VOV4.K’ho - Di dơ\ tơngkah kir sơnrai ngai cau lơh sơnơm Việt nam 27/2 nam do mờ bơta lơh ngan bơh ală kấp gơnoar atbồ mờ gah lơh sơnơm càr Dăk Lăk dê, Hìu sơnơm dờng tiah Tây Nguyên neh ngan ngồn ai mu\t lơh broă. Do là hìu sơnơm  dờng mờ pa ngan rlau jơh tiah Tây Nguyên tu\ do, drơng jơnau kờ` kham sơm kòp ai làng bol ală càr Tây Nguyên in mờ 2 lơgar gơ\p bơyô: Lào mờ Campuchia.

Hìu sơnơm dờng tiah Tây Nguyên geh bă ù ơnàng kờp jơh là mờr 12 lồ, geh lơh tàm hìu sồ 184, gùng Trần Qúy Cáp, sơnah [òn Tự An, [òn dờng Buôn Ma Thuột, càr Dăk Lăk dê, geh 1.200 nơm jơnờng piam kòp, mờ kờp jơh priă tă lơh là rlau 1 rbô tơmàn ai bơh priă tăc sră trái phiếu Chính phủ dê.

 Hìu sơnơm geh sơnđờm mu\t lơh bơh nam 2010, rcăng lơh gơs tàm nam 2013 mơya tài bơh gơtìp kal ke tàm broă ai ù lơh broă den tàng lơyaì pơndrờm mờ broă rơndăp lơh. Tus tu\ do, jơh 7 hìu jơnhoa cờ` bal mờ 26 khoa lâm sàng mờ cận lâm sàng neh lơh gơs, lơh geh jơnau kờ` kham sơm kòp ai làng bol in. Bác sĩ Nguyễn Đại Phong, Kuang atbồ Hìu sơnơm dờng tiah Tây Nguyên pà gi\t.

Bol a` neh lơh jơh ală phòng ban mờ tiah sơm kòp dùl bă tiah pal. Kuơmàng là cơldu\ reh, neh lơh 15 cơldu\ nàng drơng niam ngan rlau jơh, pleh jơnau digơlan gơtìp hat hal ir pal ơm kơ\p reh bơh cau kòp dê. Lài do tàm hìu sơnơm lài bol a` mìng geh 6 cơldu\ reh lơm.

Geh sền go\ dùl hìu sơnơm dờng, lơh pa, mờ niam ngan rlau jơh tàm tiah do geh ai mu\t lơh broă, jơh ală cau kòp ndrờm tơngo\ nùs nhơm chờ hờp chờ hờ` ngan. Ồng Lê Ngọc Thập ơm tàm [òn dờng Buôn Ma Thuột, yal:

Lòt kham kòp tàm hìu sơnơm pa lơh do a` sền go\ dờng mờ rơđãi ngan, niam ngan, cơghe\ ơm nggui ơm kơ\p kham kòp geh lơh niam ngan. Bè hơ\ là niam ngan gơ dê ờ gam sồr pal geh bơta lơi ndai tai. Ai bơta niam kham sơm kòp den bal kờ` pal geh tu\ tơngai sền swì, ai tu\ do den cau kòp dùl nùs ngan bè broă lòt rê mờ jơh ală bơta bơh hìu sơnơm dê.

Gơ wèt mờ ală cau gơtìp kòp, pal sơm kòp tàm hìu sơnơm jo\ ngai, broă geh sơm kòp tàm dùl hìu sơnơm pa lơh, dờng rơđãi neh dùl bơnah lơi pơndờm pơnđiang nùs nhơm cau kòp in. Ồng Nguyễn Văn Cảnh ơm tàm xã Ea Tiêu, kơnhoàl Cư Kui`, pà gi\t: lài do ông neh geh tu\ lòt sơm kòp tàm [òn dờng Hồ Chí Minh mờ tàm khoa Ung buớu, Hìu sơnơm dờng càr Dăk Lăk mơya anih lơi phan bơna kung hat hal ngan, cau kòp den uă tai den tàng sùm pal ơm bi\c bal dùl jơnờng. Tu\ geh ntrờ` tus hìu sơnơm pa lơh, ồng gơlơh nrơ\t ndơl ngan bè bơta pa ngan, niam ngan, cơldu\ kham kòp den dờng rơđài mờ sàng goh ngan. Ồng Nguyễn Văn Cảnh, đơs:

A` gơtìp kòp ung thư klờm soh neh gơ aniai tus tàm ntìng. A` lòt tus hìu sơnơm tàm Sài Gòn hoá trị neh 5 dơ\ gơ dê. Rê tàm càr den broă hoá trị, măy mok kung bè hơ\ sơl mơya rềp hìu. Kuơmàng tàm hìu sơnơm pa lơh a       ` sền go\ gơlơh pa ngan, niam ngan, jơnờng piam kòp dờng rơđãi ngan, gơlơh niam ngan ờ go\ di bè anih lài halà bè tàm Sài Gòn là 2 nă cau kòp pal bi\c bal dùl nơm jơnờng, ai tàm do den dùl nă cau kòp bi\c dùl nơm jơnờng den tàng a` gơlơh niam ngan.

Tàm Hìu sơnơm dờng càr Dăk Lăk, khoa Ung bướu sùm hat hal ngan cau tài bơh cau kòp sơm kòp tàm hìu sơnơm sùm uă rlau mờr bàr dơ\ pơndrờm mờ jơnờng piam kòp. Ntrờ` tus Hìu sơnơm dờng tiah Tây Nguyên, khoa Ung bướu neh geh bơtơl tai 50 nơm jơnờng, mờ cơldu\ dờng rơđãi ngan. Bơta do lơh cau kòp in gơlơh niam ngan mờ iang nùs sơm kòp, mơkung tơrmù bơta kong hat hal ai kuang bàng lơh sơnơm in. Bác sĩ Nguyễn Đăng Giáp, Kuang atbồ Khoa Ung bướu, đơs:

Tu\ ntrờ` tus hìu sơnơm pa lơh, khoa Ung bướu geh lơh 2 cờ`. Jat tơl khà den 2 cờ` do gơtùi ai pơgăp bơh 100 tus 120 nă cau kòp in piam kòp. Mơya sền bè bơta dờng rơđãi den gơtùi ai bơh 150 tus 170 nă cau kòp in piam kòp.

Jơnau kờ` bơh khoa ung bướu dê mờ jơh bal Hìu sơnơm dê là tu\ ntrờ` tus anih pa là ờ gam tai jơnau cau kòp ơm bi\c bal dùl nơm jơnờng, tài bơh anih do dờng rơđãi ngan niam ngan. Den tàng bol a` kơ\p kờ` cau kòp geh dờp bơta kuơ uă rlau tàm hìu sơnơm pa lơh do.

Bal mờ lơh gơs phan bơna, hìu sơnơm gam geh bơcri tai uă priă jền blơi măy mok pa tu\ do mờ crơng gơs tai uă khoa kòp bè khoa kòp cau kra, khoa Ngoại lồng ngực, ngoại tiết niệu. Dong kờl sơm kòp kơn jơ\ mờ dong kờl sơm kòp gùng mhàm plai nùs, lơh geh jơnau kờ` kham sơm kòp ngai sơlơ uă ai làng bol in.

Ai tơl bơta ai làng bol càr Dăk Lăk in đơs is mờ tiah Tây Nguyên in đơs bal geh ngui ală bơta jak chài măy mok gah lơh sơnơm pa ngan tu\ do tơn tàm tiah he dê, tơrmù bơta geh ngan ntrờ` tus hìu sơnơm dờng tiah ndai, pơgồp bơnah tềm pềr priă tă kham sơm kòp ai cau kòp in.

Cau mblàng Lơ Mu K’Yến