Mìng gam di dùl nhai tai la tòm dùl nam mờr 300 hìu nha\ kis tàm ù tiah gơbàn gơ ngơr bam tàm dà hìu mai\ pờ tơlik ồs đèng Đak Drinh, di ntum Đak Nên, kơnhoàl Kon Plông ntrờn tus ơm anih pa. Ala\ tô lah rài kis tàm bòn pa bơh làng bol tơnơ\ dùl nam neh bơh sơnrờp geh niam, gơya mùl màl gam bềng bơta ờ tơl, ờ suk. Bal mờ broa\ lơh sa neh gơbàn gơ ơm ing bơh broa\ ai ù lơ yài, den broa\ lơh ờ di pal tàm broa\ lơh hìu tus ơm kis pa, hơ\ sồng geh ờ ua\ broa\ lơh gơbàn ờ niam neh lơh làng bol ờ suk ngan.
Sền bơh ngài, 6 tiah ntrờn ơm kis pa ai ală hìu làng bol tiah ngơr bam dà hìu măi pờ tơlik ồs đèng Đak Đrinh dê tàm ntum Đak Nên, kơnhòal Kon Plông, càr Kon Tum gơlơh bè bòn drà tàm gùl brê bơnơm. Ngan jơnau do mờ uă ngan làng bol ờ bài kờn, ờ hềt wa\ wờng tài gơlơi krơi is ngan mờ bơhiàn mờng kis tàm bòn lơgar bơh cau tàm tiah do dê. Tus tu\ do, bulah mờr dùl nam neh lòt gan, mơya, ờ dùl ê\t hìu kung gam gơlơh bè ờ cau ơm sơl tài làng bol ờ hềt bài ki\ măt dờp.
Hìu bơnhă ồng A Đẩy, tàm bòn Xô Thác là dùl jơnau ai lơh pơnyơu. Bulah geh dùl nơm hìu dờng rơndăp broă lơh rềp kềng gah tơn, jơh ală broă ơm kis pah ngai bơh jơh dùl hìu bơnhă dê kung gam geh lơh tàm hìu lơh is hăt hal ngan. Jơnau lơh ồng A Đẩy ờ bài dờp hìu, loh làng ngan bè do:“ Bơhiàn ơm kis bơh kòn cau dê là ờ go\ di duh khuai hìu bè hơ\ tài lơh là ờ di broă. Dơ\ bàr là dà ngui sa là ờ hềt geh tơl, tu\ geh tu\ ờ, thùng kung bơcah sơl. Dơ\ pe là ờ geh gùng lòt rê kung kal ke ngan. Dơ\ puan là khi đơs là hìu 450 tơlăc priă, ờ gơtùi dờp, ờ khin ơm”.
Ờ bài dờp hìu ơnàng bơh 65 tus 85 thơk vuông geh bal hìu tru\ gơm biăp piang mờ hìu jă brê lơh jơh pe puan rơhiang tơlăc priă bơh rơndăp broă lơh dê ai, 11 hìu làng bol mờ rlau 50 nă cau tàm bòn Xô Luông tu\ do kung gam ơm kis ing tàm ală hìu lơh is lơh kềng bàr gah gùng pleh ngơr bam dà. Jơnau ờ bài dờp hìu geh làng bol đơs là, hìu lơh ờ tơl kơ\ kơl jăp, mờ geh lơh tai tềng hơđăng dòr bơnơm, den tàng broă lòt rê kal ke ngan, dà ngui sa ờ geh. Jơnau do neh lơh broă lơh ngan mblàng yal, hòi jà khà hìu làng bol do dờp hìu nàng kơ\ kơl jăp rài kis bơh gơnuar ătbồ mờ ală mpồl cau ntum Đak Nên dê tus tu\ do kung gam ờ hềt geh cồng nha sơl. Mò Bùi Thị Việt kuang jăt jơng atbồ Anih duh broă làng bol ntum, pà gi\t:“ Bơh lòt sền ngan ngồn den ală rơkàng hìu tu\ geh mìu den sùm geh jơnau gơmu\t dà mìu mờ gơbàn nhhăt dà mìu, ai mpồng den chi nàng lơh ờ niam, rơ\p pa ngui mơya neh gơbàn ồm lề tơn. Kềng rkàng hìu den cau lơh ờ niam, mìu sùm gơ mut tàm hìu mờ dà mìu gơ mu\t jơh tàm kơlik hìu. Dà ngui sa kung gam ờ geh sơl làng bol pal lòt bơ\ dà tàm dà croh nàng geh dà ngui sa”.
Broă sàu sa neh bè hơ\, ai broă lơh broă lơh sa den gam kal ke rlau tai. Tus tu\ do, tơnơ\ mờr 1 nam ntrờn tus anih ơm pa, ală hìu kung gam ờ hềt dờp geh dùl bă ù lơi nàng lơh kòi sre. Tàm tu\ hơ\, jăt rơndăp broă lơh tơm wơl ală kơnă geh gơnoar ki\, tơl hìu geh pà 4 sàu sre lơh kòi 2 kàl mờ 1 lồ mìr. Broă rơndăp lơh kơnhòal lam rồ ù pà ai làng bol in 2 sàu, 2 sàu gam wơl jàu mờ priă nàng làng bol in lơh is neh geh ring bal, mơya sre den tus tu\ do kung gam gơ ơm tàm sră rơndăp lơh lơm. Ù nàng lơh kòi neh bè hơ\, mờ ù mìr den kung hìu geh hìu ờ sơl. Bè hơ\, kơrnuat pal jăt tàm broă ntrờn làng bol ơm kis pa là anih ơm pa ết ngan là kung pal ndrờm halà niam rlau mờ bòn yau, kung gam ờ hềt geh mu\t lơh sơl. Mò Đinh Thị Thân, ơm tàm bòn Xô Luông, đơs:“Rài kis sàu sa ơm kis kal ke ngan. Ù sươn bơh he dê tam phan lơi kung ờ gơtùi sơl. Ù sre nàng he lơh sre, geh sre nàng geh kòi sa pah ngai he kơp tus tu\ do kung ờ hềt geh jơnau lơi sơl. Bơh òr tus tu\ do, an\ ờ gi\t lơh broă lơi sơl, mìng gi\t lòt jòi lòng, hơ\ sồng ơm tàm hìu pìh phan ròng siam sền gàr kòn gời lơm”.
Jơnau lơh làng bol tiah ngơr bam dà hìu măi pờ tơlik ồs đèng Đak Đrinh tàm ntum Đak Nên, kơnhòal Kon Plông, càr Kon Tum gam pal sơr lèt gan mờ uă kal ke, tơnơ\ mờr dùl nam ntrờn tus anih ntrờn ơm kis pa, geh bơh dơ\ ntrờn làng bol ờ di pal geh tàm tu\ tơngai nhai 7 nam lài. Lời làng bol tàm jơnau bulah hìu măi ờ dơng dà den làng bol kung gơtìp ngơr bam dà pah tu\ dà ko\ dà cò tus, broă ntrờn làng bol tu\ hơ\ geh gơnoar atbồ bòn lơgar mu\t lơh jal mhar ngan tàm tu\ phan bơna pal geh tiah dờp làng bol ờ hềt geh rơcăng jơh. Geh tu\ là tàm tu\ tơngai ntrờn làng bol, kơnhòal Kon Plông, pa mu\t lơh broă lơh rơndăp ù tiah lơh sươn sre. Ồng Trương Văn Minh kuang jăt jơng atbồ Mpồl atbồ ntrờn làng bol ơm kis pa, ơm kis lơh sa kơ\ kơl jăp dùl bă tiah kơnhòal Kon Plông, dờp bè do:“ Nhai 7 nam 2013 lài do, den ntrờn mhar làng bol den tàng broă rơcăng lơh ală sươn sre kung bè bơtơt dơng dà den pa mu\t lơh. Broă do den ờ di là tìs bơh làng bol dê. Broă do tài tàm ală tu\ ntrờn mhar bơta pơgồp bal đah mpồl lơh sa kă bro mờ gơnoar atbồ bòn lơgar kung ờ hềt ring bal gơlam tus jơnau lơh lơyaì”.
Bơsong ală broă lơh ờ hềt niam tàm broă ntrờn làng bol ơm kis pa tiah ngơr bam dà hìu măi pờ tơlik ồs đèng Đak Đrinh, tu\ do, gơnoar atbồ kơnhòal Kon Plông, càr Kon Tum gam jơh nùs bơsong ală tơngume mờ làng bol gam ờ suk; mblàng yal ală bơta làng bol ờ hềt gi\t; lam sồr làng bol dờp hìu nàng gờn kơ\ kơl jăp rài kis, mơkung lơh mhar broă lòt sền rơndăp lơh rồ sre nàng ai làng bol in. Mơya, jăt Mpồl atbồ ntrờn làng bol ơm kis pa, lơh sa kơ\ kơl jăp dùl bă tiah kơnhòal Kon Plông, den kung pal tus lồi nhai 9 nam do, làng bol tàm ală bòn: Vương, Xô Luông, Đak Glei, Đak Lúp pa geh pà sre nàng lơh kòi 2 kàl.
Cau mblàng Lơ Mu K’ Yến
Viết bình luận