VOV4.K’ho - Lồi poh lài, cồng nha te\ khà du\t ndơl bơh dơ\ te\ khà kuang bàng tàm Gơnoar ala măt dà lơgar kơnă 14 mờ mpồl duh broă ala măt làng bol ală kơnă tơngai lơh broă bơh nam 2016 tus 2021 neh geh yal uă tus mờ cau te\ khà tàm gùt lơgar bal mờ ală lơgar tàm dunia. Làng bol lơh tòm – nến nòn - di mờ adăt boh lam, hơ\ là ală jơnau geh đơs sùm tu\ đơs tus mờ cồng nha bơh dơ\ te\ khà do dê.

Lài mờ tu\ geh bơyai pơrjum [ăo yal bè cồng nha te\ khà, mò Nguyễn Thị Kim Ngân, kuang atbồ Gơnoar ala măt dà lơgar tàm pơrjum dơ\ 6 mpồl duh broă te\ khà Dà lơgar ngai 08/6 neh đơs, cồng nha sơnrờp ngan bơh dơ\ te\ khà pa do là bơta lơngăp lơngai gùng dră bal, ờ do ờ dă mpồl bơtiàn tàm gùt lơgar, tàm hơ\ uă ngan là ală anih te\ khà geh gàr niam ờ do ờ dă. Do là 1 cồng nha kuơ màng ngan di lah sền tàm tu\ geh bơyai lơh te\ khà dơ\ do. Trồ prang uă tàm ală càr đah jum tàm gùl lơgar, Tây Nguyên mờ trồ prang, gơmu\t dà hang tàm ală càr tiah ring dà dờng Cửu Long, broă gơbàn phan tàm dà chơ\t ni sơna tàm ờ uă càr jăt gah dà lềng tiah tàm gùl lơgar neh gơrềng ờ niam tus mờ rài kis làng bol tàm ală tiah do. Mìng is broă sơgràm ka chơ\t tàm tiah tàm gùl lơgar, ală mpồl pơlơ\ dră neh sơgràm nùs nhơm niam bal mờ nùs nhơm kờ` gơboh mờ dà lơgar bơh ờ uă làng bol kờ` bơchồt ală cau do l^k dră lơh ờ niam tus rài dà lơgar, lơh ờ niam tus mờ dơ\ te\ khà Gơnoar ala măt dà lơgar, Mpồl duh broă ala măt làng bol ală kơnă. Mơya, ală nùs nhơm ờ niam kờ` lơh aniai dơ\ te\ khà ndrờm neh gơtìp kơrian. Tàm mùl màl, dơ\ te\ khà neh bơyai lơh tàm bơta lơngăp lơngai, ờ do ờ dă, ờ geh broă lơi ờ niam dờng màng gơl^k geh. Sền gròi dơ\ te\ khà geh bơyai lơh tàm gùt lơgar bơh tàm ală anih yal tơng^t, Trung tướng Nguyễn Quốc Thước, kuang bàng tàm Gơnoar ala măt dà lơgar lài do mờ là kuang atbồ đơng lam mpồl ling quân khu 4 đơs là, dơ\ te\ khà neh mùl màl geh cồng nha tàm bơta lơngăp lơngai gơl^k geh ală kal ke: “Cau ờ niam mòng bơchồt kờ` lơh ờ niam, mơya geh neh bơyai lơh te\ khà geh cồng nha niam ngan, hơ\ là 1 broă chờ hờp ngan. Bơh mùl màl do he geh ai tơl^k 1 jơnau đơs du\t ndơl: ală broă lơh lơi mờ làng bol sền gròi, geh Đảng mờ Dà lơgar lơh loh làng bơta kuơ màng bơh broă hơ\ làng bol in wă den ală mpồl ờ niam dră wơl kờ` mu\t lơh aniai kung ờ gơtùi lơh jai”.

Ngai 22 nhai 5, geh rơlao 67 tơlăk nă cau te\ khà tàm gùt lơgar neh tus bal dơ\ te\ khà 4 kơnă dơ\ 2. Uă anih yal tơng^t, sră [ăo lơgar bơdìh neh sơnđan do là “Ngai chờ te\ khà tàm lơgar Việt Nam” ha là “Ngai chờ dà lơgar”. Do là bơta ờ di geh lơgar lơi tàm dunia kung gơtùi lơh geh di lah ờ geh 1 broă lơh gùng dră bal ring niam mờ nùs nhơm geh kơnòl uă bơh cau te\ khà tàm gùt lơgar dê. Jăt jơnau yal bơh mpồl duh broă te\ khà dà lơgar yal, 99,35% khà cau te\ khà neh lòt đùh sră, tàm hơ\ geh ală càr geh mờr jơh tơn ală cau te\ khà tus bal lòt đùh sră bè càr Thừa Thiên Huế, Yên Bái, Quảng Nam, Bình Thuận, Lai Châu, Trà Vinh, Kon Tum, Bến Tre, Hậu Giang…Kis mờ lơh broă uă nam tàm Hà Nội, ồng Susanto, là 1 nă cau lơgar Indonesia đơs: tàm dà lơgar ồng dê, khà geh bơh 70 tus 80% cau te\ khà lòt đùh sră neh là 1 cồng nha kuơ màng ngan. Ală lơgar tàm mpồl ASEAN kung bè hơ\ sơl. Den tàm lơgar Việt Nam khà do sùm lam bồ lài: “A` neh ơm tàm lơgar Việt Nam bơh jo\ ngan. A` đơs là, khà cau te\ khà lòt đùh sră pa do tàm lơgar Việt Nam là uă ngan. Uă nam sền gròi, a` go\ khà do sùm geh rơlao 95%. Loh làng, tàm lơgar Việt Nam broă do là bè ờs, mơya di lah pơndrờm mờ ală lơgar ndai là uă ngan. Khà do neh tơl^k broă rơcang lài, nùs nhơm g^t wă gùng dră bal làng bol dê tus mờ Dà lơgar”.

Nùs nhơm g^t wă uă tus mờ sră pồ să tòm dê, hơ\ là cơng tàng loh làng ngan bè nùs nhơm làng bol lơh tòm bơh dơ\ te\ khà ngai 22 nhai 5 lài do. Jơnau yal bơh Mpồl duh broă te\ khà dà lơgar pà g^t, geh 496 nă kuang bàng tàm Gơnoar ala măt dà lơgar geh pồ, ờ tơl 4 nă kuang bàng jăt mờ khà geh ai. Mpồl duh broă ala măt làng bol kơnă càr kung pồ ờ tơl 8 nă kuang bàng, kơnă kơnhoàl ờ tơl 120 nă kuang bàng mờ kơnă ntum ờ tơl rơlao 6 rơbô 600 nă kuang bàng. Jăt ồng Lê Minh Thông, Kuang jăt jơng atbồ anih duh broă adăt boh lam Gơnoar ala măt dà lơgar, mờ là Kuang jăt jơng atbồ anih lơh broă Mpồl duh broă te\ khà dà lơgar yal, do là 1 broă tơnguh dờng màng bè làng bol lơh tòm: “Bơta tơl^k lài ngan là he g^t jơnau bal mờ nùs nhơm kơlôi sơnơng bơh cau te\ khà dê. Cau te\ khà rơwah mờ he pal g^t jơnau bal tus mờ cồng nha do. Tu\ nùs nhơm g^t wă làng bol dê sơlơ ngai sơlơ geh tơnguh, kơnòl gùng dră bal làng bol dê sơlơ ngai sơlơ tơnguh den broă làng bol ờ pồ cau lơi hơ\ tàm khà ală cau tơl^k măt te\ khà kung là broă bè ờs”.

Dơ\ te\ khà ngai 22 nhai 5 lài do ờ mìng tơnguh nùs nhơm lơh tòm bơh làng bol dê mờ nùs nhơm song dơ pă, ring niam tàm tơl broă lơh tàm broă te\ khà kung geh tơnguh, bơh tàm broă ai tơl^k măt kuang bàng, khà geh, broă pơgồp bal jơnau đơs, broă cri bơyai, ai jơnau đơs bơh cau te\ khà, rơwah, yal ală cau tơl^k măt te\ khà geh tơl bơta niam, bơyai lơh lam sồr te\ khà tus mờ broă đùh sră, kờp sền sră pồ… Ồng Nguyễn Hạnh Phúc, Kuang atbồ mpồl dong broă Gơnoar ala măt dà lơgar mờ là Kuang atbồ anih lơh broă mpồl duh broă te\ khà Dà lơgar pà g^t tai: “Dơ\ do geh ai ală cau tơl^k măt te\ khà, ală cau geh cau tơl^k măt te\ khà ai, ala măt anih lơh broă cau tơl^k măt te\ khà ha là ală anih lơh sră [ăo geh tìp tàm broă pờ thùng đùh sră, kờp sền sră pồ. Do là ală bơta pa ngan, bơh tu\ hơ\ geh tơl^k loh làng, ring niam dơ\ te\ khà dê”.

Bơdìh mờ ală cồng nha neh geh, dơ\ te\ khà ngai 22 nhai 5 lài do kung geh ờ uă bơta pal kah. Hơ\ là broă ai tơl^k khà kuang bàng ờ hềt geh jăt mờ rơndăp broă, broă geh ailài ngan, tàm hơ\ uăn ngan là khà cau ùr, khà cau bơdìh đảng. Gam geh cau gơbàn tìs tàm broă l^p sră pồ, lơh gơrềng tus broă pal sơbì cồng nha te\ khà mờ pal bơyai lơh te\ khà wơl. Broă bơyai lơh pơrjum tìp mờ cau te\ khà kờ` lam sồr te\ khà bơh tiah kung gam lơh ờ ndrờm bal…

Dùl dơ\ te\ khà geh cồng nha ngan là bơta kal ke ngan kờ` geh tàm mùl màl. Mờ ală cồng nha neh geh tàm dơ\ te\ khà pa do pà go\, ală gah, mpồl lơh broă gùng dră bal neh tus bal: Hơ\ là broă đơng lam nền nòn, tơl ală bơta bơh Gah gùng dră bal dà lơgar dê, broă tus bal jơh nùs bơh gùt làng bol, broă pơgồp bal lơh niam bơne\ bơh ală gah, mpồl lơh broă tàm ală kơnă, broă tus bal bơh Gah tề lam gùng dră bal bơh Dà lơgar tus mờ ală ntum, broă tus bal bơh gơnoar atbồ ală càr, broă kờ` bal bơh ală anih lơh broă sră [ăo… Loh làng, cồng nha bơh dơ\ te\ khà pa do là broă lơh kuơ màng ngan tàm broă lơh jăt kơrnoăt pơrjum dờng Đảng gùt lơgar dơ\ 12 kung bè bơ\t bơtàu, tơnguh mờ lơh gơs dà lơgar adăt boh lam Xã hội Chủ nghĩa, tơl niam broă lơh jăt ală kơrnoăt tàm sơnoa bơh lam nam 2013 tàm rài pa dê.

Cau cih mờ yal tơng^t Ndong Brawl