VOV4.K’ho - Pơgap mờ do rlau jơt nam, bơh tài buơn pin dờ`, dờ` jơnau bơh cau ờ niam chul chồl, ua\ làng bol tàm ntum Ia Tiêm, kơnhoàl Cư\ Sê, càr Gia Lai neh sang hìu nha\ nàng dô gan tìs nhàr lơgar tus hờ lơgar Campuchia, kơp kờ` jòi geh rài kis pa. Mơya,  tàm ù tiah cau, bơta mùl  màl ờ di bè  bơta bol pơr lồm, ua\ cau neh rê wơl hờ [òn tờm, dờp geh bơta toh glài bơh gơnoar atbồ [òn lơgar, bơta git jơnau ngan ngồn bơh làng bol [òn lơgar,  lơh ngan brồ guh lơh pas mờ bơt bơtàu rài kis hờm ram.

Ồng Kpă Pim, cau [òn Plei Rơ Ngol, ntum Ia Tiêm yal la, lài do, tài ờ hềt git ngui bơta chài lơh broă tàm broă lơh sa, bulah uă ù, mơya hìu nhă ồng kung ờ tơl sa, rài kis kal ke ngan. Nam 2002, bol ờ niam pơn dừm ồng lòt hờ lơgar cau, bulah ờ lơh mơya kung geh sa. Đòm jơnau pơn dờm bol ờ niam dê, ồng Kpă Pim rê tàm hìu ai 8 sơlòng phe, tus bal dô gan tiah nhàr lơgar ờm tus lơgar Campuchia. Mơya ală ngai kis tàm lơgar Campuchia den ờ di mờ bơta neh sơnơng. Nàng geh priă, ồng Kpă Pim lơh broă tìs mờ adat boh lam tàm dùl hìu mai\. Broă lơh glar bòl, mơya priă lơh geh ờ tơl nàng ròng să tờm. Ồng Kpă Pim jê nùs ngan tài git he neh gơtìp pơr lồm, kah pơ ùr, nđàc kòn, ồng kờ` rê tàm hìu. Tơnơ\ do, geh cảnh sát Campuchia mờ mpồl ling sền gàr tiah nhàr dà lơgar Việt Nam dong kờl, ồng Kpă Pim geh rê wơl hờ [òn lơgar.

Tu\ do, kơnờm tryang trỳông lơh broă sa, mờ đòm jat uă bơta chài lơh broă, ồng Kpă Pim neh geh 3 rbô tờm kơphe gơs niam, pah nam tơnhàu geh git nđờ jơt tơlak priă. Kơnờm bơh hơ\, ồng Kpă Pim geh priă  drơng ală kòn in lòt bơsram kai bơsram dờng, hìu nhă geh rài kis hờm ram. Ồng đơs:“ Tàm do, lơh kơphe, lơh suơn…broă lơi kung geh sa. Lòt lơh sre, lơh mìr, tam tơ ngời, tam bùm lô, kơphe, tiêu..hời rơ hời geh cồng nha. Ơm do niam rlau, kung kờ` ngan lơh tàm do. Lòt Campuchia ờ geh phan lơi sa. Tu\ do, cau jà lòt a` kung ờ bài lòt tai. A` ơm tàm hìu ròng pơ ùr kòn, geh kàr lơi he sa kàr hơ\.”

Sơr lèt dô gan tiah nhàr lơgar tìs mờ adat boh lam kung tàm nam bal mờ ồng Kpă Pim, tàm [òn Plei Rơ Ngol, gam geh Kpă Dó. Kung sơrlèt gan ală ngai kal ke, ờ geh anih ơm kis, tu\ geh rê wơl hờ [òn, Kpă Dó ờ mìng geh sang glài, mờ gam geh gơnoar atbồ tàm [òn lơgar dong kờl nàng lơh sa lik klàs rơbah. Ồng yal:“He lơh tìs, mờ dilah tìs den he pal tam gơl. Ngai do, dà lơgar sền gròi tus mờ he, geh kal ke lơi den dà lơgar dong kờl. He pal lơh ngan kis niam, lơh jat niam, phan lơi he ờ tơl, phan lơi he ờ geh, den dan mờ gơnoar atbồ dong kờl làng bol in. gơnoar atbồ pơlam he in, làng bol pal lơh pas dul bă dipal, lơh broă bơh bơta pràn he dê, dà kơl hề he dê.”

Hìu niam bơh Kpa\ Dó

Tryang tryồng lơh sa, lơh jat broă lơh ai lơyah tơngai ròng jo\ tơngai, Kpă Dó gơs là cau geh pơn rơ jak bè lơh sa jak. Bal mờ broa\ tam chi tam jo\ ngai là tiêu, kơphe, Kpă Dó gam tam tai uă bơta chi tam ndai bè kòi, tơ ngời, bùm lô, bùm blàng…pah nam lơh geh pơgap 500 tơlak priă. Ờ mìng bè hơ\, ồng gam geh pin dờn geh pồ lơh cau atbồ mpồl càn priă, là rơbàng tơrbo\ đah làng bol mờ anih priă jền dong kờl cau rơbah, càn 1 tơmàn priă, dong làng bol tàm [òn geh priă bơcri lơh sa jơh rơbah. Bi Siu Bun, 1 nă cau geh ồng Kpă Dó dong kờl đơs:“ Hìu nhă a` ưn ngài ngan wa Dó neh dong càn priă bơh anih priă jền. khi đơs  là ba` blơi rơndeh mai\, đì rơndeh mai\ den sơlơ ờ niam, geh priă den pal blơi kơn rồ, halà blơi ù tam kơphe, blơi phơng ơn kơphe in, bơtàu tơnguh lơh sa, tơn jơh jơ gloh tơmù rơbah. He mình ai he lơh bè hơ\. Ai priă hơ\, blơi 5 sàu ù kơphe, blơi nđờ nơm kơn rồ. Rài kis ờ huan kal ke bè lài tai. Tu\ do, blơi geh 1 nơm rơndeh mai\, oh kòn geh lòt bơsram.”

Ồng R’com Việt kuang atbồ đơng lam Đảng ntum Ia Tiêm pà git, là tiah geh rlau 80% khà kờp làng bol là cau Jarai, pơgap 10 nam do, Ia Tiêm geh sền là tiah gơlik geh uă bơta làng bol dô gan tiah nhàr lơgar tìs mờ adat boh lam. Nàng bơsong bơta do, gơnoar atbồ tàm [òn lơgar neh mut lơh uă broă lơh mblàng yal làng bol in git bè broă lơh bơh Đảng, dà lơgar dê, bơta geh ngan bơh broă blac pơr lồm bol ờ niam dê. Kơnờm bơh hơ\, bơta dô gan tiah nhàr lơgar neh gơmù hời rơ hời, kuơ màng, pơgap 2 nam do, làng bol kơljap broă lơh sa, ờ gam tai bơta dô gan tiah nhàr lơgar tìs mờ adat boh lam. Gơnoar atbồ tàm [òn lơgar dong kờl bal nàng làng bol bơtàu tơnguh rài kis. Ồng Rcom Việt đơs:“ Bol a` kung sền gròi, dong kờl ală cau neh geh tu\ lơh tìs geh càn priă mờ dong kờl chi tam, phan ròng nàng bơtàu tơnguh lơh sa hìu nhă, gàr tơl niam rài kis khi dê. Den tàng, khi neh git ală broă lơh tìs. Ntum kung dong kờl khi in lơh broă sa. Tu\ do, geh tu\ geh cau gơs là cau pas geh priă tơmàn. Do là dùl bơta mờ ntum pal mblàng yal uă, pal rề ơnàng broă lơh do.”

Bal mờ broă lơh ngan, tam klac bal đah gơnoar atbồ mờ làng bol, Ia Tiêm, kơnhòal Cư\ Sê, càr Gia Lai tu\ do neh geh uă tam gơl. Gùng lòt geh lơh kơljap, hìu đam dờng niam, uă ngan làng bol git ngui bơta chài tàm broă lơh sa, rài kis bơtàu tơnguh, tàm sơmbat tê bal bơt bơtàu bòn lơgar ngap lơngai, niam bơne\.

                                     Cau mblàng K’ Duẩn, cau đơs K’ Brọp.