VOV4.K’ho-Tơngai rềp ndo, bơta phàu crong, siau phàu, phan ngui dong kờl geh khat gơboh tàm làng bol [òn lơgar tàm càr Kontum gam uă, digơlan ală cau sơmờm nàng lơh broă lơh tìs. Tàm càr do neh gơlik geh bàr pe dơ\ lơh roh bơta lơngăp lơngai [òn lơgar, tam dră mờ lơh pờng wơl cau lơh broă dà lơgar geh tu\ là gơsơ\t cau geh gơrềng tus broă ngui tìs mờ kơrnoat boh lam phàu crong, siau phàu, phan ngui dong kờl do.

Tơngai lài, broă lơh atbồ, tơrgùm ai wơl phàu crong, siau phàu, phan ngui dong kờl neh geh kấp ủy, gơnoar atbồ ală kơnă tàm càr Kontum sền gròi bơyai lơh mblàng yal tus jơh ală làng bol [òn lơgar in.

Broă hòi jà làng bol jàu is phàu crong, siau phàu, phan ngui dong kờl geh lơh niam ngan mờ neh lơh geh uă cồng nha niam ngan. Ală nhai bồ nam 2017, jơh gùt càr neh tơrgùm ai geh mờr 500 nơm phàu crong, siau phàu, phan ngui dong kờl, tàm hơ\ geh rlau 150 ngkơr phàu ală bơta, uă ngan là phàu lơh is.

Bulah bè hơ\ kung gam sơl bàr pe nă làng bol ờ hềt gi\t wă ngan ngồn bè ală jơnau sồr bơh kơrnoat boh lam dê bè phàu crong, siau phàu, phan ngui dong kờl, kung bè jơnau gơlời wơl, ală bơta gơ aniai bơh gơ lơh gơlik; ờ hềt gi\t wa\ ngan tàm broă yal yă cau lơh tìs mờ ală broă lơh tìs kơrnoat boh lam geh gơrềng.

Geh tu\ là kung gam geh sơl ală cau kơldang bồ prăp pồn, ngui phàu crong tìs mờ kơrnoat boh lam. Bi A Van, kis tàm [òn Rắc, xã Ya Xier, kơnhoàl Sa Thầy, càr Kontum, pà gi\t:

“Phàu uă ngan là bơh làng bol dê tàm tiah do ngui nàng lòt ting cuh phan brê, ờ geh jơnau kờ` lơi ndai tai, mờ phàu do uă ngan là uă oh mi tàm [òn lơh is mờ ờ go\\ di là kă bro ờ. Đơs bal là tàm do uă ngan, geh uă ngan cau gi\t ngui…”.

Den tàng bè hơ\, broă ngui tìs mờ kơrnoat boh lam phàu crong tàm ù tiah càr Kontum gam ngai sơlơ gơlik geh uă kal ke. Tơngai rềp ndo, càr neh gơlik geh bàr pe dơ\ lơh tìs geh gơrềng tus ngui tìs mờ kơrnoat boh lam phàu crong, siau phàu, phan ngui dong kờl; tàm hơ\ geh ală dơ\ broă ngòt rơngơ\t ngan.

Pơnyơu bè tàm tu\ 10 jiơ nggùl drim ngai 15/12/2016 pa do, mpồl lơh broă bơh Bộ Kuang àng dê pơgồp bal mờ Kuang àng 2 càr Gialai mờ Kontum neh ku\p geh cau gơtìp jòi ku\p ngòt rơngơ\t ngan Trần Trung Hùng tu\ klau do ơm pồn tàm [òn 1, xã Nghĩa Hưng, kơnhoàl Cư\ Pah, càr Gialai.

Sền anih ơm bơh klau do dê, kuang àng sền go\ geh 2 ngkơr phàu bal mờ uă ngan gar phàu, [ang tơmu\t gar phàu. Do là cau geh kơrnoat gơtìp sồr jòi ku\p ngòt rơngơ\t ngan bè ală broă lơh tìs: Gơsơ\t cau, kơldang nùs lơh sồt să, prăp pồn, ngui tìs mờ kơrnoat boh lam phàu crong ling klàng dê. Lài hơ\, tu\ gơtìp wàng ku\p tàm xã Đăk Blà, [òn dờng Kontum, càr Kontum, Hùng neh cuh sồt să kơ` jơ\ dùl nă kuang àng tơnơ\ hơ\ sồng dô mpồn.

Halà bè dùl jơnau ndai gơlik geh tàm lồi nhai 1/2017 do, làng bol Nông trường 2, Công ty Cao su Duy Tân, kơnhoàl Ia H’Drai sền go\ [ồc bi Bồng Văn Vằn, [òn tờm càr Hà Giang, gam ơm kis tàm Cư\ Kbang, kơnhoàl Ea Súp, càr Daklak chơ\t tàm brê gơ wèt tiah Dốc Đỏ.

Sền swì tiah bi Vằn chơ\t, anih lơh broă lùp khàu đơs, bi Vằn chơ\t là tài bơh gơtìp gar phàu cuh di tàm bồ. Ală tu\ lùp khàu, jòi sền, tam dră, klau Bồng Văn Phong là bi klau bơh bi Vằn dê neh khài là cau neh lơh chơ\t oh klau tờm he dê. Pơn jat hơ\, tàm pơgăp 2 jiơ drim ngai 22/1, Phong mờ Vằn, dùl nă cau ngui dùl ngkơr phàu (do là phàu ki\p lơh is) lòt tàm brê nàng ting cuh phan brê.

Tu\ lòt tus ù tiah Dốc Đỏ, sền go\ dùl nơm phan brê den tàng bàr nă oh mờ mi tam pà 2 gah gùng nàng lòt ting cuh. Tơnơ\ tu\ cuh phan brê, Phong lòt rềp den sền go\ oh klau he dê gơtìp cuh chơ\t. Wờl să bè broă lơh bơh he dê, Bồng Văn Phong, yal:

“Oh sòl tàm dơlam mpung sơkàr sền go\ dùl bơta àng gơlơh ngac mdrờm bè gar mat krih. Tồn lah krih ngan, den tàng oh sơnđìng tềng tờm sơkàr. Neh cuh den ntoăt sền den ờ go\ di là krih mờ là neh rlau cuh rơgeh oh klau tờm chơ\t bi\c gơ pừ tềng pơnai lu\. Neh lar cuh tềng tơngoh den ờ gi\t lơh bè lơi tai, ngòt ir den tàng ntoat rê hờ hìu tơn. Rê tus hờ hìu tus tàm ngai tơnơ\ kung gam ngòt sơl ờ khin yal mờ cau lơi”.

Nàng kơ\ kơl jăp bơta lơngăp lơngai rơndăp tăp sèng ờdo ờdă, pleh ală dơ\ broă pơlai ngan digơlan gơlik geh, Kuang àng càr Kontum tơrgùm lơh niam broă atbồ, tơrgùm ai phàu crong, siau phàu, phan ngui dong kờl tàm càr mơkung sồr ală gah sơnah lơh broă mờ mpồl cau tàm càr lơh niam broă lơh mblàng yal, hòi jà kuang bàng mờ làng bol ki\ hơ lơh jat niam ală jơnau sồr bơh kơrnoat boh lam dê bè atbồ, ngui phàu crong, siau phàu, phan ngui dong kờl mờ lòt jàu is.

Bal mờ hơ\, mpồl kuang àng ală kơnă pơn jat tai lơh niam broă jòi gi\t jơnau gơlik geh, rơcang lài sền go\, ku\p krơ\ mờ lơh glài krà` ală cau geh broă lơh gơlik, pơndiang ntrờn, kă bro, prăp pồn mờ ngui tìs mờ kơrnoat boh lam ală bơta phàu crong, siau phàu, phan ngui dong kờl jat jơnau sồr bơh kơrnoat boh lam dê.

Mơkung lơh dơ\ lòt sền dờng sền broă lơh atbồ, ngui phàu crong, siau phàu, phan ngui dong kờl tàm ală anih lơh broă, [òn lơgar; sơlơ pơgồp bal mờ gơnoar atbồ ală tiah gròi sền niam tiah nhàr lơgar, mpồng nhàr lơgar.

Bơh hơ\, lơh geh bơta tam gơl pràn kơldang tàm jơnau gi\t wa\ mờ broă lơh bơh kuang bàng mờ làng bol dê, mu\t lơh niam broă lơh atbồ, ngui phàu crong, siau phàu, phan ngui dong kờl, sền gàr lơngăp lơngai dà lơgar, sền gàr rơndăp tăp sèng ờdo ờdă mpồl bơtiàn tàm tu\ tơngai pa.

Cau cih mờ yal tơngi\t- Lơ Mu K’ Yến