VOV4.K’ho - Lồi poh lài, tàm càr Dak Lak neh gơbàn tai dùl nă cau chơ\t tài kòp sơnrang. Geh bơta do là tài làng bol ờ sền gròi nền nòn, tu\ gơbàn so kăp ờ lòt c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp sơnrang. Bơta ngòt rơngơ\t bơh kòp sơnrang dê là tu\ neh gơbàn den khà chơ\t tus 100%. Mơya kòp sơnrang gơtùi sơndră di lah lơh jăt di pal mờ broă sơndră mờ sơnơm vaccine bal mờ huyết thanh sơndră mờ sơnrang.

Kòp sơnrang là bè lơi?

Kòp sơnrang là kòp as tơngoh mhar tài virus, lơh gơtòp bơh phan ròng tus hờ kòn bơnus mìng bơh sồt kăp phan ròng gơbàn kòp. Kòp mờng gơbàn tàm ală lơgar tiah châu Á mờ châu Phi.

Tàm lơgar Việt Nam, kòp sơnrang geh tàm uă tiah mờ bơta tòm lơh gơtòp kòp là bơh so. Kòp gơtòp mìng bơh sồt kăp ha là gơkwàc, mpiăt bơh phan ròng gơtìp sơnrang tus tềng tiah sồt.

Ală bơta tơngo\ bơh kòp sơnrang tàm kòn bơnus là ngòt dà, ngòt càl, rơtơs jơng tê, lơng să mờ gơbàn chơ\t. Tu\ neh gơbàn sơnrang, khà chơ\t tus 100% (gơwèt jơh mờ cau bal mờ phan ròng).

Bu\ lah bè hơ\, kòp sơnrang tàm kòn bơnus gơtùi sơndră mờ sơm kòp rơcang sơndră mờ sơnơm vaccine bal mờ huyết thanh sơndră mờ kòp sơnrang.

C^t sơnơm vaccine sơndră mờ kòp sơnrang jơh cau mờ phan ròng (mìng là so, mèo) là broă lơh geh cồng nha kờ` rơcang sơndră mờ kòp sơnrang.

Lơh bè lơi tu\ gơbàn phan ròng kăp:

Tu\ gơbàn so ha là mèo kăp. He pal lơh jăt ală broă tơnơ\ do kờ` rơcang sơndră mờ gơtòp virus kòp sơnrang:

-Rào kloh tềng sồt ha là tềng gơklò kwàc tàm 15 phút mờ dà bal mờ sơ[ong, ha là dà sàng kloh niam, tơnơ\ mờ hơ\ rào tai mờ angkôl 70 độ ha là angkôl Iốt kờ` tơmù khà virus sơnrang tềng sồt.

-Gơtùi ngui ală dà lơh kloh bè ờs bè ơlăk, angkôl, sơ[ong ală bơta, dà rơco so\, dà sơ[ong mu kờ` rào sồt tơnơ\ mờ tu\ gơtìp kăp. Tàm tu\ rào sồt, ba` lơh pràn ngòt gơbàn tiah sồt dờng ơnàng rơlao tai.

-Tus mơ hờ hìu c^t sơnơm kờ` bác sĩ bơto pơlam mờ sồr c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp sơnrang.

-Yal mờ bác sĩ bè phan neh kăp să he mờ sền gròi phan ròng tàm 15 ngai bơh ngai gơtìp kăp, kwàc.

Tàm 15 ngai sền gròi, di lah phan ròng geh tơngo\ ni sơna, kòp, chơ\t, jòi ờ go\, gơtìp tăc ha là gơtìp gơsơ\t… pal tus mơ tìp mờ bác sĩ.

C^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp sơnrang:

Rơcang lài mờ tu\ gơbàn: ngui ală cau di gơlan gơbàn gơtòp uă mờ virus sơnrang bè kuang bàng lơh sơnơm phan ròng, cau sền gàr brê, cau ròng phan, cau lơh broă tàm anih tơrlòng lơh broă mờ virus sơnrang, cau lơh broă gơsơ\t so lơh poăc, làng bol bal mờ ală cau nhơl chờ tus tàm tiah geh kòp sơnrang.

Sơm kòp rơcang lài tơnơ\ mờ tu\ gơbàn: pal geh lơh sơlơ gờ` sơlơ niam tơnơ\ mờ tu\ neh gơtìp phan ròng kăp, kwàc.

Tơngai c^t sơnơm tus mờ tơl nă cau geh bơto pơlam bơh bác sĩ tàm hìu sơnơm c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp.

Bơto sồr tàm broă sơndră mờ kòp sơnrang:

-Làng bol ba` ròng uă so, mèo, di lah ròng pal c^t sơnơm sơndră mờ kòp jăt tơngai di mờ jơnau bơto sồr bơh cau lơh sơnơm phan ròng, pal ròng krơ\ ba` ting lềng, ba` ai kòn dềt nhơl mờ so, mèo tàm hơ\ uă ngan là tu\ so, mèo gam sa.

-Tu\ c^t sơnơm vaccine sơndră mờ kòp sơnrang pal lơh jăt: C^t tơl ding, di tơngai, ba` `ô ơlăk, bièr, ba` ngui sơnơm Corticoid mờ sơnơm lơh kơrian gơtòp.

-Sền gròi phan ròng tơnơ\ mờ tu\ kăp cau tàm 2 poh kờ` go\ (kòp, chơ\t, gơlơh sơnrang…) kờ` geh broă bơsong pơn jăt tai.

-Ba` tìp mờ phan ròng gơtìp sơnrang, ha là geh pin sơnrang; ba` tăc, blơi, pơn diang so, mèo l^k ha là mu\t tàm tiah gơbàn kòp.

-Yal mơ mờ gơnoar atbồ, anih lơh broă lơh sơnơm phan ròng tàm [òn lơgar kờ` geh broă gơsơ\t, tơ\p pơrgu\c  so, mèo gơtìp sơnrang; tam cah is, sền gròi phan ròng geh pin gơtìp sơnrang; c^t sơnơm rơcang sơndă mờ kòp sơnrang phan ròng gam pràn kis tàm tiah gơbàn kòp in.

Cau mblàng Ndong Brawl