VOV4.K’ho - Kờ` g^t loh rơlao tai bè kòp jê ndul gơjroh bal mờ broă sơndră mờ kòp, jà làng bol mờ gơ\p bơyô iăt bal dơ\ cri bơyai mờ Bác sĩ chuyên khoa 2 Lê Vũ Thức, kuang atbồ gah sơm kòp kơnòm dềt, hìu sơnơm càr Kon Tum bè tơnơ\ do.

-Ơ bác sĩ, tàm ală nam pa do, kòp jê ndul gơjroh tàm kơnòm dềt gơl^k geh bè lơi mờ kơnòm dềt tàm tiah lơi di gơlan gơtìp kòp uă?

Kòp jê ndul gơjroh tàm kơnòm dềt gơtòp tàm gùt nam. Ală kòp jê ndul gơjroh tài khuẩn mờng gơtìp ală nhai rơlô bơkang. Kòp jê ndul gơjroh tài virus mờng gơtìp tàm ală nhai mrềt. Mơya ală nhai tàm nam ndrờm geh kơnòm dềt gơtìp kòp jê ndul gơjroh lơm. Kơnòm dềt tàm [òn dờng ha là tàm [òn lơgar tiah lơi kung gơtìp kòp jê ndul gơjroh ndrờm bal lơm.

-Gơwèt mờ bơta pràn kơl dang să jan kơnòm dềt, kòp jê ndul gơjroh ngòt rơngơ\t bè lơi ơ bác sĩ?

Kòp jê ndul gơjroh là kòp mờng gơl^k geh tàm kơnòm dềt, mơya di lah ờ geh broă sơm kòp di pal mờ di tu\ den kung lơh ờ niam ngan sơl. Bơta tơngo\ ngòt rơngơ\t ngan hơ\ là gơtìp roh dà tàm să. Mờ kơnòm dềt ờ geh bơtơl dà di tu\ den gơtìp roh dà tàm să, hơ\ sồng ờ niam điện giải, lơh gơtìp chơ\t tàm ală tu\ gơtìp roh uă dà tàm să. Bơdìh mờ gơtìp tơn pơn jăt tai là ờ pràn să tài tu\ gơtìp jê ndul gơjroh, să jan kơnòm dềt ngui phan sa ờ pràn, di lah ờ ai kòn dềt in sa, hùc tơl den gơtìp rơgai ờ pràn tơn tơnơ\ mờ dơ\ gơtìp jê ndul gơjroh. Rơgai, ờ pràn mờ gơtìp jê ndul gơjroh là 1 dar gơl^k geh kòp. Mơya ală kơnòm dềt gơtìp kòp jê ndul gơjroh lơh gơtìp rơgai ờ pràn să di lah ờ geh sền gàr mờ sơm kòp di pal. Sơlơ\u wơl, ală kơnòm dềt gơtìp rơgai, ờ pràn [uơn ngan gơtìp kòp jê ndul gơjroh den tàng lơh ờ niam tus mờ broă dờng pràn să jan kơnòm dềt dê. Lơh roh tơngai, bơta pràn hìu nhă bal mờ mpồl bơtiàn.

-Lơh bè lơi kờ` ală cau mè, cau bèp g^t kòn gơtìp kòp jê ndul gơjroh mhar ngan?

Di lah pơndrờm mờ ală kòp ndai den kòp jê ndul gơjroh là 1 bơta kòp[uơn ngan kờ` g^t. Mìng sền tu\ kơnòm dềt lòt đì ndul 3 dơ\, phơng dà ni sơna tàm 1 ngai, mang den he gơtùi đơs là kòn dềt hơ\ neh gơtìp kòp jê ndul gơjroh. Bơdìh hơ\ tai, geh ờ uă bơta ndai là kơnòm dềt lòt đì ndul gơl^k mhàm tài ală bơta vi khuẩn mu\t tàm gùng tơrdih phan sa. Ha là ală kơnòm dềt gơtìp kòp jê ndul gơjroh jo\ ngai rơlao nggùl nhai den geh sền là kòp jê ndul gơjroh jo\ ngai. Mờ ală tu\ kơnòm dềt gơtìp roh dà den jăt mờ khà roh dà mờ geh ală bơta tơngo\, bè kơnòm dềt gơtìpờ sô să, b^c uă ha là tơhìr dà, măt gơmu\t, đồm ờ uă jăt mờ khà roh dà den geh ală bơta tơngo\ krơi is.

-Tu\ go\ kơnòm dềt gơtìp kòp jê ndul gơjroh, ală cau mè, cau bèp pal lơh bè lơi?

Đơs tus kòp jê ndul gơjroh là kơnòm dềt gơtìp roh dà bơh tàm gùng tơrdih phan sa. Broă kuơ màng là pal bơtơl dà. Mờ broă bơtơl dà niam ngan là mờ oresol. Bơdìh hơ\ tai, di lah ơm tàm hìu ờ geh oresol den he gơtùi ai bơta ndai kờ` ơla oresol, bè dà pòr geh te\ boh, dà plai lơ-u, geh tu\ là dà duh neh lời ngềt kung niam ai kơnòm dềt gơtìp kòp jê ndul gơjroh in sơl. Broă dơ\ 2 tai là pal ai kơnòm dềt in sa uă. Sa uă tàm do ờ di là sa uă 1 dơ\ mờ sa uă dơ\. Sa phan sa [uơn tơrdih kờ` ai să jan kơnòm dềt gơtìp jê ndul gơjroh ngui phan sa ờ pràn, den tàng ai sa uă dơ\ kờ` să jan ngui phan sa niam kờ` sơndră mờ rơgai ờ pràn bè neh yal.

-Bác sĩ gơtùi pà g^t ală tìs mờ cau mè, cau bèp mờng gơtìp tu\ kơnòm dềt gơtìp kòp jê ndul gơjroh?

Tìs mờng go\ ngan tus mờ cau mè, cau bèp tu\ kòn gơtìp kòp jê ndul gơjroh là ngòt ờ ai kòn in hùc dà ha là ai sa tơl. Ờ hoan ai hùc dà den di gơlan lơh gơmù dơ\ lòt đì ndul, mơya mùl màl ờ di bè hơ\. He ờ ai kơnòm dềt in hùc dà den kơnòm dềt lòt đì ndul gơtìp roh dà mờ ngòt rơngơ\t ngan. Tìs dơ\ 2 tai là geh ờ uă cau ngui sơnơm kháng sinh blơi is tàm ală hìu tăc. Tài geh uă kơnòm dềt gơtìp kòp jê ndul gơjroh là tài virus den mìng bơtơl dà điện giải mờ ai sa di pal den kơnòm dềt geh pràn wơl mờ ờ duh ngui sơnơm kháng sinh. Bơdìh hơ\ tai, geh ờ uă cau gam ngui sơnơm ba` gơdan lòt đì ndul. Gơtùi ngui sơnơm tây ha là sơnơmĐông y. ală bơta sơnơm do geh dơ\ lòt đì ndul jơh mhar mơya geh lơh aniai bè lơh kơnòm dềt gơprồ ndul, gơ-ơm dà gơtìp khuẩn tàm pròc kơnòm dềt jo\ rơlao. Bơdìh hơ\ tai, ală sơnơm do gam lơh kơnòm dềt ờ sô să, sa, hùc ờ pràn rơlao mờ geh tu\ ală bơta sơnơm do di gơlan lơh gơtìp khih, lơh gơtìp gơdan b^c uă.

-Sơndră mờ kòp tu\ lơi kung niam rơlao mờ sơm kòp, Bác sĩ gơtùi pà g^t, ală broă sơndră mờ kòp geh cồng nha kờ` kơrian gơtìp kòp jê ndul gơjroh tàm kơnòm dềt?

Kòp jê ndul gơjroh gơtùi sơndră lài. Kờ` sơndră mờ kòp jê ndul gơjroh, den ală cau mè, cau bèp pal kah ală jơnau tơnơ\ do:

Lài ngan, ală kơnòm dềt tàm tơngai pô mè pal ai kòn dềt in pô tơl, tài dà toh mè là phan bơkah niam ngan mờ tàm hơ\ geh phan sơndră wơl mờ ală kòp gơtòp, tàm hơ\ geh kòp jê ndul gơjroh.

Dơ\ 2 là ngui dà sàng, kloh niam. Dà sàng kloh niam geh ngui tàm broă tru\ sa, dà hùc kung bè tàm broă lơh kờ` să jan kòn dềt kloh niam. Tài di lah ngui dà ờ kloh niam, den do là anih [uơn ngan gơtòp kòp jê ndul gơjroh.

Broă dơ\ 3 tai là bơta niam ờ do ờ dă tàm phan sa, pal ai kơnòm dềt in sa phan sa sin. Phan sa geh tru\ sin sa mơ ba` lời rơhài `ồm, tài tu\ rơhài `ồm den kòp jăt jơng rơhài đềr tàm phan sa. Phan sa, tàm hơ\ uă ngan là tàm kàl duh pal sa mơ ba` lời jo\. Kung ba` ngui phan sa lời prăp tàm tùh mrềt jo\ ir. Phan sa lời tàm tùh mrềt he kơlôi là niam ờ do ờ dă, mơya jo\ ir den lơh kơnòm dềt gơtìp kòp jê ndul gơjroh.

-Dan ưn ngài Bác sĩ uă ngan bè dơ\ cri bơyai do.