VOV4.K’ho - Nam 2010, rơndăp broă lơh hìu măy pờ tơl^k ồs đèng Đak Mi 1, geh anih lơh sa kă bro Quang Đức Kon Tum bơcri priă lơh, geh mu\t lơh tàm ntum Đak Choong, kơnhoàl Đak Glei, càr Kon Tum. Gơnoar atbồ bal mờ làng bol kơ\p kờ` broă lơh do geh pơgồp bal tàm broă chồl pràn broă lơh sa-mpồl bơtiàn [òn lơgar dê. Mơya, tơnơ\ mờ ngai mu\t lơh, rơndăp broă do ờ lơh, ờ mìng lơh hoàc huơr bè broă lơh sa mờ gam lơh ờ niam tus mờ nùs nhơm pin dờn bơh làng bol tus mờ gơnoar atbồ ntum dê.

Tàm ntum Đak Choong, kơnhoàl Đak Glei, càr Kon Tum, hìu măy pờ tơl^k ồs đèng là 1 jơnau đơs geh ờ su\k ơm ngan. Ồng A Mô, kuang atbồ đơng lam mpồl đơng lam Đảng ntum Đak Choong đơs mờ gơlơh bè ờ su\k ơm ngan: Mờr 6 nam do, geh uă broă tơnguh bơtàu lơh sa geh ai tơl^k mờ ờ geh lơh jăt là tài hìu măy pờ tơl^k ồs đèng. Bơngă pin dờn gơnoar atbồ ntum tus mờ làng bol geh tơmù kung tài hìu măy pờ tơl^k ồs đèng. Mblàng bè bơta do, ồng A Mô pà g^t: kờ` hìu măy pờ tơl^k ồs đèng geh ù lơh, gơnoar atbồ bal mờ ală gah, mpồl lơh broă tàm ntum pal lam sồr làng bol lời ù lơh hìu măy in. Mờ hơ là geh tơm ntrờn di pal mờ geh ai bă ù ndai ơm kis niam rơlao. Mơya bơh jơnau hơ mờ broă lơh bơh cau tòm bơcri priă den ờ ndrờm bal uă ngan: “Broă lơh hìu măy pờ tơl^k ồs đèng do di lah ntum đơs là kal ke ngan. Tu\ do, làng bol lơh sră yă bè broă tơm ntrờn ù tiah kal ke ngan. Pơrjum do đơs là tàm nhai do geh lơh jơh broă tơm ntrờn ù tiah mờ broă lơh [òn ơm kis pa [òn Kon Năng in, mơya bơh nam 2009 tus tu\ do ờ hềt go\ [òn ơm kis pa sơl”.

Kờ` drơng broă lơh hìu măy pờ tơl^k ồs đèng Đak Mi 1, 14 hìu làng bol tàm [òn Kon Năng neh pal ntrờn hìu, mờr 150 hìu làng bol 5 [òn ndai tàm ntum Đak Choong gơtìp roh rơlao 200 lồ ù lơh sa. Nam 2010, hìu măy pờ tơl^k ồs đèng mu\t lơh broă hơ\ sồng ală broă lơh ờ geh bơta lơi. Pơn jăt tai là tàm 1 tơngai jo\ làng bol kis tàm nùs nhơm kơ\p gơn sùm mờ hoàc huơr là gơtìp jơla tàm broă lơh sa.

Tus rơlao 3 nam tơnơ\ mờ ngai mu\t lơh, broă tơm ntrờn ù tiah bal mờ phan tam hơ\ sồng geh cau tòm bơcri priă lơh làng bol in. Tus tu\ do, gam 6 hìu rơ[ah tàm [òn Brê ờ kờ` dờp priă mờ kờ` dờp ù kờ` geh ù lơh sa kung gam ờ hềt geh bơsong. Glar bòl rơlao là 14 hìu làng bol tàm [òn Kon Năng gơwèt tàm mpồl pal ntrờn.

Kơ\p sùm neh mờr 6 nam mờ broă lơh [òn ơm kis pa kung ờ hềt cau tòm bơcri priă lơh jăt sơl. Hìu đam bơh uă hìu làng bol gơtìp sèt, `hăt dà mơya ờ gơtùi lơh ha là kờ` lơh pa. Ồng A Nhảy, kuang atbồ mpồl duh broă ala măt làng bol ntum Đak Choong pà g^t: làng bol ờ su\k ơm 1 den gơnoar atbồ ntum ờ su\k ơm 10, tài do là nùs nhơm pin dờn, là kơnòl tềng đăp mờ rài kis kal ke làng bol dê. “Làng bol tu\ do kờ` sờr hìu kung ờ geh tiah. Làng bol g^t lơh hìu tàm tiah lơi? Di lah lơh hìu mờ sơmang den gơtìp hoàc huơr bè broă lơh sa. Pah dơ\ tìp mờ cau te\ khà bol a` neh dan mờ gơnoar atbồ là pal gờ` bơsong 2 broă ờ su\k ơm ngan làng bol dê tàm 2 [òn Brê mờ [òn Kon Năng lơh [òn ơm kis pa kờ` ring niam rài kis làng bol”.

Hìu măy pờ tơl^k ồs đèng Đak Mi 1 ờ lơh broă lơi mờr 6 nam do kung neh lơh aniai uă ngan tus mờ broă tơnguh bơtàu ntum tiah sar lơgar ngài Đak Choong do dê. Mùl màl bè lơh tơnguh sră nggal yal yă mờ ală dơ\ mùs brê lơh mìr; tàm tu\ gùt ntum 5 nam do mìng geh 13,64% khà hìu rơ[ah den hìu ndrờm mờ rơ[ah gam tơnguh mờ gơl^k geh rơ[ah wơl. Jăt ồng A Trương, kuang jăt jơng atbồ anih duh broă làng bol ntum Đak Choong yal, jơnau moăt ngan rơlao tai là broă lơyaì lơh bơh cau tòm bơcri priă lơh hìu măy pờ tơl^k ồs đèng Đak Mi 1 dê, lơh gơnoar atbồ ntum ờ gơtùi lơh broă lơi tềng đăp mờ ală kal ke làng bol gơtìp. Geh pơnrơ ngan bè tàm [òn Kon Năng, tài geh uă hìu gơwèt tàm mpồl pal ntrờn, den tàng mờr 6 nam do, bu\ lah ală broă lơh kuơ màng neh gơtìp ờ niam tai, mơya ntum ờ gơtùi lơh niam wơl ha là lơh pa: “{òn Kon Năng kal ke ngan bè broă dà ngui sa, bè broă bơsram sră, bè hìu ơm. Tu\ do, làng bol kung kờ` lơh hìu mờ ờ geh ù kờ` lơh hìu là tài ờ hềt geh bă ù lơh [òn ơm kis làng bol in bal mờ ờ uă hìu làng bol tàm [òn Brê kung bè hơ\ sơl, kal ke ngan”.

Ồng Bùi Văn Cư, gơnoar jăt jơng atbồ gah kă bro càr Kon Tum pà g^t, tu\ do, broă lơh hìu măy pờ tơl^k ôs đèng Đak Mi 1 gam lơh wơl khà ù tiah geh ai lơh. Bè hơ\, ờ hềt g^t tus tàm tu\ lơi broă tơm ntrờn, lơh [òn ơm kis pa ală hìu gơtìp aniai in geh bơsong jơh. Gơnoar atbồ bal mờ làng bol ntum Đak Choong pơn jăt tai kơ\p bu\ lah mờr 6 nam neh rơlao mờ gam ờ hềt g^t broă lơh hìu măy pờ tơl^k ồs đèng do lơh kal ke mờ làng bol tus tu\ lơi?.