VOV4.K’ho- Lơh jăt jơnau sồr, gùng dà bơh Đảng mờ kơrnoat boh lam bơh Dà lơgar dê, tàm uă nam do, ngan là tơngai bơh nam 2013- 2019, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, ală kấp, ală gah, ală tiah lơh jăt niam gùng dà broă lơh dong kờl bơtàu tơnguh lơh sa- mpồl bơtiàn tiah jơi bơtiàn kòn cau mờ tiah kơh bơnơm, neh lơh geh uă cồng nha tàm broă tơn jơh jơgloh tơrmù r[ah. Bơdìh mờ ală gùng dà broă lơh jơi bơtiàn bơh anih lơh broă dà lơgar dê ai ngui, neh geh 40 càr, [òn dờng tiah jơi bơtiàn kòn cau mờ tiah kơh bơnơm ai ngui ală gùng dà broă lơh krơi is nàng dong kờl bơtàu tơnguh lơh sa- mpồl bơtiàn. Tàm hơ\, pal kờp tus Kơrnoat sồ 102 bơh Chính phủ dê ai hìu bơnhă r[ah tàm tiah kal ke uă ngan in neh dong uă [òn lơgar, uă hìu bơnhă tơn jơh geh bơta jơgloh r[ah.

Ală gùng dà broă lơh dong kờl bơtàu tơnguh lơh sa, dong kờl tơn mờ priă jền ai hìu bơnhă r[ah in neh geh xã La Pán Tẩn, kơnhoàl Mù Cang Chải, càr Yên Bái dê lơh jăt geh cồng nha ngan. Bơh priă jền dong kờl do, làng bol tàm do neh tam gơl geh bơhiàn mờng quèng lơh sa, ai ală bơta sơntìl chi tam pa nàng sih tam, sơngka sền gàr tơnguh kàl lơh sa den tàng neh tơn jơh geh bơta jơgloh. Bè hìu bơnhă bi Giàng A Của dê tàm [òn Trống Tông là dùl jơnau ai lơh pơnyơu. Bi geh dong kờl dùl nơm măy lơ òr dềt. Bơh ngai geh măy lơ òr do, tu\ neh lơh sir jơh broă bơh hìu bơnhă dê, bi Của gam ngui tu\ ru nàng lòt lơ òr sơkam sre apah ai làng bol tàm [òn in nàng geh tai priă jền. Bi Giàng A Của, đơs: Tu\ do, go\ geh dong kờl măy lơ òr sơkam sre do kung lơh geh đau sơl. Lơ òr sơkam sre sir jơh, den lòt tro\ zờu tuh nhơ\t mờ ơn măy mok hơđang jơnhoa dùl êt gơ in ờ gơtìp gu ră sa, crăp geh [ươn lòt, [ươn lơh. Lài do, ờ tơl sa, tu\ do den neh tơl phan sa ih.

Bơdìh mờ dong kờl sơntìl chi tam, phan ngui lơh sa, uă hìu bơnhă r[ah tàm La Pán Tẩn gam geh dong kờl tơn mờ priă jền jăt Kơrnoat sồ 102 bơh Thủ tướng Chính phủ dê. Nam lài, hìu bơnhă ồng Hảng Sa Suố ơm tàm [òn La Pán Tẩn geh 8 nă cau den geh dờp 800 rbô đong. Ồng Hảng Sa Suố, đơs: Priă den geh Dà lơgar dong kờl, a` ngui nàng blơi sơntìl kòi, sơntìl tơngời nàng sih tam kờ` lơh geh priă jền uă rlau. Geh priă dong kờl do den a` kung gơlơh iang nùs sơl tàm broă lơh sa. Bơdìh hơ\ tai, Dà lơgar gam dong kờl tai phơng sih.

Bè ồng Hảng Sa Suố sơl, tơnơ\ tu\ dờp geh priă dong kờl, ồng Giàng Dua Dí ơm tàm [òn La Pán Tẩn ờ ngui priă jền hơ\ tàm broă blơi phe sa jơh jơgloh tơn. Ồng Dí đơs là, dilah he ngui priă jền do blơi phe tơn den mìng geh pơgăp 4, 5 ngai lơm ai dilah lời nàng blơi sơntìl cèng rê sih tam den geh tơl phan sa ai jơh dùl hìu bơnhă in tàm dùl nam tơn. Ồng Giàng Dua Dí, đơs: Geh dà lơgar dong kờl, 4 nă cau den dùl nam geh 400 rbô đong. He blơi sơntìl kòi, sơntìl tơngời, gơ jăt he blơi, kờ` sơntìl lơi den he blơi sơntìl hơ\. Pơnyơu bè kas den dùl ki\ 70 rbô đong, 75 rbô đong, ờ kas den 50 rbô đong, he kờ` sơntìl lơi den he blơi sơntìl hơ\. Hìu bơnhă dùl nam jơh bal mbar mờ kòi me sih tam 15 ki\ sơntìl, lơh 2 kàl, nggùl he lơh kàl lài, nggùl he lơh kàl tơnơ\.

Xã La Pán Tẩn geh rlau 600 hìu bơnhă, mờr 4 rbô 300 nă cau là làng bol cau Mông ơm tàm 7 thôn, [òn. Bơh nam 2013 tus nam 2019, kờp bal pah nam xã geh pơgăp 450 hìu bơnhă r[ah geh dờp broă dọng kờl lơh sa mờ broă dong kờl tơn mờ priă jền halà phan bơna. Broă dong kờl hìu bơnhă r[ah tàm tiah kal ke uă ngan bơh Dà lơgar dê neh ngan ngồn gơlòt mu\t tàm nùs nhơm làng bol; mờ làng bol kung neh gi\t ngui priă dong kờl do di broă den tàng neh pơgồp bơnah tơn jơh jơgloh tơrmù r[ah tàm tiah he dê tàm ală nam do.

Bal mờ gùng dà broă lơh dong kờl lơh sa, Kơrnoat sồ 102 bè broă dong kờl tơn mờ phan bơna ai làng bol gơ wèt hìu bơnhă r[ah tàm tiah kal ke in kung pơgồp bơnah lơh tam gơl rài kis làng bol in. Bơh ală broă dong kờl tơn mờ phan bơna, xã Sơn Phú, kơnhoàl Na Hang, càr Tuyên Quang neh tơrgùm sồr lơh jăt dùl ròt bal ală broă lơh lơh pràn bơtàu tơnguh lơh sa. Tàm hơ\, xã ai lài lơh jăt ală broă dong kờl cau lơh broă sa, bơto pơlam bơta jak chài măy mok, dong kờl sơntìl, rề ơnàng lơh uă ală broă lơh lơh sa geh cồng nha. Ồng Hà Văn Đức, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Sơn Phú, kơnhoàl Na Hang, càr Tuyên Quang, đơs: Broă dong kờl lơh sa, Ủy ban Nhân dân xã neh kờp sền wơl tàm bơta is rơmis lơh sa bơh tơl thôn, [òn dê nàng ai tơlik broă lơh bơtàu tơnguh lơh dùl ròt bal rlau. Xã lam lơh tìp mat tơm bơh bơr tơn mờ làng bol nàng kờ` gi\t geh jơnau kờ` bơtàu tơnguh lơh sa. Bè dong kờl lơh sa lơh jăt Kơrnoat sồ 27 bơh Ủy ban Nhân dân càr dê bè lơh sa lơh gơlik phan bơna kă bro tơrgùm bal. Xã lam lơh tàm ù tiah xã rơndăp broă lơh bơtàu tơnguh ka tàm dơlam tơnau dà hìu măy pờ tơlik ồs đèng Tuyên Quang, priă lơh geh bơh rơndăp broă lơh do kờp bal pah nam pơgăp 70 tơlak đong; rơndăp broă lơh ròng kơnrồ tơrgùm bal, tam nhơ\t VA06, tàm ală tu\ lơh jăt den geh làng bol dùl nùs bal lơh jăt mờ geh cồng nha bè rơndăp broă lơh do.

Bơh ală nam lơh jăt Kơrnoat sồ 102 dong kờl mờ phan bơna, ồng Lò Văn Hùng Kuang ătbồ Phòng Jơi bơtiàn kòn cau kơnhoàl Mường Nhé, càr Điện Biên đơs nền bè bơta cồng nha bơh broă lơh do dê bơh broă lam lơh jăt di tu\, ờ ndơ\p mpồn, song dơ pă mờ di cau bơh tiah he dê. Ồng Lò Văn Hùng, đơs: Jăt Kơrnoat sồ 102 bơh Thủ tướng Chính phủ dê bè dong kờl tơn ai làng bol jơi bơtiàn kòn cau tiah kal ke uă ngan in den bulah priă jền dong kờl mìng geh 100 rbô đong lơm dùl nă cau mơya kung neh dong kờl làng bol tam gơl rài kis uă ngan. Mìng là dong kờl geh tam pà 2 bơnah. Dùl bơnah dong kờl boh i ốt, 2 là dong kờl sơntìl tơngời, khuah tương. Bè boh i ốt den bol a` lơh sră ki\ hơ tơn mờ Tổng Công ty MTV boh Việt Nam. Bè sơntìl den bol a` ki\ sră hơ tơn mờ Công ty sơntìl càr Điện Biên neh bơsong bơta niam nàng gàr niam bơta niam, chi hòn dờng niam tơnơ\ hơ\ lơh geh cồng nha. Gơ wèt mờ ală hìu bơnhă làng bol geh dờp bơta dong kờl do, kờp bal gùt kơnhoàl pah nam klàs bơh r[ah geh 5,53%.

Bè hơ\, gơtùi đơs nền, broă dong kờl lơh sa neh dong ai làng bol jơi bơtiàn kòn cau tàm tiah sar lơgar ngài, tiah kal ke uă ngan in neh geh ală sơntìl chi tam pa, sơntìl phan ròng pa nàng tam mờ ròng siam. Bơh hơ\ neh pơgồp bơnah bơtàu tơnguh rài kis, gơmù geh bơta jơgloh r[ah bè jơnau đơs bơh ồng Lương Văn Tưởng, Kuang ătbồ Ban Jơi bơtiàn Kòn cau càr Thanh Hoá dê: Broă dong kờl bơtàu tơnguh lơh sa ai hìu bơnhă r[ah in den go\ là, broă lơh do kung geh cồng nha sơl. Dong kờl blơi sơntìl chi tam tàm gah lơh sa sươn sre den do là dùl gùng dà broă lơh pal đơs ngan là geh kuơ ngan gơ wèt mờ ală hìu bơnhă r[ah tài bơh tàm bơta bol he hòi jà làng bol nàng lơh jăt broă lơh sơngka sền gàr phan tam ai sơntìl kòi pa pràn, sơntìl kòi pa nàng tam mờ khà priă kòi kas ir rlau pơndrờm mờ khà priă kòi tàm tiah he dê, geh broă dong kờl bơh dà lơgar dê bè hơ\ den làng bol geh bơta ai sơntìl kòi pa nàng tam mờ geh tu\ nàng sơngka sền gàr, nàng đòm jăt bơta jak chài pa mờ măy mok pa tàm broă lơh sa nàng tơnguh cồng nha phan tam. Ai sơntìl kơnrồ pa bơtờp sind dam ai hìu bơnhă r[ah in nàng tam gơl sơntìl kơnrồ [òn lơgar niam rlau. Tu\ do, pah nam, tơl kơnhoàl r[ah, kơnhoàl kơh bơnơm kờp bal gơmù bơh 3 tus 4% hìu bơnhă r[ah.

Tu\ do, làng bol jơi bơtiàn kòn cau tàm tiah sar lơgar ngài, tiah kal ke uă ngan tàm ală tiah kơh bơnơm neh bơsong geh bơta jơgloh r[ah kơnờm bơh ală broă dong kờl do. Mơkung pơn jăt tai lam lơh jăt geh cồng nha ală gùng dà broă lơh dong kờl lơh sa sươn sre, brê bơnơm; mblàng yal, hòi jà, lam sồr làng bol lơh pràn lơh sa lơh gơlik phan kă bro, ai măy mok ngui tàm broă lơh sa dong làng bol iang nùs bơcri priă bơtàu tơnguh lơh sa, tơnguh uă priă lơh geh.

Cau cih Giàng Seo Pùa- Cau mblàng Lơ Mu K’Yến