Jơnau yal yau Tây Nguyên: Jòi Mè (Ngai 28-6-2015)
Thứ bảy, 00:00, 27/06/2015

Klìu kờ` sa klờm 2 nă kòn dềt gam tàm trồm lu\, mơya pơ-ùr klìu pơrlồm là gam dềt ir, klờm mìng dờng kàr nao tê mờ sồr klìu kơ\p 2, 3 ngai tai. Tus ngai tơnơ\ klìu lùp tai: wơi, kòn neh dờng lah ờ? Cèng 1 nă l^k hờ do nàng a` sa klờm lài. Pơ-ùr klìu hơ: uih, gam dềt ir, ờ hềt dờng ờ, sa klòm tu\ do ờ bơkah. Hơ\ sồng tus ngai tơnơ\ klìu lùp mờ pơ-ùr klìu hơ kung bè ngai lài sơl. Klìu tus rềp mờ ơring, lơh trồm rơgồng lu\ gơ mprơm jơh bè tơrluh ù mờ đơs: ai ba` đơs blăc, a` pơrgon tàm 1 ngai tai, ngai hìng di lah ai ờ ai 1 nă kòn l^k den a` pờ mpồng mờ tơl^k jơh 3 nă mè mờ kòn l^k jơh dơ\ le\ tơn.

Tu\ neh đơs bè hơ\ klìu gơjra` ngan mờ lòt, kơno bơh ngài geh săp pơrlă lu\, tòm chi pă, 3 nă bol khi ơm tàm trồm rơgồng lu\ ngòt rơngơ\t ngan. Kòn ùr đơs: ntềng neh mè, mè tus rò kòn ih, klìu mờr kăp kòn bloh. Tu\ do, bu\ lah gam tàm tiah ngài ngan, cau mè gơlơh ờ su\k ơm ngan tàm nùs nhơm mờ ntoăt jòi kòn gùt kơh gùt bơnơm mơya kung ờ tìp sơl. Ngai pah ngai cau mè mìng `ìm, lơh măt sền ờ loh tai. Tàm trồm lu\, kòn klao ai tê jùt dà măt đơs mờ pơ-ùr klìu: ai l^k tah 1 pơnai klờm tềng gah croh dà cèng rê, ngai hìng klìu lùp den he ai klìu in mờ đơs là, do là klờm kòn bơnus dềt rơlao mờ klờm rơpu.

Tu\ kơno kòn klao đơs bè hơ\, pơ-ùr klìu l^k tus tềng gah croh dà mờ tah 1 pơnai klờm rơpu cèng rê. Tu\ go\ bè hơ\, kòn klao đơs: bi ai 3 nơm lò gòl sơn tàm klờm, klìu lơwan klờm, lò gòl srơ\p bluh pròc klìu. Tus ngai tơnơ\, klìu ơring mờ đơs: cèng te\ l^k 1 nă hờ do nàng a` sa klờm. Pơ-ùr klìu hơ: ơ, do a` neh gơsơ\t 1 nă, do klờm do kờ` lời bèp klìu in sa do. Tu\ kơno pơ-ùr đơs bè hơ\, klìu `o\ mờ pơn jờng pơ-ùr jăk ngan, tu\ go\ pơ-ùr tong 1 pơnai klờm, klìu lùp: hih, nđan lah klờm do ờ niam? Pơ-ùr klìu đơs: klờm kòn bơnus ờ niam bè klờm rơpu, klờm sur ờ, mơya bơkah rơlao. Tu\ kơno pơ-ùr đơs bè hơ\, klìu lùp tai: hih, nđan lah klờm kòn bơnus geh lò, sa ờ niam ngan? Pơ-ùr klìu đơs: klờm kòn bơnus ờ mbờc bè klờm rơpu, klờm sur ờ, mơya sa bơkah rơlao.

Tu\ neh sa jơh klờm den mpiăt klìu gơl^k mhàm, pròc klìu gơlơh bè geh jrum srơ\p. Tu\ do, pơ-ùr klìu til kơ\ mpồng lu\. Klìu ơring mờ nggà dờng ngan, hòi pơ-ùr l^k tur ngkời klìu in mơya pơ-ùr ờ bài l^k, klìu đơs: ai lơh aniai a`, a` neh g^t bloh, hơ\ sồng klìu ơring tai 1 bơr, lơh lu\ tàm trồm gơtìp tơrlah. Klìu tơm di tềng kơl^k tàm dơlam, lu\ gơtìp tơrlah jơh, tu\ do go\ pơ-ùr gam kru 2 nă kòn dềt, klìu mòng mu\t den neh gơtìp lu\ klơn di tềng bồ, lơh bồ klìu bơcah tơn. Tu\ go\ bè hơ\, kòn klao đơs: wơi, klìu neh chơ\t bloh, he pal cèng klìu tơ\p hờ bơdìh trồm lu\. Hơ\ sồng 3 nă bol khi tờ 1 nơm bơtô jrô, tơđùh să klìu tàm hơ\, hơ\ sồng bồr ù. 

Kòn ùr cèng ào sèt mè l^k ìs. Kah mè, kòn ùr `ìm, dà măt hòr tus tàm tiah ù. Kòn klao bi tu\ go\ bè hơ\ den kung kah mè mờ sơnđàc oh mờ `ìm sơl. Tu\ go\ bè hơ\, kòn ùr do kah hìu mờ sơnđàc 2 nă kòn dềt ờ hềt jòi go\ mè den kung `ìm sơl mờ đơs: ơ pơ-ò, mê hòn te\ niam kờ` bol a` geh niam tàm nùs nhơm. Tus ngai tơnơ\, 3 nă bol khi ntoăt sền, go\ gar pơ-ò neh căt bồ măt. Kòn ùr dềt ờ `ìm mờ kòn ùr dờng kung chờ sơl. Tus ngai tơnơ\ tai, 3 nă bol khi ntoăt sền tai, den go\ tòm pơ-ò neh hòn ndrờm mờ bồ kòn ùr. Tu\ go\ bè hơ\, 3 nă bol khi tàp tê mờ `o\. Tus mho, 3 nă bol khi ntoăt l^k sền tai go\ tòm pơ-ò neh hòn dờng ngan, nha, ntê uă ngan bè 1 tòm chi dờng. 3 nă bol khi ntào tềng tiah tòm pơ-òr nhơl.

Tus àng drim ngai tơnơ\ tai, tòm pơ-ò do geh uă ngan plai. Kòn ùr dờng đơs crih hòi 3 nai plai pơ-ò bơkah ngan tus mờ sa. 3 nă bol khi tu\ neh sa den gơlơh să bồ mrềt niam ngan. Sềm tu\ kơno klìu neh chơ\t, mờ tềng đăp trồm lu\ tòm pơ-ò dờng geh uă plai bơkah tai den tam jà par tus gal ngan tềng tòm pơ-ò. Lài ngan là sềm pơrliao par tus. Kòn klao nggui tềng tiah tòm pơ-ò bal mờ oh ùr mờ kòn ùr dờng go\ sềm pơrliao den lùp: wơi, ơ sềm pơrliao, mê ờ go\ mè bol a` tàm tiah lơi ơ? Sềm pơrliao hơ: hih, cau mè hơ\ bè lơi? Bol khi yal, mơya sền pơrliao đơs là ờ g^t, den bol khi đơs tai: di lah ờ g^t den bol a` ờ ai mê sa plai pơ-ò ờ? Kòn klao ting sềm pơrliao, tu\ sềm pơrliao neh par den tus sềm tơliă tai. Kòn klao nggui tềng tiah tòm pơ-ò bal mờ oh ùr mờ kòn ùr dờng go\ den lùp sơl: ơ sềm tơliă, mê g^t mè bol a` gam tàm tiah lơi lah ờ? Sềm tơliă ờ g^t mờ lùp wơl.

Tu\ go\ bè hơ\, bol khi ting sềm tơliă par ngài. Tu\ sềm tơliă neh par ngài den geh klàng par tus tai. Bol khi gam ơm tàm tiah tòm pơ-ò go\ klàng sa plai pơ-ò den lùp: ơ klàng, mê g^t mè bol a` gam tàm tiah lơi lah ờ? Tu\ kơno bol khi lùp bè hơ\, klàng sền bol khi 1 thoa den đơs: a` go\ geh 1 nă cau ùr hàng kung ndrờm mờ 2 nă bol ai, mò hơ\ yal là geh 1 nă kòn klao mờ 1 nă kòn ùr, mò hơ\ kah 2 nă kòn ngan mơya ờ g^t gùng rê. Tu\ kơno klàng yal bè hơ\, bol khi chờ hờp ngan mờ đơs: di bè hơ\ cau ùr hơ\ là mè bol hi. Mè bol hi gam tàm tiah lơi ơ klàng? Klàng yal: pal lòt gan 3 tiah brê, tiă 4 nơm dà dờng, hào 7 bồ bơnơm, hơ\ sồng tus tềng gah dà dờng, dà sàng bè măt mèo, tềng gah dà dờng geh 1 tòm jrê dờng ngan, mè bol mê mờng tus tềng hơ\ nàng um. Tu\ kơno klàng yal, bol khi jà: di bè hơ\, klàng lam bol a` lòt jòi mè di lah ờ? Klàng hơ: lời a` sa hờm hơ\ sồng a` lam gùng bol ai in lòt jòi mè. Tu\ neh sa hờm, klàng đơs: 2 nă oh hào đì hờ đang ngkời a`, hơ\ sồng a` par lam bol oh lòt jòi mè.

Kòn klao tề kòn ùr oh hào hờ đang ngkời klàng, hơ\ sồng tơngăc mờ kòn ùr dờng, tu\ do kòn ùr dờng gơlơh moăt mờ đơs: 2 nă oh lòt te\ jòi mè, bi rê hờ hìu do? Tu\ neh đơs bè hơ\, kòn ùr dờng do `ìm, kòn klao đơs: ơ klàng, klàng kờl bi bol a` jòi gùng rê hờ hìu di lah ờ? Klàng hơ: ai l^k tềng gah croh dà, lòt tàm gùng geh uă lu\, tus tìp mờ ồng Lu\ mờ sồr ồng Lu\ sơnđio gùng rê tus hờ hìu. Kòn ùr dờng đơs: hih, bè he lơh kờ` g^t jòi hìu ồng Lu\ hơ\? Klàng hơ: klàng tơđùh nha pơ-ò jăt gah gùng, tiah lơi geh nha pơ-ò den lòt jăt mờ ai geh jòi go\ hìu ồng Lu\. Hơ\ sồng kòn ùr dờng do đơs mờ 2 nă oh mờ mi kòn dềt: 2 nă oh jòi go\ mè den rê tus hờ hìu ồng Lu\ kờ` bi tìp ba yơ, di lah ờ bi kah 2 nă oh ngan. Kòn klao bi đơs: bu\ lah ngài, bu\ lah kal ke bol oh kung jòi bi. Tu\ kơno kòn klao đơs bè hơ\, kòn ùr dờng do tơngăc 2 nă oh mờ mi bol khi đì klàng par lòt jòi mè. Tu\ neh par, klàng nrao ndang mờ par ndang, nđar lì dờng ơnàng ngan. 2 nă oh mờ mi bol khi wơl ke sền mờ go\ kòn ùr dờng kung gam ntào tềng mpồng trồm lu\. Jo\ jo\ klàng tơđùh nha pơ-ò jăt gah gùng.    

Klàng par gan brê, par gan bơnơm, tu\ klàng par gan 1 nơm dà dờng, kòn klao lùp klàng: do hơ\ ờ klàng? Klàng đơs: ờ hềt tus, dà dờng mè mê mờng tus um sàng ờ di sơkal bè do. Jo\ jo\ kòn ùr đơs: ơ klàng, klàng tơđùh nha pơ-ò ih, di lah ờ bi bol a` ờ g^t gùng lòt. Hơ\ sồng klàng par 1 thoa tai, gan 1 nơm dà dờng geh chi che dờng, kòn klao lùp klàng: do hơ\ ờ klàng? Klàng đơs: ờ hềt di, gah dà dờng mè mê mờng um là tòm jrê, ờ di tòm si. Kòn ùr `ìm mờ đơs: geh tìp mè ngan lah ờ? Klàng hơ: mê ba` ờ su\k ơm bè hơ\, he pal par gan tơl 3 bă brê, 4 nơm dà dờng, 7 bồ bơnơm hơ\ sồng jòi go\ mè. Hơ\ sồng klàng par jơh 3 bă brê, tiă jơh 4 nơm dà dờng, mờ hào tơl 7 bồ bơnơm mờ par tus tềng gah dà dờng geh 1 tòm jrê dờng, klàng mù rơhời, tu\ hơ\ di nggùl ngai, klàng đơs: mè 2 nă oh gam tàm do. 2 nă oh mờ mi bol khi tu\ kơno klàng đơs bè hơ\ den chờ hờp ngan, mù bơh đang ngkời klàng mờ `o\ nhơl, kòn klao đơs: klàng niam ngan, tu\ do klàng sơnđio a` in tiah mè ơm. Klàng đơs: 2 nă oh hào hờ đang tòm jrê den, tus tềng ntê gơpừ tus hờ dà dờng. 2 nă oh sền tàm dà. Mè rê jòi lòng lòt gan tềng do, mù tuh măt, 2 nă oh go\ tàm dà, cau lơi hàng ndrờm mờ 2 nă oh hơ\ là mè 2 nă oh dê. Tu\ neh đơs bè hơ\, klàng lì nđar par ngài ngan. Kòn klao tề oh ùr hào hờ đang tòm jrê, 2 nă oh mờ mi bol khi hào tus hờ ntê jrê gơpừ tus tàm dà, bol khi sền rùp tàm dà sàng bè măt mèo gơlơh să bồ hàng ndrờm bal.

Ală cau ùr neh rê jòi lòng, trồ tơngai duh, den tàng cau lơi kung à` lòng mờ jus tềng gah tòm jrê lơm, hơ\ sồng mù tàm dà um, jùt să. 2 nă oh mờ mi bol khi sền tàm dà, muh măt bol khi go\ loh làng ngan, mơya 2 nă oh mờ mi bol khi ờ sền go\ cau lơi hàng ndrờm mờ mè bol khi dê. Mpồl cau do um, tuh măt, rào jơng tê rê jơh, den mpồl cau ndai tus tai. 2 nă bol khi sền sùm tàm dà mơya kung ờ go\ cau lơi hàng ndrờm mờ mè. Tus tu\ do, kòn ùr oh `ìm, kòn klao đơs: ơ oh, ai ba` `ìm, klàng ờ pơrlồm he ờ. Hơ\ sồng mpồl cau do um, rào jơng tê neh rê tai, tus mpồl cau ndai tus tai. 2 nă oh mờ mi bol khi sền sùm tàm tiah dà, muh măt bol khi go\ loh mờ hàng ndrờm bal ngan. Ni sơna go\ muh măt cau ùr hàng ndrờm mờ mè bol khi. Cau ùr do rào jơng tê, tuh măt tàm dà, sền kung go\ tàm dà sàng go\ 2 nă kòn ndrờm mờ kòn ùr do dê sơl. Dà măt cau ùr do gơhòr tàm dà dờng, 3 nơm muh măt sền hàng ndrờm bal.

Tu\ do, kòn ùr tă ào sèt kuời mờ 2 nă bol khi hòi: ơ mè. Tu\ go\ bè hơ\, cau ùr do tus rò kòn, mờ muh măt tu\ do ờ moăt jrùng bè là do tai sền loh ngan mờ đơs: ơ kòn rê hờ do. 2 nă bol ntoăt woar mè, mờ cau mè kwar 2 nă bol khi sơl. Cau mè đơs: mè lòt jòi sa, kờ` 2 nă kòn in geh phe sa, mơya mè neh gơtìp hu^ gùng, mờ lơh 2 nă kòn gơtìp glar bòl wơl bè do. Đơs ndang bè hơ\, cau mè rơpồc so\ 2 nă bol khi mờ jùt dà măt. Săp đơs cau mè kơno niam rơlao mờ săp hoăc klàng dê, niam rơlao mờ săp đơs kòn ùr tàm trồm lu\ dê. Tê cau mè lơbơn niam rơlao mờ đềs, ram rơlao mờ duh. Tus tu\ do, kòn klao yal mè in g^t ală jơnau mờ bol khi neh tìp tàm gùng lòt. Cau mè đơs: cau bơtau [òn neh chơ\t bloh, klìu kung ờ gam tai. Mè mờ kòn he neh tìp bal, tu\ lơi Hìu kung geh hìu ơm mờ Phe kung geh phe nàng sa. Cau mè pơn điang kờ` 2 nă oh mờ mi bol khi in b^c mờ đơs: 2 nă kòn b^c te\, 2 nă kòn neh glar bòl mờ sơnđàc ngan. Tàm tê cau mè, 2 nă bol khi b^c lơhă ngan. Cau mè sền kòn, geh tu\ `o\, geh tu\ gơhòr dà măt, cau mè đơs crih: rê hờ [òn bơh tu\ do he geh hìu ơm, geh phe sa, geh mè bal mờ kòn. Ơ kòn, b^c te\ lơhă…

 

Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC