VOV4.K’ho- Dà lơgar Việt Nam sùm sền dờng màng broă dong kời jơi bơtiàn, kuơmàng là gàr gơnoar ring bal đah ală jơi bơtiàn; sền gròi, kơlôi rcăng, ai tơl bơta niam ngan rlau jơh nàng làng bol jơh ală jơi bơtiàn tàm dà lơgar Việt Nam in bơtàu tơnguh bal mờ dờp wil tơl, ring bal ală gơnoar, khăt gơboh is geh Sơnoa boh lam Việt Nam cih dờp mờ cih loh làng tàm ală sră nggal adat boh lam. Broă lơh sền gròi dong kờl pràn kơldang să jan là dùl cơng tàng loh làng.

Bơta 12, Adat Bảo hiểm Y tế nam 2008 (tam gơl, bơtơl nam 2014) neh cih: Cau blơi Bảo hiểm Y tế bơh kes priă dà lơgar dê tơm, tàm hơ\ geh: cau gơ wèt hìu bơnhă r[ah; cau jơi bơtiàn kòn cau gam ơm kis tàm tiah geh rài kis lơh sa- mpồl bơtiàn kal ke; cau gam ơm kis tàm tiah geh rài kis lơh sa- mpồl bơtiàn kal ke ir; cau gam ơm kis tàm xã bồt, kơnhoàl bồt.

Tàm càr Lào Cai, kơnờm geh dờp broă dong kờl Bảo hiểm Y tế ờ sa priă gơ wèt mờ làng bol jơi bơtiàn kòn cau r[ah, ală nam rềp ndo, làng bol ală jơi bơtiàn tàm xã tiah kơh bơnơm jơnhoa kơnhoàl Bắc Hà, càr Lào Cai dê geh kham kòp mờ pà sơnơm gời ờ sa priă tàm Cơldu\ kham kòp dờng tiah Lùng Phình ala tài lòt jà cau bơzơu, cau gru rê nàng triang sơm kòp bè lài tai. Cơldu\ kham kòp dờng tiah Lùng Phình geh lơh tàm ù tiah xã kơh bơnơm là dùl tàm 4 cơldu\ kham kòp dờng gơ wèt kơnhoàl Bắc Hà, càr Lào Cai dê. Cơldu\ kham kòp drơng broă lơh kham sơm kòp ai làng bol tiah xã: Tả Cù Tỷ- Bản Già, Lùng Cải, Tả Văn Chư, Lùng Phình- Lầu Thí Ngài. Jơh ală làng bol ală jơi bơtiàn kis tàm ală xã do ndrờm geh pà sră bảo hiểm y tế gời ờ sa priă jăt Broă lơh 30a. Bi Sùng Seo Lềnh ơm tàm thôn Lả Gì Thành, xã Tả Văn Chư, pà git: bơh dì ngai geh sră bảo hiểm y tế bơh dà lơgar dê pà, bi bal mờ làng bol tàm thôn hi\u jơh jơnau đơs “jà cau bơ jơu rê lơh yàng” nàng sơm kòp.

Bi Sùng Seo Lềnh, đơs: Sră bảo hiểm y tế jơi bơtiàn kòn cau bol a` ơm tàm tiah kơh bơnơm jơnhoa là geh kuơ ngan. Tu\ gơtìp kòp tê jê să mu\t tàm hìu sơnơm gam geh pà sơnơm, sơm kòp. Ală hìu ơm ngài den kung geh bơta dong kờl priă sa, priă rơndeh. Lài do tu\ gơtìp kòp jê den pal lòt jòi sơnơm nha chi, sơnơm kòn cau, pal lòt hòi lòt jà cau bơ jơu rê lơh yàng bè do bè ne kal ke ngan làng bol in, geh sră bảo hiểm y tế pơndrờm mờ lài den tu\ do [ươn ngan rlau ih.

Mò Sì Hồng Sến, 70 sơnam, cau Phù Lá, ơm tàm thôn Lùng Phình, xã Lùng Phình, kung yal là, tu\ do làng bol dilah gơtìp kòp jê, den ndrờm ờ rơngòt tus hờ Cơldu\ kham kòp dờng tiah Lùng Phình nàng sơm kòp. Mò đơs: Geh sră bảo hiểm y tế bơh dà lơgar dê pà cau r[ah bol a` in, kòp jê là lòt hìu sơnơm nàng kham mờ sơm kòp, neh geh sră bảo hiêm den ờ go\ jơh priă jền ờ. Dơ\ bàr tai là ơm bi\c dùl anih piam kòp tàm hìu sơnơm den geh pà piang sa ngai, den tàng neh dong ai cau r[ah bè bol a` in uă ngan, sơrlèt gan geh ală bơta kal ke bơta kòp kơn jơ\.

Bal mờ broă lơh pràn broă lơh tơn jơh jơgloh tơrmù r[ah, xã sền gròi dong kờl broă lơh sền gàr tơl ngui tơl sa rài kis mpồl bơtiàn in, broă lơh kham sơm kòp, sền gròi pràn kơldang să jan làng bol in, kuơmàng là hìu bơnhă r[ah, cau jơi bơtiàn kòn cau. Ồng Tẩn Seo Lừ, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Lùng Phìng pà gi\t, xã Lùng Phình geh rlau 600 hìu bơnhă, 3 rbô 500 nă cau den jơh ală ndrờm geh pà lơm sră bảo hiểm y tế jăt di tơl nă cau geh dờp bơta dong kờl bơh Broă lơh 30a dê. Ồng Tẩn Seo Lừ, yal: Lơh jăt broă dong kờl sră bảo hiểm y tế ai cau r[ah mờ jơi bơtiàn kòn cau tàm xã in, pah nam xã tơrgùm mat loh làng mờ cih mat kham sơm kòp tơn tàm Cơldu\ kham kòp dờng tiah Lùng Phình, [ươn lòt rê ai làng bol in. Bè sră bảo hiểm y tế, Đảng ủy, gơnoar ătbồ geh gùng dà là tu\ neh lơh jơh sră bảo hiểm y tế là phàt tơn di tu\ ai làng bol in. Dơ\ bàr tai là bol a` kung sồr kuang bàng drơng broă thôn pơgồp bal mờ kuang ătbồ thôn, [òn là pơrjum thôn, [òn sồr tàm làng bol là pal prăp gàr niam sră bảo hiểm y tế cèng tàm să tàm ală tu\ tơngai dùl nam nàng kham sơm kòp mờ dờp bơta kuơ kham kòp ờ jơh priă jền mờ geh tu\ là geh jun hờ hìu sơnơm kơnă hơđang den kung geh dờp sơl bơta dong kờl jăt kơrnoat bơh sră bảo hiểm y tế dê.

Mờ sră bảo hiểm y tế tềng tê, làng bol ală jơi bơtiàn tàm ală xã tiah kơh bơnơm jơnhoa kơnhoàl Bắc Hà neh ngan ngồn sền gròi pràn kơldang să jan. Kờp bal pah nam geh bơh 2 rbô 500 tus 3 rbô nă cau tus kham mờ sơm kòp. Bác sĩ Trần Xuân Qúy, Kuang ătbồ Cơldu\ kham kòp dờng tiah Lùng Phình, đơs nền bè do: Lơh jăt broă lơh kham sơm kòp tàm cơldu\ kham kòp tàm nam lài geh 2 rbô tus 3 rbô nă cau, lơh geh broă jàu, ndrờm là bảo hiểm bơh dà lơgar dê lơm dong kờl ală hìu bơnhă làng bol jơi bơtiàn kòn cau, hìu mờr ndrờm bè hìu r[ah; làng bol ơm tàm 6 xã tiah do, geh tai bàr pe nă cau kòp ơm tàm xã Lử Thẩn, kơnhoàl Si Ma Cai dê kung lòt kham kòp sơl, sùm sơrlèt mờ broă jàu. Pà sơnơm tơl jơnau kờ`, kung bè pà sơnơm wil tơl di cau di kòp, ờ geh sơnơm jơh tơngai ai ngui.

Kơnờm bơh geh sră bảo hiểm y tế, tu\ do làng bol ală jơi bơtiàn tàm tiah kơh bơnơm kơnhoa kơnhoàl Bắc Hà neh geh tu\ niam geh lòt kham sơm kòp tàm ală hìu sơnơm, kung bè iang nùs lòt kham mờ sơm kòp tàm Cơldu\ kham kòp dờng tiah Lùng Phình.

Tàm làm gùt lơgar, bơh nam 2016 tus tu\ do, khà pà sră bảo hiểm y tế ai làng bol jơi bơtiàn kòn cau in gơguh 91% (nam 2016) gơguh 93,5% (nam 2019) bal mờ mờr 7 tơlak 600 rbô nă cau jơi bơtiàn kòn cau geh pà sră bảo hiểm y tế. 100% cau jơi bơtiàn kòn cau, cau r[ah geh dong kờl priă tă kham sơm kòp bơh sră bảo hiểm y tế. Kơnờm bơh hơ\ mờ broă lơh sền gròi pràn kơldang să jan gơ wèt mờ làng bol jơi bơtiàn kòn cau geh lơh niam wơl loh làng ngan.

Broă lơh lơh broă 122 bơh Chính phủ dê bè Broă lơh Jơi bơtiàn bơh Thủ tướng Chính phủ dê kung neh Ki\ Broă lơh dà lơgar sền gàr, dong kờl mờ tơnguh uă bơta pràn kơldang să jan làng bol dê tơngai bơh nam 2011- 2020, wèt tus nam 2030. Gơtùi go\, ală broă dong kờl gơ wèt mờ jơi bơtiàn kòn cau neh đơs nền geh broă lơh ngan bơh Dà lơgar he dê lơh jăt gơnoar ring bal, bơtàu tơnguh rài kis phan bơna, nùs nhơm, rơhời tơrmù bơta ờ ring bal bơta bơtàu tơnguh đah ală jơi bơtiàn. Do ngan là cơng tàng tơngo\ loh làng ngan tàm broă gàr niam mờ tơnguh gơnoar bơh jơi bơtiàn kòn cau dê đơs is mờ gơnoar kòn bơnus dê đơs bal tàm Việt Nam.

Cau cih Giàng Seo Pùa- Cau mblàng Lơ Mu K’Yến