VOV4.K’ho - Kòp jê măt gam sơnđan là kòp jê măt pơrhê, là 1 tàm ală kòp mờng gơbàn ngan tàm măt. Kòp [uơn gơtòp mờ di gơlan gơs kòp uă tàm ală tu\ trồ tiah tam gơl. Do là kòp [uơn sơm bời di lah geh go\ gờ` mờ sơm kòp di pal, mơya kung lơh gơbàn aniai tus mờ măt di lah cau kòp ờ lòt kham di tu\ ha là sơm is kòp tàm hìu mờ ờ geh jơnau bơto sồr bơh bác sĩ.

Kòp jê măt pơrhê là kòp mờng gơbàn mồr klồng măt, gam sơnđan là lơr măt, 1 bơta poăc lơhơ, kò klơm gùt dar kòn măt, geh kơl dìng bơh sơnbir măt. Klồng măt là phan geh tìp tơn mờ tiah kis gùt dar hờ bơdìh, den tàng [uơn ngan gơbàn tài ală bơta phan lơh gơbàn kòp.

Kòp jê măt pơrhê geh rah rài tàm gùt nam, mơya tàm ală tu\ trồ tiah tam gơl, tu\ tam gơl kàl, trồ tiah geh uă `hu\, gơthul den khà cau gơbàn kòp gal rơlao. Jăt jơnau yal bơh hìu sơnơm Măt càr Dak Lak, tàm bơh nhai 7 tus nhai 9 nam 2017, hìu sơnơm do neh kham mờ sơm kòp rơlao 1 rơbô 600 nă cau gơbàn kòp jê măt pơrhê, geh 21% tàm khà cau tus kham mờ sơm kòp bal, tàm hơ\ kòn dềt geh 25%.

Bác sĩ Lê Dương Thuỳ Linh, atbồ gah kham, hìu sơnơm măt càr Dak Lak pà g^t, tàm ală nhai bơh nhai 7 tus nhai 9 là tu\ kòp jê măt pơrhê [uơn gơtòp ngan mờ kung là tơngai hìu sơnơm geh dờp uă cau kòp ngan, tàm hơ\ uă ngan là kòn dềt.

- Ơ bác sĩ, kòp jê măt pơrhê geh ală bơta tơngo\ loh ngan bè lơi?

Bác sĩ Lê Dương Thuỳ Linh: Ală bơta tơngo\ loh ngan bơh kòp jê măt là măt pơrhê, geh è măt, as măt, dơkiăt. Bơta kờ` g^t tam cah kòp jê măt pơrhê mờ ală kòp ndai tàm măt là cau kòp ờ gơmù loh, hơ\ là cau kòp gam sền loh bè ờs. Mơya geh uă tàm kơnòm dềt, tàm hơ\ uă ngan là kòn dềt ngan ờ hềt g^t đơs mờ mè bèp bè ală bơta gơbàn, den tàng ờ cèng lòt kham, den tàng geh ờ uă kòn dềt tu\ tus hờ hìu sơnơm den măt neh gơbàn sồt.

- Kòp do gơtòp bè lơi ơ bác sĩ!

Bác sĩ Lê Dương Thuỳ Linh: Kòp jê măt pơrhê tài vi rus den gơtòp bơh dà, hơ\ là è măt bal mờ dà măt. Ală dà do geh virus mờ tu\ tìp mờ cau ndai den lơh gơbàn gơtòp. Dơ\ 2 tai là kòp gơtòp bơh broă tìp rềp bal, den tàng bol a` bơto sồr ală cau kòp jê klồng măt pal pleh ngài ba` ơm rềp mờ cau ndai. Tàm kơnòm dềt den pal b^c ngài mờ mè bèp.

- Ơ Bác sĩ, kòp do lơh gơbàn bè lơi tus mờ măt? Mờ cau kòp di gơlan geh sơm is tàm hìu di lah ờ?

Bác sĩ Lê Dương Thuỳ Linh: Kòp jê măt pơrhê là kòp bè măt mờng tìp ngan. Broă sơm kòp kung geh lơh [uơn di lah geh go\ gờ`. Mơya geh ờ uă cau kòp tus hờ hìu sơnơm jơla ir ha là ngui sơnơm sơm is tàm hìu ờ di pal, den lơh gơbàn jê uă, lơh broă sơm kòp do sơlơ kal ke mờ jo\ tơngai rơlao, geh tu\ tus 1, 2 nhai hơ\ sồng bời. Geh ờ uă cau gơbàn jroă lơh sồt klồng măt, lơh măt sền ờ loh mờ tơmù loh măt.

Bè broă sơm is kòp tàm hìu, bác sĩ bơto là ba` sơm is. Tài tu\ go\ bơta tơngo\ măt pơrhê, cau kòp đơs là jê măt pơrhê mơya mùl màl là pơrhê măt là bơta tơngo\ bơh uă kòp ndai krơi is, den tàng pal tus kham kờ` g^t di pal kòp.

Ờ uă cau kòp tu\ gơbàn kòp neh blơi is sơnơm cèng rê ngui ha là ngui ală broă lơh sơnơm is, bè klài dà boh kờ` cro\t tàm măt ha là cro\t dà plai ca`, cro\t dà toh. Tàm hơ\ uă ngan là tàm kơnòm dềt, geh uă ngan cau mè bèp cro\t dà toh tàm măt kòn dềt in. Broă blơi is sơnơm, di lah sơnơm geh corticoid den [uơn ngan gơbàn sồt klồng măt mờ gơbàn gơtòp bơsềt kòp.

- Ơ bác sĩ! Kòp jê măt pơrhê di gơlan geh sơndră mờ broă lơh lơi?

Bác sĩ Lê Dương Thuỳ Linh: Geh uă kòp jê măt pơrhê là tài virus den tàng broă sơndră mờ kòp mờ sơnơm là ờ geh. Tu\ do, gam geh ờ uă cau jàng lah kòp do gam gơtùi sơndră mờ broă hùc sơnơm, tàm hơ\ kuơ màng ngan là broă ngui sơnơm bơh cau kòp cro\t tàm măt să tòm tài do di gơlan là broă lơh gơtòp kòp.

Den tàng sơndră mờ kòp mờ broă tam cah is phan ngui să tòm bơh cau kòp, chèo jùt măt pal ìs tàm trồ tơngai; ai geh anih ơm kis kloh niam, ba` ơm tàm măy mrềt; tu\ l^k bơdìh gùng pal tar măt krơh, măt krơh tàm do là kờ` gàr măt, pleh mờ càl, gơthul ù, phan tài di gơlan tàm càl, gơthul ù geh virus lơh gơbàn kòp; bè broă tơnguh bơta pràn măt in mờ phan sa den he pal sa tơl ală bơta phan, ală bơta biăp, kơnuh, plai chi geh dà pơrhê bè blơn su\t, cà rồt… tài ală bơta phan do geh uă Betacaroteen niam ngan măt in. broă tơnguh bơta pràn măt in mờ broă sào sa niam rơlao mờ hùc dà.

- Ơi, dan ưn ngài bác sĩ!

Cau cih mờ yal tơng^t Ndong Brawl