Kòp as sồt klờm B mờ broă chài rơcang sơndră kòp
Thứ tư, 00:00, 30/05/2018

VOV4.K’ho - Kòp as sồt klờm B là kòp tài bơh siêu virus as sồt klờm B (HBV) lơh bơtờp. Do là kòp ngòt rơngơ\t ngan digơlan gơbàn kơn jơ\ gơtìp kòp ro klờm, ung thư klờm. Mơya, ală bơta gơ tơngo\ bơh kòp do dê ờ go\ loh làng den tàng uă cau kòp geh sền go\ jơla, broă sơm kòp tìp uă ngan kal ke.

Kòp as sồt klờm B geh sền bè là kòp “lơh chơ\t cau ngềt ngơ\t” tài bơh virus lơh bơtờp kòp as sồt klờm digơlan geh jo\ ngan tàm să jan kòn bơnus mờ ờ gơtìp sền go\. Tu\ bơtờp virus HBV bơh 6 nhai rlau hơđăng geh sền là as sồt klờm B jo\ jòng. Bơta virus do geh lơh aniai klờm mờ lơh aniai klờm dàr dàr. Jat tơrgùm kờp tu\ do tàm lơgar Việt Nam geh pơgăp 7 tơlak 800 rbô nă cau bơtờp kòp as sồt klờm B jo\ jòng. Rlau 90% kơnòm dềt geh deh bơh cau mè gơtìp kòp as sồt klờm B bơtờp kòp do.

Kòp as sồt klờm B geh bàr pe bơta pal sền ngac tơnơ\ do: Tu\ do, tàm dunia mờ tàm Việt Nam ờ hềt geh sơnơm sơm bời jơh kòp do. Broă sơm kòp mìng gơtùi kơryan bơta lơh bơtờp uă bơta virus HBV dê lơm. Tu\ bơtờp kòp jo\ nam mờ ờ geh sơm kòp, cau kòp digơlan gơtìp ro klờm, ung thư klờm.

Bulah là kòp ngòt rơngơ\t mơya jơnau pal kơlôi rơcang ngan là bơta gơ tơngo\ bơh kòp dê ờ loh làng, cau kòp ndrờm bè ờ gi\t bơta lơi tu\ pa bơtờp kòp tus dì tu\ sền go\ să jan he gơ tam gơl, cau sùm glar bòl, ờ gơdan sa, gơ dan hă sùm…den kòp neh gơbàn kơn jơ\. Jơnau do ờ mìng lơh gơrềng tus broă sơm kòp lơm gời mờ gam lơh bơta pràn lơh bơtờp tus mờ cau ndai là uă ngan.

Bè jơnau bơh bi Hoàng Văn Tài dê, 31 sơnam, ơm tàm xã Ea Pô, kơnhoàl Cư\ Ju\t, càr Dak Nông. Gi\t he gơtìp kòp as sồt klờm B neh 6 nam do mơya tài bơh sền go\ să jan pràn bè ờs den tàng bi Tài ờ go\ rơcang ngan, ờ go\ sền gròi tus broă sơm kòp. Mìng tus tu\ gơtìp duh să uă, muh mat, să jan pàl jơh, den bi Tài hơ\ sồng lòt tus Khoa kòp bơtờp, Hìu sơnơm dờng càr Dak Lak dê nàng sơm kòp. Bi Hoàng Văn Tài, yal bè do:

“Nam 2012, a` kung lòt kham mờ sền mhàm sơl kờ` gi\t gơtìp kòp lơi tàm klờm halà ờ. Bác sĩ đơs là a` gơtìp kòp as sồt klờm B. Tu\ hơ\, den a` ờ go\ lòt sơm kòp tài bơh ờ go\ gơtìp kòp jê lơi. Bàr pe nam do, a` kung hi\u te\ broă să jan he gơtìp kòp.

Tus bàr pe poh do, sền go\ să jan gơtìp glar bòl sùm, duh să uă tus 40 độ C, den hơ\ sồng lòt tus hờ hìu sơnơm kơnhoàl nàng kham kòp, den bác sĩ đơs là gơtìp kòp as sồt siêu vi. Piam kòp tàm hìu sơnơm tus poh dơ\ 2 den sền go\ să jan, muh mat pàl jơh gơlơh bè rơmi\t ne”.

Dùl nă cau ndai gam sơm kòp tàm Khoa kòp bơtờp là dùl nă cau ùr sơnam gam kơnòm ngan. Tu\ geh ală bơta gơ tơngo\ bè glar bòl să jan, ờ gơdan sàu sa, cau kòp do ờ gi\t là he geh bơta lơi ờ niam bè klờm, kung ờ go\ lòt kham kòp sơl. Tàm dùl dơ\ lòt pà mhàm dong kờl cau, bi gơlơh nisơna ngan tu\ gi\t he bơtờp virus as sồt klờm B. Cau kòp do pà gi\t:

“Bơh sơnrờp oh mìng sền go\ să jan sùm glar bòl lơm, ờ gơdan sàu sa, mơya ờ go\ gi\t là he bơtờp kòp as sồt klờm B ờ. Tơnơ\ hơ\ nisơna oh sền go\ kòp tu\ lòt pà mhàm dong kờl cau. Tu\ bơtờp kòp den sùm sền go\ să jan glar bòl, sa là gơdan hă tơn”.

Jat bác sĩ Phạm Hồng Lâm, Kuang atbồ Khoa kòp bơtờp, Hìu sơnơm dờng càr Dak Lak dê yal, khà cau bơtờp kòp as sồt klờm B tàm [òn lơgar ngai sơlơ uă. Tơrgùm kờp tàm Khoa kòp bơtờp hìu sơnơm dê, bơh bồ nam 2017 tus nhai 5 nam 2018, geh pơgăp 350 nă cau kòp as sồt klờm B tus sơm kòp.

Mơya, jơnau gi\t wa\ bơh làng bol dê bè kòp as sồt klờm B là ờ huan uă ngan. Tu\ tàm hìu bơnhă geh dùl nă cau bơtờp kòp den ờ mìng gơmù bơta pràn lơh broă mờ gam hoàc hươr uă ngan priă jền nàng sơm kòp. Bác sĩ Phạm Hồng Lâm, pà gi\t:

Sơm kòp as sồt klờm B jo\ jòng mờ hoàc hươr ngan. Pơn yơu bè dùl nă cau kòp as sồt klờm B kơn jơ\ sơm kòp tàm hìu sơnơm, dilah ờ geh sră bảo hiểm y tế den geh hoàc hươr bơh 3 tus 5 tơlak priă. Gơ wèt mờ cau kòp là cau r[ah den do là bơnah priă dờng ngan.

Ai kòp as sồt klờm B jo\ nam, pal hùc sơnơm kơryan bơta bơtờp pràn bơh virus dê den broă sơm kòp jo\ jòng rlau dùl nam, geh tu\ là jo\ jòng rlau, bè hơ\ den priă tă blơi sơnơm là uă ngan.

Tàm dunia tu\ do geh pơgăp 325 tơlak nă cau gam gơtìp bơtờp virus as sồt klờm B mờ C. Kờp du\ geh pơgăp rlau nggùl khà cau tàm khà hơ\ kòp gơbàn kơn jơ\ gơs kòp ro klờm. Khà cau chơ\t pah nam tài bơh kòp as sồt klờm B mờ C ndrờm bal mờ khà cau chơ\t tài bơh kòp jòr bơsiă mhàm mờ kòp sốt rét, uă rlau pơndrờm mờ khà cau chơ\t tài bơh kòp HIV/AIDS.

Nàng tơrmù [à jơnau digơlan bơtờp kòp as sồt klờm B, ală bác sĩ bơto pơlam jơh tơl nă cau pal geh dùl rài kis gi\t wa\ jak tàm broă sàu sa mờ ơm kis, hơ\ là:

Ba` `ô uă ir ơlak, bìer, ờ go\ di chu jrào.

Sàu sa tơl phan sa bơkah tơl pràn, ba` să uă ir phan sa tru\ gơm mhar, phan sa tru\ gơm lài, phan sa hòi ir mre\, duh ir, coh, chàng, ờ go\ di sa uă ir tơngi.

Tàp pràn să jan sùm mờ dipal pah ngai.

Bác sĩ Phạm Hồng Lâm, kuang atbồ khoa Truyền nhiễm, hìu sơnơm càr Dak Lak bơto kờ` g^t bè broă sơndră mờ kòp viêm gan B geh cồng nha:

-Niam să bác sĩ Phạm Hồng Lâm! Ơ bác sĩ, kòp viêm gan B geh ală bơta tơngo\ bè lơi?

Bác sĩ Phạm Hồng Lâm: Kòp viêm gan B là 1 tàm ală bơta tòm lài ngan lơh gơbàn kòp jê sồt tàm klờm. geh 5 bơta viêm gan, tàm hơ\ geh A, B, C, D mờ G. Tàm ală nam pa do, khà cau gơbàn kòp viêm gan B là uă ngan.

Kòp do geh bơta tơngo\ là tài virus lơh gơbàn, gơbàn ndơ\p ngan den tàng kal ke ngan tàm broă sơndră kung bè sơm kòp. Tơngai gơbàn kòp bơh kòp viêm gan B kal ke ngan kờ` g^t go\.

Cau kòp di gơlan gơbàn virus tàm ală bơta bè tơno\ do: broă b^c bài ờ geh sền gàr niam, di gơlan tài gơtòp bơh mhàm ờ kloh niam, ngui bal ding c^t… tus tàm tu\ gơbàn ală bơta tơngo\ bè sùm glar tàm să, ờ gơbài sa, gơdan hă, jroă rơlao là pàl muh măt, pàl să, dà đồm ờ uă mờ jù den kòp neh jroă.

Kòp viêm gan B là kòp tài viris lơh gơbàn mờ he gh^t là ală kòp tài virus den ờ hềt geh sơnơm sơm bời. he mìng ngui sơnơm kờ` kơryan broă gơtòp bơh virus, tơmù broă tơnguh bơtàu virus, sền gàr klờm ba` gơbàn jê sồt. Gam broă kờ` sơm bời kòp do den tàm lơgar Việt Nam bal mờ dunia ờ hềt jai lơh.

-Broă sơm kòp viêm gan B tu\ do bè lơi ơ bác sĩ?

Bác sĩ Phạm Hồng Lâm: Kòp viêm gan B là kòp gơbàn ndơ\p ngan. Tơngo\ bơh 2 tơngai là cấp tính mờ mãn tính. Gơwèt mờ ală cau kòp gơbàn cấp tính den bol a` mìng ai sơnơm sơm dong kờl tơn pràn klờm, ờ geh sơnơm gơsơ\t virus.

Gơwèt mờ cau kòp mãn tính, geh xét nghiệm men gan gơguh, khà virus uă den geh sồr sơm mờ sơnơm sơndră mờ virus mờ tu\ do bơta sơnơm do neh geh tàm khà sơnơm geh sră bảo hiểm y tế tơm.

Tu\ do, virus geh tàm klờm ờ ơwa`, hơ\ là ờ lơh broă. Sơnơm ờ lơh gơbàn tus mờ gơnoar lơh broă klờm dê. Den tàng, tơngai sơm kòp cau kòp viêm gan B mãn tính jo\ ngan, ờ jo\ ngan kung 1 nam ha là jo\ rơlao, geh ală cau kòp pal sơm jơh rài tơn.

-Geh uă cau rơwah broă sơm kòp viêm gan B mờ sơnơm nam, bè hơ\, broă lơh do geh cồng nha lah ờ ơ bác sĩ?

Bác sĩ Phạm Hồng Lâm: Bè neh đơs, kòp viêm gan B tu\ do  hềt geh sơnơm sơm bời. Gơwèt mờ broă ngui sơnơm nam sơm kòp do, ngan là geh bơta sơnơm dong kờl lơh klờm pràn, kơryan broă gơguh bơh virus.

Mơya pal rơwah bơta sơnơm nam geh măt kă bro, geh sră ai kă bro ba` sơm kòp mờ ală cau đơs gời, tài di lah bè hơ\, gơbàn ngòt rơngơ\t ngan mờ tàm đah sơm kòp Truyền nhiễm do neh dờp ờ uă cau gơbàn kòp viêm gan tài sơnơm nam. Hơ\ kung là 1 jơnau kờ` yal lài nàng làng bol kah.

-Ơ bác sĩ! Kòp viêm gan B là kòp ờ hềt geh sơnơm sơm bời, bè hơ\, broă sơndră mờ kòp do geh cồng nha ngan tu\ do là bè lơi?

Bác sĩ Phạm Hồng Lâm: Gơwèt mờ kòp viêm gan B, broă sơm kòp ờ geh ai lài ngan mờ broă sơndră mờ kòp hơ\ sồng là broă lơh kuơ màng. Kòp viêm gan B gơtòp bơh 3 gùng, tàm hơ\ geh: bơh mhàm, bơh mè tus kòn (tàm tu\ ai kòn pô ha là tu\ deh), broă b^c bài ờ geh sền gàr niam.

Đơs tơrgùm wơl, gùng gơtòp bơh kòp do kung ndrờm mờ kòp HIV. Làng bol pal g^t loh bơta gơtòp kờ` rơcang sơndră. Mơya, sơndră ngòt gơtòp là broă sơndră ờ rơcang lài. Kuơ màng rơlao là rơcang sơndră lài. Hơ\ là pal c^t sơnơm vaccine ai ală cau ờ hềt gơbàn virus viêm gan B, tơngu me kờ` là lơh geh bơta sơndră mờ kòp să jan in.

Mùl màl là tơl nă cau pal c^t 3 ding den hơ\ sồng să jan geh bơta sơndră mờ kòp, tơnơ\ mờ 1 nam c^t wơl 1 dơ\ kờ` tơl 5 ding den să jan he geh gàr niam ờ gơtòp kòp viêm gan B. Tàm bơta cau mè gơbàn kòp viêm gan B den broă sơndră ai kòn se in là kuơ màng ngan. Tơnơ\ mờ tu\ deh pal c^t kòn se in 2 bơta là huyết thanh mờ vaccine viêm gan B.

-Ơi, dan ưn ngài bác sĩ uă ngan.

Cau mblàng Lơmu K’ Yến

Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC