VOV4.K’ho – Bơh ngai 1/1/2020, Adat rơcang sơndră bơta aniai bơh ơlak, bìer dê geh lơh jat ngan ngồn. Jat hơ\, cau đì rơndeh geh pal rơwah: neh `ô ơlak, bìer den mờ ma\i rơndeh; dilah khà angkol tàm nhơm tă halà tàm mhàm den mìng geh lòt jơng halà nggui ngkời rơndeh ma\i nàng cau ndai in pơndiang, kung bè ờ geh ma\i rơndeh dờng. Broă lơh jat digơlan ờ [uơn mơya ua\ cau đơs là, do là ală jơnau cih krà` cê mờ tam gơl pa den tàng ba` lời jơnau cih pa yal pal kong mờ bơta lòng.

Adat rơcang sơndră bơta aniai bơh ơlak, bìer dơ\ sơn rờp geh ai tơlik mơya geh ua\ bơta pa, ndrờm mờ jơnau cih bơh ală lơgar bơtàu tơnguh dê. Ờ mìng ờ ai tac ơlak, bìer ai cau hơđơm 18 sơnam in mờ gam ờ geh yal tơnggit nàng hòi jà cau blơi tàm tu\ jơ geh ua\ cau sền. Adat kung ờ ai bơ chồt, pơn dờm, pơn jồ, rồn bơ klơn cau ndai `ô ơlak, bìer; ờ ai kuang bàng, công chức, viên chức, cau lơhbroă, sĩ quan, cau ling, kơnòm bơsram, cau bơsram dờng… `ô ơlak, bìer lài mờ tu\, tàm tu\ lơh broă, bơsram mờ tu\ jơ ơm rlô nggùl tơngai lơh broă, bơsram. Kuơmàng, ờ ai cau ma\i rơndeh geh khà angkol tàm mhàm halà tàm nhơm tă.

Ồng Kidong Park, kuang ala mat Mpồl lơh sơ nơm dunia tàm lơgar Việt Nam đơs là, do là ală jơnau cih pa, geh dong tơmù ală bơta aniai gơ wèt tus mờ dà lơgar khà dùl dunia Đông Nam Á mờ ơm dơ\ 3 châu Á bè ngui ơlak bìer bè Việt Nam:

“A` dan nting sap gờm chờ lơgar Việt Nam neh geh Adat rơcang sơndră bơta aniai bơh ơlak, bìer dê. Adat sơn đờm geh ai ngui bơh ngai 1/1/2020, là dùl tềl nàng sền gròi jơnau digơlan tờm bơh ală bơta kòp ờ bơ tờp tàm lơgar Việt Nam. Ală jơnau cih krà` cê mờ tam gơl pa bơh Adat rơcang sơndră bơta aniai bơh ơlak, bìer dê pal mhar geh lam lơh jat ngan ngồn tàm rài kis nàng pơgồp bơnah tàm bơta bơtàu tơnguh kơ\ kơljap bơh lơgar Việt Nam dê”.

Bulah bè hơ\, tơngai sơn rờp lam lơh jat ală jơnau cih pa bơh adat boh lam dê, sùm geh gơ tờp ală kal ke. Bơta ờ niam ngan rlau jơh tu\ do là broă lơh jat jơnau cih khà angkol ờ geh gơ wèt tus mờ cau ma\i rơndeh. Mùl màl, tơnơ\ tu\ sa 2, 3 bơta plai chi, sơ nơm tây, vitamin, siro bơ sia\, tàm să kung gam geh dùl khà angkol sơl. Dilah he jat jơnau cih Adat rơcang sơndră bơta aniai bơh ơlak bìer dê, ờ ai cau ma\i rơndeh geh khà àng angkol den digơlan geh ală cau gơtìp oàn tìs.

Jat ồng Hoàng Thế Tùng, Phó Kuang atbồ Vụ ờ do ờ dă gùng lòt, Bộ Giao thông Vận tải đơs, neh là adat den ờ gơtùi ndrờm bal bơta kuơ bơh jơh tơl nă làng bol dê. Lơh jat jơnau cih adat boh lam dê, cau ma\i rơndeh pal git angkol geh tàm ală bơta phan sa, dà hùc lơi nàng ờ gơtìp oàn tìs tu\ ma\i rơndeh.

Dờp bơta geh ngan do, mò Trần Thị Trang, Phó Kuang atbồ Vụ Pháp chế, Bộ Y tế pà git, tơ nơ\ tu\ ngui phan sa, dà hùc geh angkol, den khà đo geh tàm nhơm tă là dùl êt ngan, ờ ua\ mờ tu\ tơngai khà angkol ơm wơl tàm să jan là ờ jo\:

“Tu\ yal, bơ to bơtê, lam sồr lơh jat adat boh lam, bol he geh yal ală bơta bè gah khoa học nàng mpồl lơh broă geh gơ noar in git nàng gơ wèt mờ ală cau geh khà angkol tàm nhơm tă dùl êt, ndrờm bè ờ huan geh ngan den hơ\ ờ di là cau gơtìp lơh glài. Cau gơtìp lơh glài là cau `ô ơlak, bìer hơ\ sồng ma\i rơndeh mờ khà angkol đo geh ua\ ngan”.

Jat Cục cảnh sát gùng lòt, Bộ Kuang àng đơs, Adat rơcang sơndră bơta aniai bơh ơlak bìer dê là bơta kơnờm dờng ngan rlau jơh nàng ală anih lơh broă geh gơnoar lơh glài ală broă lơh tìs bè khà angkol. Tàm tơngai lơh sră lơhg lài broă lơh tìs, bơdìh mờ broă đo khà angkol tàm nhơm tă bơh cau ma\i rơndeh dê, dilah sền go\ kuơmàng, den mpồl lơh broă geh gơ noar gam sền mhàm nàng gàr bơta dipal. Den tàng, ală bơta ờ niam pa đơs kung gam geh gùng dà broă lơh nàng bơsong.

Thiếu tướng Lê Xuân Đức, Phó kuang atbồ Cục cảnh sát gùng lòt, Bộ Kuang àng pà git, ngai 30/12, Thủ tướng Chính phủ neh ki\ tơlik Nghị định sồ 100 nam 2019, cih lơh glài broă lơh tìs mờ pria\ tàm gah gùng lòt ù gờl mờ gùng rơndeh ồs ala Nghị định sồ 46 tơlik nam 2016 nàng gàr niam bơta ring bal mờ Adat rơcang sơndră bơta aniai bơh ơlak, bìer dê bè lơh glài cau ma\i rơndeh geh khà angkol ua\:

“Tu\ mai\ rơdeh là ờ geh `ô ơlak, bìer. Tàm broă rơndap lơh đơng lam bơh Bộ Kuang àng kung bè Cục cảnh sát gùng lòt dê neh đơng lam kuang àng ală tiah pal lơh glài krà` cê”.

Jat Nghị định pa bơh Chính phủ dê, khà lơh glài ua\ ngan rlau jơh gơ wèt mờ xau ma\i rơndeh geh khà angkol gơguh tus 40 tơlak pria\ mờ kup sră ma\i rơndeh 2 nam. Khà lơh glài do geh đơs là tơl krà` nàng dong Adat rơcang sơndră bơta aniai bơh ơlak, bièr dê lơh geh cồng nha.

Pah nam, lơgar he geh mờr 5 rbô nă cau chơt tài bơh rềs àr gùng lòt gơ rềng tus ơlak bìer, geh rlau 30% kờp jơh khà rềs àr gùng lòt gơlik geh. Mờr 5 rbô nă cau geh ơm wơl mờ hìu bơnhă dilah ờ geh ală cau ma\i rơndhe bơ`ul tàm gùng. Den tàng, dùl adat pa pal geh kờ` nàng geh lơh jat ngan ngồn tàm rài kis mhar rlau, pơgồp bơnah tơmù khà cau chơt kung bè tơmù bơta kơn jơ\ bè kòp tê jê să, jơh gloh r[ah tài bơh ơlak bìer cèng wơl.

Cau mblàng K’Duẩn