VOV4.K’ho- Gơnoar niam chài bơh cau jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau dê là dùl tàm ală gơnoar ơn prăp uă jơnau krơi is mờ đơs wơl loh làng ngan rlau jơh ală jơnau “krơi is ngan” tàm ală gơnoar kòn bơnus bơh cau jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau dê. Gàr niam gơnoar niam chài bơh cau jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau dê neh geh kơrnoat boh lam dunia mờ Việt Nam dê cih dờp mờ lơh jăt tàm bơta geh ngan.

Sơnoa boh lam nam 2013 neh cih gơs sơnoa boh lam ală tơngume bơh gơnoar niam chài tàm Bơta 5, Bơta 41, Bơta 42 dê. Jăt mờ hơ\, jơh tơl nă cau, tàm hơ\ geh làng bol jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau geh gơnoar geh tus bal tàm ală broă lơh bơh rài kis niam chài dê mờ prăp gàr, ngui niam bơta niam chài krơi is dê; gơnoar geh ngui mờ bơto yal dà đơs is mờ sac rwah dà đơs nàng tơm bơh bơr; gơnoar geh gi\t mờ dờp ngui ală bơta kuơ niam chài. Tàm hơ\, gơnoar geh tus bal lơh ală broă lơh niam chài geh sền là bơnàng jă nàng cau dùl nă să is in bơtàu tơnguh să tờm kung bè lơh tơnguh tai bơta tàm gơrềng đah ală cau dùl nă să is bal mờ mpồl bơtiàn, geh sền dờng màng, sền gàr, hơ pơrgon lơh jăt bơh dà lơgar bơh ală bơta pal jăt geh cih tàm sơnoa boh lam dê “jơh tơl nă cau ndrờm ring bal tềng đăp kơrnoat boh lam mờ ờ gơtìp tam cah ờ rờm bal tàm jơh ală broă bơh rài kis dê”. Đơs jăt gùng dà den jơh tơl nă cau, bulah làng bol halà ờ di là làng bol Việt Nam dê, ndrờm geh dờp ngui gơnoar tus bal lơh is tàm rài kis niam chài bal mờ wil tơl ală bơta bơh gơnoar do dê dùl bă ring bal mờ ờ kong khăt dùl bơta tam cah ờ rờm bal lơi jăt tàm ală bơta bè sơnam deh, cau klau halà cau ùr, jăt yàng, pin dờn, cau jak halà cau bơngơl…Jăt mờ hơ\, tơl nă làng bol ndrờm geh gơnoar ngui ală anih niam chài ală broă lơh niam chài geh lơh bơh dà lơgar, mpồl bơtiàn mờ [òn lơgar. Pơnyơu bè: ală tiah nhơl chờ hờp lơh rài bồ tơngoh, lơh rài bồ tơngoh mpồl bơtiàn, sươn nhơl, hìu niam chài, hìu sền sră, [làng coh plai, bảo tàng, anih internet mpồl bơtiàn…Broă cih dờp gơnoar “Ngui ală anih phan bơna” jăt Bơta 41 Sơnoa boh lam lơgar Việt Nam dê bè là dùl bơnah bơh gơnoar niam chài dê neh lơh loh tai tơngume bơh gơnoar do dê. Bal mờ hơ\, bơta gơtùi gi\t, bơta gơtùi dờp, bơta gơrờm mờ bơta dipal gơnoar tus bal tàm rài kis niam chài gam geh hơ pơrgon bơh ală jơnau cih bơh Sơnoa boh lam dê “gơnoar đal gi\t nền jơi bơtiàn he dê, ngui dà đơs mè deh, sac rwah dà đơs tơm bơh bơr” bơh làng bol dê.  

Kơrnoat boh lam Việt Nam gam lơh geh bơta ring bal tàm broă dờp ngui gơnoar tus bal tàm rài kis niam chài bơh ală jơnau cih geh gơrềng gơ wèt mờ ală mpồl cau [ươn gơtìp gơrềng bè cau ùr, kơnòm dềt…

Gơ wèt mờ cau jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau: Bơdìh mờ gơnoar đal gi\t nền jơi bơtiàn he dê, ngui dà đơs mè deh, sac rwah dà đơs tơm bơh bơr geh cih tàm Bơta 42 Sơnoa boh lam nam 2013, gơnoar tus bal tàm rài kis niam chài gam geh lơh jăt bơh ală gùng dà broă lơh bơh Dà lơgar dê gơ wèt mờ broă lơh lip gơs sră, loh làng bè do: dan blơi nàng geh sră rơndăp cih mờ lơh gơs sră jơnau cih, sră nggal drơng kơnòl broă chính trị sền gàr bơta lơngăp lơngai, sền gàr dà lơgar, yal tơngi\t jơnau lơh broă mờ lơgar ndai, drơng làng bol tiah jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau, tiah geh rài kis lơh sa- mpồl bơtiàn kal ke ir, tiah sar lơgar ngài, tiah kơh bơnơm, tiah nhàr lơgar, bồt bơlào, kơnòm dềt, kơnòm pa tàu, cau jơngo mat mờ ală kơnòl broă tờm kuơmàng ndai; ai lài bơcri bă ù mờ priă jền bơ\t bơtàu phan bơna ai ală anih lơh broă kơnă hơđơm in li\p gơs sră jơnau cih tàm tiah geh rài kis lơh sa- mpồl bơtiàn kal ke ir, tiah sar lơgar ngài, tiah kơh bơnơm, tiah nhàr lơgar, tiah bồt bơlào.    

Jăt mò Nguyễn Thị Hải Nhung, Kuang ătbồ Vụ Niam chài jơi bơtiàn, Bộ Văn hoá, Thể thao mờ Du lịch đơs: nàng lơh jăt gơnoar do, dà lơgar he ờ mìng ai tơlik ală sră nggal kơrnoat boh lam gah ờs mờng lơh bơnàng jă kơrnoat boh lam kơ\ kơl jăp ai broă lơh jăt gơnoar in mờ gam geh ală gùng dà broă lơh, rơndăp broă prăp gàr mờ bơtàu tơnguh niam chài, bè: Rơndăp broă prăp gàr, bơtàu tơnguh niam chài ală jơi bơtiàn kòn cau Việt Nam tus nam 2020 jăt Kơrnoat sồ 1270 bơh Thủ tướng Chính phủ dê halà jơnau cih bơh Bộ Giáo dục mờ Đào tạo dê bè broă ai ngui tu\ jiơ bơto dà jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau ai kuang bàng, công chức lơh broă tàm tiah jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau in, prăp gàr mờ ngui niam phan ngui soh bơh yau ală jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau dê tàm Việt Nam tàm tơngai tu\ do.

Kuơmàng tàm Rơndăp broă lơh Jơh ală bơta bơtàu tơnguh lơh sa- mpồl bơtiàn tiah làng bol jơi bơtiàn kòn cau mờ tiah kơh bơnơm tơngai bơh nam 2021- 2030 den kung lời bàr pe bơnah broă geh gơrềng, nàng prăp gàr mờ ngui niam geh ală bơta kuơ niam chài mờ gơnoar tus bal lơh ală broă lơh niam chài bơh cau jơi bơtiàn kòn cau mờ tiah kơh bơnơm dê. Mò Nguyễn Thị Hải Nhung, đơs: Tơrgùm lam lơh jăt kơrnoat sồ 88 bơh Quốc hội dê bè ki\ rơndăp broă lơh Jơh ală bơta bơtàu tơnguh lơh sa- mpồl bơtiàn tiah làng bol jơi bơtiàn kòn cau mờ tiah kơh bơnơm tơngai bơh nam 2021- 2030 nàng kờ` prăp gàr mờ ngui geh cồng nha ală bơta kuơ niam chài ờ di mờ phan bơna mờ bơta niam chài mờ phan bơna bơh cau jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau dê nàng tơnguh khà dờp ngui bơta niam chài mờ lơh jăt niam gơnoar lơh tờm bơh làng bol jơi bơtiàn dê tàm bơ\t bơtàu rài kis niam chài. Pơn jăt tai tam gơl pa ală sră nggal niam chài jăt gùng dà dùl ròt bal, jo\ jòng, kơlôi sơnơng ai tơlik ală gùng dà broă lơh loh làng, tơrgùm tàm prăp gàr ală bơta kuơ niam chài bơh yau, ai tơl bơta hòi jà ală mpồl tàm lơgar mờ bơdìh lơgar, Chính phủ mờ ală bơnah lơh sa làng bol dê lơh is tus bal lơh ală broă lơh niam chài nàng kờ` hòi tơrgùm bơta pràn ai broă lơh lơh broă bal dunia. Ai lài bơcri priă lơh phan bơna, ai priă jền kes priă dà lơgar, dong kờl sền gàr dà đơs, akhar cih, tơnguh khà dờp ngui bơta niam chài ai làng bol ală jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau in.

Mơya, kung pal kờ` kah là, gơnoar tus bal tàm rài kis niam chài ờ di là dùl gơnoar jơnhoa ngan rlau jơh ờ, jăt mờ hơ\, gơnoar do digơlan gơtìp ờ huan ai jăt kơrnoat boh lam dê mờ ờ huan ai tàm ală jơnau geh cih tàm Bơta 14 Sơnoa boh lam nam 2013, bè là ală “jơnau kờ` ngan tài bơh jơnau sền gàr dà lơgar, lơngăp lơngai dà lơgar, rơndăp tăp sèng ờdo ờdă mpồl bơtiàn, nùs nhơm mpồl bơtiàn, pràn kơldang să jan mpồl bơtiàn dê”.

Cau cih VOV4- Cau mblàng Lơ Mu K’Yến