di gơlan gơ krơi is, tài hơ\ la bơta bơceh is bơh tơl na\ cau đơs.

Lài do,  eirei sùm geh đơs tàm gùng lòt mìr, tàm  dơ\ bơthi bồc hala tàm dơ\  lòt tơp cau chơt rê tàm brah tìng. Ồng Khon kis tàm  [òn Ea Dho, xã Cư\ Pơng, kơnhòal Krông Buk, càr Daklak ai git:

Lài do,  tu\ geh cau chơt tàm  [òn  den geh đơs eirei. Đơs eirei den pal geh cau uh đinh nam. Tơl cau geh tam tìp tềng hìu cau chơt, đơs eirei bal yal wơl bè rài kis bơh cau neh chơt.

Đơs eirei tu\ hìu geh cau chơt la nàng tam tơngac mờ  cau neh chơt, pơn iang pơn dờm mờ cau gam kis. Jat pơrya bơh làng bol cau Rơđê, đơs ierei tàm dơ\ ies cau chơt geh  pơrya bơta chul chồl  deh dùh kis gơs,  bơta lik rê  wơl bơh cau chơt.

Tu\ do, bơt bơta kờ` drơng nhơl chờ mờ gơ rờm bal, làng bol gơtùi đơs eỉrei tàm tơl tiah. Mờ  gùng đơs chờ hờp, boh gơbài, eirei neh mhar geh đơs tàm ala\ jun bau, bơcik bồ mờ ala\  ngai chờ bơh [òn lơgar... Gùng đơs crih mờ sap đơs niam krơi la  jơnua  ua\ ngan cau bơceh đơs crih ngui nàng cih gơs ala\ jơnau đơs crih pơnrơ ngan bè Daklak, Tây Nguyên, bè ‘’Còn thương nhau  thì về Buôn Ma Thuột’’, ‘’H’Zen lên rẫy’’...

Bulah bè hơ\,  kung bè yal yau jòng, đơs kưt,  cing mồng...đơs eirei bơh cau Rơđê gam ơm tềng bơta gơbàn roh jơh bơh ờ geh cau kờ` bơsram đơs. Jat  cau bơceh đơs crih, cau sền sơnơng chài rgơi bơhiàn yau Linh Nga Niê Kdăm, broa\ sền gàr, bơto bơtê đơs eirei kan ngan lơh, bơh ờ geh tiah nàng lơh, cau chài đơs slơ ngai slơ êt, mờ cau kờ` đơs  eirei kung ờ hoan geh ngan sơl. Eirei la gùng đơs crih jat bơhìan lời wơl mờ bơr đơs. Tus tu\ do, mình geh 2 jơnau đơs la ‘’Ơ hoh Cư\ Ju’’ mờ ‘’Buôn Dur kmăn’’ geh mblàng gơs dà yuan.  Cau bơceh đơs crih Linh Nga Niê Kdăm ai git:

Rài yau tàm [òn geh bơta lơh glài mờ adat bơhìan mờ jơnau nri\. Bal mờ lơh glài,  cau geh tìp geh đơs mờ đơs kưt, đơs eirei. Ala\ broa\ lơh hơ\ do ờ gam tai. Pal geh lơh yàng,  geh dơ\ lơh chờ nàng gơ tus đơs  tam ho, tam pơr lòng,  tam đơs git lah ờ...mơya tu\ do ờ gam tiah, anih nàng lơh đơs, ờ geh cau bơto... pơhìn roh jơh la ua\ ngan.

Rài  kis pa tu\ do gơ jat bal mờ ala\ bơta pal drơng, kờ` ngan geh ala\ dơ\  đơs tam ho jat geh gùng đơs crih nàng lơh li la, lơh niam rlau tai rài kis nùs nhơm bơh cau Rơđê. Mơya, ala\ jơnau yal mờ gùng đơs crih, đơs eirei geh pơnjat tai gam hala ờ, sơnđìng ngan tàm mpồl bơtìan cau Rơđê, cau tờm ngan bơh gùng đơs jơnau nri\, pơnđik gam lơh gơ kờ` ngan cau iat. 

                                                Cau cih mờ yal tơnggit K’ Brọp