VOV4.K’ho- Tềng đăp ală bơta kơlôi rcang ờ suk bơh làng bol [òn lơgar dê bè broă nam bơsram 2015- 2016, priă blơi sră kham sơm kòp ờ sa priă kơnòm bơsram, cau bơsram dờng jơnhoa rlau tus dùl dơ\ mờ nggùl pơndrờm mờ nam lài mờ tă priă dùl dơ\ (15 nhai) bơh bồ nam bơsram tơn lơh gơlik bơta kal ke tus uă hìu bơnhă, gah bơto bơtê mờ bơsram neh geh jơnau bơto pơlam nàng ală hìu bơsram tă priă jat uă dơ\. Mơya, jat jơnau đơs bơh uă mè bèp kơnòm bơsram dê den do mìng là jơnau yau broă pa, kờp jơh priă tă kung gam bè hơ\ sơl, mìng geh jơnau là tă krơi.

Jat Mpồl sền gàr rềs àr Việt Nam dê yal, nam bơsram 2015- 2016, là nam sơnrờp mu\t lơh Kơrnoat sồ 105 bơh Gơnoar atbồ lơgar dê mờ Kơrnoat yal sồ 41 bơh Gah Priă jền dà lơgar, Gah Lơh sơnơm dà lơgar den tàng khà tă priă blơi sră kham sơm kòp ờ sa priă gơ wèt mờ kơnòm bơsram, cau bơsram dờng bơh ngai 01/01/2015 là 4,5% khà priă nhai bal. Tàm ală tu\ mu\t lơh neh geh 8 càr mờ [òn dờng tă dùl dơ\ 15 nhai. Mò Nguyễn Thị Minh kuang atbồ dờng Sền gàr rềs àr mpồl bơtiàn Việt Nam, pà gi\t: “Gơtùi đơs tu\ do, broă lam mu\t lơh tàm 8 càr ờ hềt kơlôi sơnơng nền jơnau kờn bơh làng bol dê mờ tă dùl dơ\ 15 nhai là uă ir den tàng gơ jat tàm jơnau kơ\p kờn bơh làng bol dê mờ gơtùi lơh tam gơl wơl. Dilah làng bol dờn 15 nhai ờ ai wơl priă jền hơ\ nàng tam pà wơl uă dơ\ tă den lời ai dilah mè bèp kơnòm bơsram lơi mờ sền go\ kal ke den gah lơh sơnơm, gah sền gàr rềs àr mpồl bơtiàn pơgồp bal mờ gah bơto bơtê lơh jat jơnau kơ\p kờn bơh làng bol dê”.

Tơnơ\ rlau dùl poh geh sră bơto pơlam bơh Sền gàr rềs àr mpồl bơtiàn Việt Nam dê, Gah bơto bơtê mờ bơsram dà lơgar neh sồr ală tiah, hìu bơsram lơh jat tă priă blơi sră kham sơm kòp ờ sa priă kơnòm bơsram, cau bơsram dờng in 3 nhai lồi nam 2015 tai, tus nam tơnơ\, geh mu\t lơh tă 6 nhai dùl dơ\. Mơya uă jơnau đơs, đơs là: broă tam pà uă dơ\ tă priă blơi sră kham sơm kòp ờ sa priă kơ nòm bơsram, cau bơsram dờng bè hơ\ kung ờ tơrmù sơl bơta kal ke priă pal tă blơi bơh he dê, tài bơh jơh ală priă pal blơi kung ờ go\ tam gơl sơl. Bi ùr Nguyễn Thị Hường, ơm tàm kơnhoàl Hoàng Mai, [òn dờng Hà Nội, đơs: “A` sền go\ broă tă priă blơi sră kham sơm kòp ờ sa priă lơh 2, 3 dơ\ kung ờ bơsong geh bơta lơi sơl. Tài bơh priă a` tă blơi sră kham sơm kòp ờ sa priă kòn in kung gam bè hơ\ sơl ờ go\ geh bơta lơi krơi ờ. A` kơlôi sơnơng ngan rlau jơh là bơh tài kờp priă blơi sră kham sơm kòp ờ sa priă gơguh tus 4,5% khà priă nhai bal dê. Ală kòn lòt bơsram neh chài lơh broă lơi ờ, jơh ală kung gam kơnờm tàm mè bèp lơm”.

Sră bơto pơlam bơh Gah Bơto bơtê mờ bơsram dà lơgar dê kung neh đơs loh broă bơyai lơh tă priă blơi sră kham sơm kòp ờ sa priă bơh kơnòm bơsram, cau bơsram dờng dê jat 2 dơ\ tàm nam mờ sồr ală hìu bơsram neh tă 1 dơ\ (15 nhai) den pal tơm wơl mè bèp kơnòm bơsram in dilah khi lùp. Mơya, jat jơnau đơs wơl bơh uă mè bèp kơnòm bơsram dê, tus tu\ do, ờ huan ngan geh hìu bơsram yal lùp jơnau đơs bơh mè bèp dê bè broă geh ai wơl priă neh tă blơi sră kham sơm kòp jat sră bơto pơlam bơh Gah bơto bơtê mờ bơsram dà lơgar dê halà ờ? Bi ùr Lê Thanh Huyền, ơm tàm gùng Lý Thường Kiệt, kơnhoàl Hoàn Kiếm, [òn dờng Hà Nội, geh kòn gam bơsram tàm Hìu bơsram kai II Lê Ngọc Hân, pà gi\t: “A` ờ go\ kơno hìu bơsram đơs bơta lơi bè broă ai wơl, dilah mờ ală mè bèp kơnòm bơsram lùp den pal tơm wơl. Bơta geh ngan neh tă blơi den jat a` kung ờ go\ di tơm wơl tai mơya dilah lài mờ tu\ kờn tă den pal yal lài sền jơnau đơs bơh mè bèp kơnòm bơsram dê là dipal rlau. Tu\ do neh tă den ờ go\ đơs tai, mbè gơtùi sồr tơm wơl tai. Tài bơh bồ nam bơsram den tă uă ngan priă”.

Bal mờ broă tă priă blơi sră kham sơm kòp ờ sa priă là pal lơh, nam do sền gàr rềs àr lơh is kung gam là bơnah priă tă lơh gơlik jơnau lùp tus mờ ală mè bèp kơnòm bơsram in. Tàm bơta geh ngan, jơnau kờn bơh sền gàr rềs àr lơh is kờn bơtơl dùl bơnah lơi priă jền tu\ gơtìp rềs àr, kòp tê jê să gơbàn tus mờ kơnòm bơsram, cau bơsram dờng mờ bơta ngan ngồn bơh sền gàr rềs àr lơh is dê là ờ go\ rồn bơ klơn mè bèp kơnòm bơsram pal blơi ờ mờ mìng hòi jà blơi lơm. Khà blơi uă ngan rlau jơh là bơh 50 rbô tus 100 rbô đong dùl nam tàm dùl nă kơnòm bơsram. Tàm bơta geh ngan, uă ngan ală hìu bơsram ndrờm rơ wah is mpồl lơh sa kă bro sền gàr rềs àr mờ blơi kơnòm bơsram in. Tài bơta kuơ phan bơna geh sa priă dong kờl den tàng bàr pe hìu bơsram ờ sền gròi tus gơnoar kuơ bơh kơnòm bơsram dê neh lời gơlik geh jơnau kơnòm bơsram blơi sră sền gàr rềs àr lơh is ờ geh pà sră halà sră cơng tàng. Jat Gah bơto bơtê mờ bơsram [òn dờng Hà Nội, sền gàr rềs àr lơh is ờ di là bơnah priă pal tă blơi mờ là bơnah priă tă blơi is. Bơh 2 nam do, Gah bơto bơtê mờ bơsram [òn dờng Hà Nội dê ờ go\ sồr ală hìu bơsram pal tă priă blơi sră do. Ồng Nguyễn Hiệp Thống kuang jat jơng jat atbồ Gah Bơto bơtê mờ bơsram [òn dờng Hà Nội, pà gi\t: “Blơi sră sền gàr rềs àr să ja` ai kơnòm bơsram in là gơnoar bơh mè bèp kơnòm bơsram dê. Khi geh gơnoar rơ wah cau sền gàr rềs àr lơi, mpồl lơh sa kă bro sền gàr rềs àr lơi, bơnah priă sền gàr rềs àr là nđờ, khà tă blơi là nđờ, hơ\ là broă bơh mè bèp kơnòm bơsram dê. Hìu bơsram ờ go\ di lơh, ờ go\ di rồn bơ klơn, ờ yal tơngi\t dùl mpồl lơh sa kă bro lơi nàng sồr mè bèp kơnòm bơsram pal blơi. Hơ\ ờ go\ di là kơnòl bơh ală hìu bơsram dê”.

Broă kơryan ờ ai blơi sră sền gàr rềs àr să ja` tàm ală hìu bơsram tơngo\ bơta kràn cê jơh nùs bơh gah bơto bơtê dê bè ală bơnah priă tă ơm bơh ngkời broă lơh is lơh gơlik bơta ờ suk tus mờ mè bèp kơnòm bơsram in. Uă jơnau đơs, đơs là, gah bơto bơtê mờ bơsram kờn pal tơnguh tai priă lơh glài, lơh glài kơ` jơ\ tu\ sền go\ ală hìu bơsram lơi lơh tìs, geh bè hơ\ den hơ\ sồng kơryan geh bơta do.

Cau cih mờ yal tơngi\t- Lơ Mu K’ Yến