VOV4.K’ho - Jràu chu geh gơbàn aniai ngan tus mờ pràn sa\ ja`,  ala\ y bác sĩ la cau wa\ ngan  bơta hơ\  rlau jơh, den tàng,  lơh geh hìu sơnơm ờ  geh  nhhu\ jràu gam geh  gah lơh sơnơm Daklak lơh pràn mut lơh nàng tơmù ngan  bơta gơbàn aniai bơh  jràu chu tus mờ cau kòp. Jơnau cih tàm Hìu sơnơm kơnhòal Cư\ Mgar, dùl tàm ala\ mpồl geh  gah lơh sơnơm Daklak đơs  niam tàm broa\ mut lơh srơh lơh broa\ do:

            Tus hờ hìu sơnơm kơnhòal Cư\ Mgar, bơta sền go\ sơnrờp  mờ tơl cau pal sền la pang yal tơnggit ‘’Ờ geh chu jràu’’ geh kang tềng mpồng mut tàm hìu sơnơm. Ala\ pang yal tơnggit do kung geh top tàm ala\ anih kham kòp,  ràng đah hìu sơnơm hala mpồng tờm mut lơh bơh ala\ khoa, cơl du\ lơh broa\. Bal mờ broa\ wa\ cau kòp, pơlam cau kòp tus kham kòp, ala\ cau lơh sơnơm gam tơng kah cau kòp mờ cau  hìu nha\ cau kòp ba` chu jràu tàm hìu sơnơm. Mờ ala\ y, bác sĩ la cau tờm  lam lài mut lơh bơta do.

            Y sĩ Lê Trần Thanh Hùng tu\ do gam lơh broa\ tàm khoa Y học Cổ truyền neh geh dùl tu\ tơngai chu jràu mờr 5 nam, mơya bơh tu\ mut bơsram gah sơnơm mờ mut lơh broa\ tàm hìu sơnơm, git wa\ geh bơta pơhìn bơh jràu chu tus mờ pràn sa\ ja` bơh sa\ tờm mờ mpồl bơtìanm, den tàng bi neh sang ờ chu jràu tai mờ lam sồr cau  gùt dar ờ chu jràu. Y sĩ Lê Trần Thanh Hùng boh bơr:

            A` chu jràu kung di bơh 3-5 nam. Mơya bơh tu\  bơsram gah lơh sơnơm, git gơbàn aniai bơh jràu chu tus mờ pràn sa\ ja`, mơ kung gơ geh lơh aniai ua\ ngan ờ niam tàm  ơm kis ngui sa pah ngai,  rlau mờ hơ\ tai lơh tơl cau gùt dar gơ lơh  ờ suk ngan. Bơh hơ\ a` neh sang ờ chu jràu tai. Tàm broa\ sang chu jràu,  a` neh lơh ngan bơh sa\ tờm la kuơ màng ngan.

            Mờ bác sỹ chuyên khoa I Y Bin Niê-Phó kuang atbồ khoa Nội- Nhiễm kung la cau lài do ngir ngan mờ jràu tàm ua\ nam, broa\ lơh ơt chu jràu gơbàn ua\ ngan kal ke. Bulah bè hơ\,  bơh tu\ hìu sơnơm lam lơh srơh broa\ lơh hìu sơnơm ờ geh nhu\ jràu mờ geh jàu broa\ la cau lam lơh, bác sĩ Y Bin neh lơh ngan sang sơbì jràu. Bơh sơnrờp, broa\ lơh do neh gơbàn đơs lah pràn ngan bơh cau kuang, cau lơh sơnơm tàm hìu sơnơm la ala\  cau chu jràu  jo\ sơnam, mơya bác sỹ Y Bin neh khin ngan ai srơh broa\ lơh do mut tàm jơnau pơrjum cri bơyai pah nhai, 3 nhai dùl dơ\ nàng tơl cau kuang,  cau geh đảng broa\  ‘’Bơsram mờ lơh jat nùs nhơm mờ bồ tơnggoh jak  broa\ lơh  Bác Hồ dê’’. Tơnơ\ rlau dùl nam mut lơh,  kơnờm geh lam sồr,  dong kờl bơh cau hìu nha\,  cau lơh broa\ bal,  mờ bơta lơh ngan bơh sa\ tờm, bác sĩ Y Bin neh sang  chu jràu geh cồng nha niam. Bác sĩ Y Bin Niê yal wơl:

            Tu\ geh ai lòt bơsram bơsir tàm ala\ hìu sơnơm khà càr,  go\ cau kòp ung thư klờm soh, kòp  klờm soh gơ kòl mãn tính,  den tàng a` neh lơh ngan sang jràu chu. Tu\ sơnrờp a` tơrging kèo kơsu, cau rơnh bal  jà lòt hùc dà kơphe kung ờ lòt, lòt `ô kung `ô di mơ. Pơgap di 10  ngai bè hơ\ den gơ lơh ờ tơ hir chu jràu tai.

            Ờ mìng cau tàm mpồl lơh sơnơm đơs  ờ mờ jràu chu mờ ua\ ngan ala\ cau kòp mờ cau ròng cau kòp tus kham, sơm kòp, lòt ròng cau kòp tàm hìu sơnơm kung geh mut lơh niam broa\ lơh ờ chu jràu, dùl bơnah tài kòp jê,  tài pràn sa\ ja` sa\ tờm, mơya  bơnah ndai la bơh geh ala\ cau kuang lơh sơnơm tàm do mblàng pơlam,  đơs tơngkah. Ala\ pang yal tơnggit ‘’Ờ geh chu jràu’’ geh top làm tiah tàm hìu sơnơm mờ bơta kuơ màng la ờ geh cau lơh sơnơm  lơi chu jràu den tàng cau kòp tàm do geh lơh ngan mut lơh.

            Ồng Mai Văn Vương kis tàm [òn 6, xã Quảng Hiệp, kơnhòal Cư\ Mgar gam sơm kòp nùs tàm hìu sơnơm kơnhòal Cư\ Mgar ai git:

            Cau hìu nha\ kờ` lòt còp cau kòp mờ kờ` chu jràu den pal lik bơdĩh hìu sơnơm, tàm ơdu\ do ờ geh cau lơi chu jràu.  Geh tu\ kung tơ hìr jràu mơya ờ cau lơi khin chu tài hìu sơnơm geh lơh glài ngan den tàng kờ` kung pal ơt ơl.

            Mpồl đơng lam atbồ Hìu sơnơm Cư\ Mgar ai git,  bơh nam 2013 tus tu\ do,  hìu sơnơm sùm ai broa\ lơh sơndra\ aniai  bơh jràu tàm broa\ lơh pah nam bơh  hìu sơnơm. Ala\ broa\ lơh geh mblàng cồng nha pal yal tus la dơ\ lam lơh srơh ơruh pơnu công đoàn jòi wa\ bè bơta gơbàn aniai bơh  jràu chu tus mờ pràn sa\ ja` kòn bơnus, mblàng pơlam bè aniai bơh jràu chu. Adat rcang sơndra\ gơbàn aniai bơh jràu chu tàm ala\ bui cri bơyai bơh mpồl cau kòp. Bơyai lơh ky\ sra\ ai jơh mpồl cau kuang  cau lơh broa\ mờ mpồl đơng lam atbồ hìu sơnơm bè broa\ ờ chu jràu tàm anih lơh broa\...

            Thạc sĩ, Bác sĩ Châu Đương – atbồ hìu sơnơm  kơnhòal Cư\ Mgar ai git:

            Mo tơn bơh tu\ adat rcang sơndra\ aniai bơh jràu chu geh  lơh gơs tàm nam 2012, tus nam 2013, Thủ tướng Chính phủ neh geh quyết đinh crơng gơs kes pria\ rcang sơndra\ aniai bơh jràu chu, a` la cau atbồ hìu sơnơm  neh geh ai lòt bơsram bè broa\ lơh do. A` go\ jràu chu gơbàn aniai  dờng ngan tus mờ pràn kơldang sa\ ja` làng bol đơs bal, mờ cau  kòp đơs is den tàng tơnơ\ jơh rê bơsram, a` neh  yal wơl mờ cấp ủy nàng lơh geh  rơndap broa\ sơndra\ gơbàn aniai  jràu chu bơh hìu sơnơm.

            Kơnờm geh ngui ua\ broa\ lơh niam den tàng bơh tu\ mut lơh tus tu\ do, 100% cau kuang,  cau lơh broa\ sa pria\ nhai tàm  hìu sơnơm ndrờm geh mut lơh niam  jơnau sơnđan ‘’Hìu sơnơm ờ geh nhhu\ jràu’’ di bè tơnggu me tàm jơnau pơrgon pah nam mờ ala\ cau dùl na\ sa\,  mpồl bal khoa, ơdu\ lơh broa\ neh ky\ pơrgon mờ mpồl đơng lam atbồ Hìu sơnơm. Rlau 5 nam, bơh nam 2013 tus tu\ do,  srơh broa\ lơh rcang sơndra\ aniai bơh jràu chu bơh cau kuang, cau lơh broa\, cau kòp,  cau hìu nha\ cau kòp bơh hìu sơnơm kơnhòal Cư\ Mgar sùm neh geh gah lơh sơnơm Daklak đơs niam ngan. Hìu sơnơm  neh  gớ sla dùl tàm  mpồl pơnrơ, lam bồ  bè srơh ‘’Hìu sơnơm ờ geh nhhu\ jràu’’. Geh ala\ kơna\ gơnoar atbồ jờng, pơnjờng. Broa\ lơh do neh pơ gồp bal lơh geh hìu sơnơm kloh niam,  ờ do ờ da\, lơh geh bơta pin dờ` mờ bơta kờ` gơboh tàm làng bol tu\ tus kham, sơm kòp.

            Cau cih mờ yal tơnggit K’ Brọp